Με ποιους τρόπους μπορούν οι εταιρείες να διαχειριστούν τους νέους και αναδυόμενους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους και τι μπορούν να κάνουν οι επικεφαλής των εταιρειών ως προς την βελτίωση της ψυχικής υγείας των εργαζομένων τους; Αποτέλεσε ο κορονοϊός μία ευκαιρία για να δώσουμε στην πρόληψη τη βαρύτητα που της αρμόζει και πόσο εύκολο είναι να υπάρξει μία κουλτούρα πρόληψης; Ποια είναι η βασική προτεραιότητα των σημερινών νέων ηλικιακά εργαζομένων; Η Πρόεδρος ΔΣ του ΕΛΙΝΥΑΕ, απαντάει στις ερωτήσεις μας.
Ο υψηλός φόρτος εργασίας και η πίεση χρόνου είναι οι συνηθέστεροι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στις επιχειρήσεις. Ο κορωνοϊός είχε επίσης αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των εργαζομένων. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν οι εταιρείες να διαχειριστούν τους νέους και αναδυόμενους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους;
Eίναι γεγονός ότι αυτοί οι δύο παράγοντες, τους οποίους αναφέρετε, αποτελούν τους συνηθέστερους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι. Μελέτες, εξειδικευμένων ευρωπαϊκών οργανισμών κατέδειξαν ότι μια ή περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου, το 25% ήρθε αντιμέτωπο με τέτοιου είδους προβλήματα. Προβλήματα τα οποία έχουν αρνητική επίδραση στον τρόπο που εργάζεται. Αλλά και η πανδημία που βιώνουμε τα τελευταία δύο χρόνια επέτεινε την ένταση αυτών των κινδύνων, οι οποίοι χαρακτηρίζονται «ψυχοκοινωνικοί» και συνδέονται με την μετεξέλιξη των εργασιακών προτύπων που προσαρμόζονται στις σύγχρονες ανάγκες της ψηφιακής εποχής, που συνεχώς εξελίσσονται. Οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος του συνολικού σχεδίου για την Υγεία και την Ασφάλεια που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις. Μια σωστή αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων περνά μέσα από τον διάλογο ώστε να εντοπιστούν τα προβλήματα και να δοθούν οι κατάλληλες λύσεις.
Καμία αλλαγή δεν μπορεί να γίνει απότομα. Οι μικρές καθημερινές αλλαγές στη συμπεριφορά μας μπορούν να οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια πρέπει, πρώτα εμείς, να αλλάξουμε ως κοινωνικές μονάδες.
Ακόμα και πριν την εμφάνιση της COVID-19, βρισκόμασταν ήδη εν μέσω μιας κρίσης ψυχικής υγείας, με περισσότερους από 264 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως να παλεύουν με την κατάθλιψη. Ποσοστά που διαρκώς αυξάνονται, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ενώ οι διαταραχές που σχετίζονται με το άγχος, κοστίζουν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια τον χρόνο στην παγκόσμια οικονομία λόγω μειωμένης αποδοτικότητας! Ποια είναι η συμβουλή σας στους επικεφαλής των εταιρειών ως προς την βελτίωση της ψυχικής υγείας των εργαζομένων τους;
Όπως έχουν καταδείξει καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, μια σωστή και αποτελεσματική διαχείριση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων από τις επιχειρήσεις πρέπει να βασίζεται σε μια ολιστική στρατηγική πολλαπλών παρεμβάσεων. Ειδικότερα: οι πρωταρχικές παρεμβάσεις είναι από τη φύση τους proactive, δηλαδή δρουν στην πηγή των κινδύνων και επικεντρώνονται στην πρόληψή τους. Οι παρεμβάσεις σε δεύτερο επίπεδο στοχεύουν στην απόκτηση νέων ικανοτήτων από τους εργαζόμενους ώστε να είναι ικανοί να αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους καταστάσεις αναπτύσσοντας μια καινούργια στάση ζωής απέναντι στους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους. Τέλος, οι τρίτου επιπέδου παρεμβάσεις έχουν χαρακτήρα αποκατάστασης της ψυχικής υγείας με την εφαρμογή μιας σειράς ενεργητικών μέτρων όπως: προγράμματα υποστήριξης εργαζομένων, βοήθεια για επιστροφή στην εργασία, μέτρα αποκατάστασης της ψυχικής υγείας. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό οι επικεφαλής των επιχειρήσεων να μπορούν να καταστρώνουν τη δική τους εξατομικευμένη στρατηγική, γιατί όπως έχει αποδειχθεί η εφαρμογή ενός συνεκτικού σχεδίου αντιμετώπισης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στη βελτίωση της ευεξίας των εργαζομένων μέσα στην επιχείρηση με μετρήσιμα θετικά αποτελέσματα.
Οι σημερινοί νέοι, ηλικιακά, εργαζόμενοι θέτουν ως βασική προτεραιότητα την προσωπική τους ζωή έναντι της επαγγελματικής.
Σε προηγούμενη συνέντευξη μας αναφέρατε πως «δεν έχουμε δώσει στην πρόληψη τη βαρύτητα που της αρμόζει». Πιστεύετε ότι η πανδημία αποτέλεσε ένα καλό μάθημα ως προς αυτήν την κατεύθυνση;
Η πρόληψη είναι θέμα νοοτροπίας και καλλιεργείται από τη μικρή ηλικία. Βρισκόμαστε καθημερινά αντιμέτωποι με φαινόμενα που η πρόληψη αποτελεί κενό γράμμα. Δείτε π.χ. την μη τήρηση των κανόνων οδικής συμπεριφοράς. Την προκλητικότητα ορισμένων οδηγών. Τα αναφέρω αυτά γιατί γινόμαστε όλοι μάρτυρες τέτοιων απαράδεκτων συμπεριφορών. Θεωρούμε τους εαυτούς μας άτρωτους, ότι το κακό δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί. Εξορκίζοντάς το δεν είμαστε προστατευμένοι. Αυτό, δυστυχώς, συναντάται και σε ορισμένους εργασιακούς χώρους όπου η πρόληψη θεωρείται πολυτέλεια. Η πανδημία μπορεί να μας υπενθύμισε ότι ο κίνδυνος ελλοχεύει παντού. Αυτό όμως δεν αρκεί γιατί σιγά-σιγά βρίσκεται σε αποδρομή. Μπορεί να βοήθησε συγκυριακά.
Όμως, για να εμπεδωθεί μια κουλτούρα πρόληψης χρειάζονται συντονισμένες και διαρκείς προσπάθειες που θα αναπτυχθούν σε όλα τα επίπεδα, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην εκπαίδευση. Μαθαίνοντας από τα λάθη του παρελθόντος προετοιμάζουμε ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας και για τις επερχόμενες γενιές.
Έχουν γίνει κατά τη γνώμη σας βήματα αναφορικά με την ανάπτυξη μίας κουλτούρας πρόληψης;
Η κουλτούρα πρόληψης πρέπει να διαπερνά οριζόντια όλη την κοινωνία και όλες οι προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή πρέπει να συντείνουν. Είναι μια δύσκολη, επίμονη και διαρκής προσπάθεια, γιατί τα καλά της πρόληψης δεν είναι αυτονόητα για όλους, και πολλές φορές αφανής. Σίγουρα σήμερα βρισκόμαστε σε καλύτερη θέση από ότι πριν από τριάντα χρόνια. Αναφέρομαι στα θέματα Υγείας και Ασφάλειας στην Εργασία που αποτελεί το γνωστικό μας πεδίο. Το νομοθετικό μας πλαίσιο είναι πλήρως εναρμονισμένο με το ευρωπαϊκό. Επιχειρήσεις και εργαζόμενοι έχουν αναγνωρίσει τα οφέλη της πρόληψης και επενδύουν σε αυτή. Εξάλλου, η Υγεία και η Ασφάλεια είναι ένα ζήτημα σύγκλισης και υπό την άποψη αυτή βάζει στην άκρη τις όποιες άλλες αντιπαραθέσεις. Εμείς στο ΕΛΙΝΥΑΕ το γνωρίζουμε αυτό πολύ καλά, γιατί είμαστε ο καρπός ενός γόνιμου κοινωνικού διαλόγου που δημιούργησε στις αρχές της δεκαετίας του 90 τον πρώτο εταιρικό θεσμό στη χώρα μας με στόχο την προαγωγή της πρόληψης, μεταξύ των εργαζομένων, των επιχειρήσεων και γενικότερα της κοινωνίας.
Από τότε μέχρι σήμερα έχει τρέξει πολύ νερό. Όχι μόνο βήματα, αλλά και άλματα έχουν γίνει προς αυτήν την κατεύθυνση, όπως εμείς το βιώνουμε από τις δράσεις που αναπτύσσουμε.
Αυτό όμως δεν αρκεί. Πρέπει να γίνουν πολλά περισσότερα. Είναι μια συνεχής προσπάθεια επίπονη, αλλά ταυτόχρονα συναρπαστική.
Έρευνες δείχνουν ότι η ευεξία σχετίζεται με την αποδοτικότητα. Πιστεύετε ότι η ευεξία των εργαζομένων είναι ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα για τη βιωσιμότητα της ίδιας της επιχείρησης;
Η βιωσιμότητα της επιχείρησης είναι μια έννοια πιο σύνθετη από την ευεξία των εργαζομένων. Είναι πιο σύνθετη γιατί μια πληθώρα άλλων, οικονομικής φύσεως στοιχείων, καθορίζουν τη βιωσιμότητά της. Είναι μια πολυπαραγοντική σχέση.
Είναι όμως σημαντικό να τονιστεί ότι όταν μια επιχείρηση επιτυγχάνει τους στόχους της και αναπτύσσεται, σε αυτή τη διαδικασία έχουν συμβάλει οι εργαζόμενοί της και το καλό εργασιακό κλίμα. Ένας ικανοποιημένος εργαζόμενος είναι, κατά γενική ομολογία, περισσότερο αποδοτικός στην εκτέλεση των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί και υπό την άποψη αυτή συμμετέχει στις επιτυχίες της επιχείρησης στην οποίαν ανήκει.
Η Φιλοσοφία της Thrive βασίζεται στα μικρά βήματα – τα Μικροβήματα – που αποτελούν το κλειδί για τις μεγάλες αλλαγές. Υπάρχει κάποιο ή και περισσότερα Μικροβήματα που σας βοηθούν να ευημερείτε σε μία από τις παρακάτω πτυχές της ζωής σας: ύπνος, αποφόρτιση και αναζωογόνηση, συγκέντρωση και προτεραιοποίηση, σύνδεση με τον εαυτό σας και τους γύρω σας, άσκηση ή διατροφή;
Καμία αλλαγή δεν μπορεί να γίνει απότομα. Οι μικρές καθημερινές αλλαγές στη συμπεριφορά μας μπορούν να οδηγήσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Με άλλα λόγια πρέπει, πρώτα εμείς, να αλλάξουμε ως κοινωνικές μονάδες. Είτε στον στενό οικογενειακό μας κύκλο, είτε στο εργασιακό μας περιβάλλον. Για να αλλάξουμε κάτι, πρέπει πρώτα να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι. Πολύ συχνά αυτή την αρχή την λησμονούμε. Η αυτοβελτίωσή μας αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα, όπως πολύ σωστά προτάσσει η φιλοσοφία της Thrive. Είναι πράγματι πολύ δύσκολο εγχείρημα η αλλαγή συμπεριφοράς. Απαιτεί επιμονή, υπομονή και συντονισμένες προσπάθειες, κινούμενες σε πολλά επίπεδα. Η σημερινή δύσκολη πραγματικότητα που βιώνουμε όλοι μας, μπορεί να αποτελέσει για εμάς πρόκληση ώστε ως καταλύτης να συμβάλει στην αλλαγή των ατομικών μας συμπεριφορών, που είναι και το ζητούμενο. Όλα αυτά τα μικρά βήματα αποτελούν το κλειδί για τις μεγάλες αλλαγές, όπως αναφέρατε.
«Με το βλέμμα στον άνθρωπο» είναι το θέμα του 3ου Πανελληνίου Συνεδρίου για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία που θα πραγματοποιηθεί στις 10 & 11 Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Σε ποια ζητήματα θα επικεντρωθείτε;
Πέρασαν 3 χρόνια από τότε που οργανώσαμε το 2ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία. Μέσα στο διάστημα αυτό έχουν αλλάξει πολλά: η πανδημία, νέοι επαγγελματικοί κίνδυνοι που έχουν εμφανιστεί λόγω του μεταβαλλόμενου εργασιακού τοπίου, αλλαγές στην εργασία, καινούργια δεδομένα της ψηφιακής εποχής. Η εποχή στην οποία ζούμε αποτελεί πρόκληση για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία. Πάνω από όλα, όμως, βρίσκεται ο άνθρωπος. Ο εργαζόμενος με όλες τις δεξιότητες και τις ανησυχίες του. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο επιλέξαμε το «Με το βλέμμα στον άνθρωπο» ως σύνθημά μας στο Συνέδριο.
Έτσι, λοιπόν, θα επικεντρωθούμε σε μια σειρά σημαντικών θεμάτων. Ενδεικτικά σας αναφέρω ορισμένα από αυτά: νέες τεχνολογίες και εργασία, ρομποτική, νανοτεχνολογία, νέες μορφές εργασίας και ΥΑΕ, περιβαλλοντικοί, υγειονομικοί, πολιτικο-κοινωνικοί κίνδυνοι, μυοσκελετικές παθήσεις, ψυχοκοινωνικοί παράγοντες, εκπαίδευση, κατάρτιση και δια βίου μάθηση, κουλτούρα ασφάλειας.
Η αυτοβελτίωσή μας αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα, όπως πολύ σωστά προτάσσει η φιλοσοφία της Thrive.
Πιστεύετε ότι οι σημερινοί εργαζόμενοι και ιδιαίτερα οι millennials και η γενιά z, αναζητούν εταιρείες με μία πιο ανθρωποκεντρική κουλτούρα;
Από πρόσφατες μελέτες τεκμηριώνεται ότι οι σημερινοί νέοι, ηλικιακά, εργαζόμενοι θέτουν ως βασική προτεραιότητα την προσωπική τους ζωή έναντι της επαγγελματικής. Επίσης, ένα σημαντικό ποσοστό της Gen Z και των millennians έχοντας απολέσει την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, έχει προτιμήσει να αποχωρήσει από την εργασία του. Αυτή μπορούμε να πούμε ότι είναι μια νέα αναδυόμενη τάση.
Η σύνδεση της προσωπικής με την επαγγελματική ζωή είναι για τις γενιές αυτές πολύ σημαντική, γιατί θέτουν ως προτεραιότητά τους την επίτευξη μεγαλύτερης ευτυχίας εκεί που εργάζονται. Υπάρχει, δε, μια σαφής προτίμηση για ευέλικτα σχήματα εργασίας.
Ας μη λησμονούμε ότι ένα σημαντικό μέρος νέων έχει αποσυνδέσει την κλασσική έννοια της επιχείρησης από την εργασία του και δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στις εταιρείες με ανθρωποκεντρική κουλτούρα και στον τρόπο που αυτές ενσωματώνουν στη λειτουργία τους κοινωνικές και περιβαλλοντικές πολιτικές, καθώς επίσης σεβασμό της ισότητας και της διαφορετικότητας.
Και μία τελευταία ερώτηση, τα όρια μεταξύ εργασίας και άλλων κοινωνικών δραστηριοτήτων είναι πλέον ρευστά;
Μια περισσότερο απελευθερωμένη εργασία, ως απόρροια των εξελίξεων στην αγορά εργασίας, προσφέρει περισσότερες δυνατότητες στον εργαζόμενο να αναπτύξει μια σειρά κοινωνικών δραστηριοτήτων και να διαχειριστεί μόνος του τις ώρες που επιθυμεί να εργάζεται, σεβόμενος πάντα τους όρους της εργατικής νομοθεσίας.
Εξαιτίας της εκρηκτικής αύξησης της τηλεργασίας, τα όρια μεταξύ εργασίας και ελεύθερου χρόνου έχουν καταστεί ρευστά.
Για τον λόγο αυτό ο νομοθέτης έρχεται να παρέμβει ώστε αυτά τα όρια να γίνουν περισσότερο σαφή.
Και αυτό ισχύει, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ζούμε μια συναρπαστική εποχή που όλα αλλάζουν με γρήγορους ρυθμούς. Η φύση της εργασίας αλλάζει και πολλά γύρω από αυτήν. Οι προκλήσεις είναι πολλές κι εμείς καλούμαστε να αναπτύξουμε μια καινούργια ενεργητική στάση ζωής ώστε να γίνουμε συνδιαμορφωτές της νέας εποχής.