Ποιο όργανο είναι ο «μαέστρος» του οργανισμού μας και ποιο μεταφέρει το οξυγόνο από τον αέρα που αναπνέουμε στη ροή του αίματος; Ποιο όργανο μοιάζει με φασόλι και ποιο ξέρει… τα πάντα για τα πάντα; Πώς μπορούμε να συστήσουμε στα παιδιά τα όργανα του σώματός μας και να τους μιλήσουμε για τη δωρεά οργάνων και τη μεταμόσχευση; Δύσκολα ερωτήματα μετατρέπονται σε ευχάριστες ιστορίες μέσα από τους χαρακτήρες των «Οργανούληδων» – του εκπαιδευτικού προγράμματος για παιδιά που πραγματοποιείται με την επιστημονική αιγίδα του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων και του Υπουργείου Υγείας, και την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση. Η Γιούλη Μενουδάκου, Προϊσταμένη του Τμήματος Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων του ΕΟΜ μας συστήνει τους Οργανούληδες και απαντά στις ερωτήσεις μας. 

Ο καπετάν μυελός, η καρδιά, το ήπαρ, το μάτι, οι πνεύμονες, ο νεφρός, το λεπτό έντερο και το πάγκρεας είναι η παρέα των Οργανούληδων. Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τους Οργανούληδες;

Οι Οργανούληδες είναι μία χαριτωμένη παρέα μικρών ηρώων, που αναπαριστούν τα εσωτερικά όργανα του σώματός μας. Σκοπό έχουν να καλλιεργήσουν στα παιδιά την υπευθυνότητα γύρω από τη φροντίδα του σώματος και της υγείας τους, γνωρίζοντάς τους τις λειτουργίες των οργάνων τους, το πώς συνεργάζονται αρμονικά, πού βρίσκονται μέσα στο σώμα μας, καθώς και πώς τα διατηρούμε υγιή και χαρούμενα. Γιατί όπως λένε οι Οργανούληδες «Το μέσα μας είναι που μετράει!». Αφού τα παιδιά κατανοήσουν το πολύτιμο έργο που προσφέρουν τα όργανά μας στο σώμα μας, τότε τους μιλάμε με πολύ απλά λόγια για τη δυνατότητα που έχει κάθε ένα από αυτά τα όργανα να βοηθάει άλλους ανθρώπους ή ακόμα και να τους σώσει τη ζωή μέσω της μεταμόσχευσης. 

Πώς ξεκίνησε το πρόγραμμα και σε ποιους απευθύνεται;

Οι Οργανούληδες ή στα αγγλικά The Orgamites, δημιουργήθηκαν από έναν ταλαντούχο designer και σκηνοθέτη, τον Roydon Turner, ο οποίος παρακινήθηκε μάλιστα από μία οικογενειακή ιστορία για να δημιουργήσει αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Ο πρόωρος χαμός του αδερφού του Bradley από εγκεφαλίτιδα σε ηλικία μόλις 12 ετών, έκανε τον Roydon να σκεφτεί από τότε, πως το ενδεχόμενο να δωρίσουν τα όργανα του αδερφού του, εκτός από το αναμενόμενο όφελος μέσα από τη σωτηρία ανθρώπινων ζωών, πιθανόν να είχε απαλύνει τον πόνο τους και να είχε βοηθήσει εκείνον και τους γονείς του να ξεπεράσουν πιο γρήγορα την απώλεια του μικρού Bradley. Κανένας γιατρός, ωστόσο, δεν τους είχε πλησιάσει τότε για να τους μιλήσει για την προοπτική τους δωρεάς οργάνων. Και αυτό πάντα τον «έτρωγε» μέσα του. Έτσι δημιούργησε τους Οργανούληδες. Σήμερα το εκπαιδευτικό πρόγραμμα διδάσκεται στα Δημοτικά σχολεία της Αγγλίας, της Σκωτίας και πρόσφατα  στου Καναδά. Στην Ελλάδα το φέραμε χάρη στην υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο της ευρύτερης Εθνικής Πρωτοβουλίας που έχει αναλάβει για την υποστήριξη και ανάπτυξη των μεταμοσχεύσεων στη χώρα μας, η οποία έχει ως επίκεντρο τη δημιουργία του Ωνάσειου Εθνικού Μεταμοσχευτικού Κέντρου.

Οι Οργανούληδες απευθύνονται κυρίως σε μαθητές Δημοτικού (7-11 ετών), ενώ όλο το εκπαιδευτικό υλικό (παρουσίαση, εγχειρίδιο δασκάλου/γονέα, παιχνίδια ζωγραφικής και αντιστοίχισης) βρίσκονται αναρτημένα και διαθέσιμα τόσο στην ιστοσελίδα του ΕΟΜ, όσο και του Ιδρύματος Ωνάση και του Υπουργείου Υγείας.

Και πώς οι Οργανούληδες μπαίνουν στα Δημοτικά σχολεία εν καιρώ πανδημίας ?

Αρχικά εκπαιδευτικοί και Επισκέπτες Υγείας μπορούν να “κατεβάσουν” τα υλικά που προανέφερα και να τα μεταλαμπαδεύσουν στα παιδιά, στο πλαίσιο των Δράσεων Αγωγής της Υγείας του Υπουργείου. Ακριβώς όμως λόγω των ειδικών αυτών περιστάσεων, η γνωριμία των Οργανούληδων με τα παιδιά γίνεται και διαδικτυακά. Κάθε μήνα σε προκαθορισμένη ημερομηνία, συνδεόμαστε με Δημοτικά από όλη την Ελλάδα και κάνουμε το μάθημά μας, που μαζί με τη συζήτηση με τα παιδιά διαρκεί γύρω στη μία ώρα. Οι διευθυντές των Δημοτικών που ενδιαφέρονται να προσκαλέσουν τους Οργανούληδες στο σχολείο τους, δεν έχουν παρά να συμπληρώσουν τη σχετική αίτηση ενδιαφέροντος στην ιστοσελίδα του Ιδρύματος Ωνάση και να δηλώσουν την ημερομηνία που επιθυμούν, με βάση τον προκαθορισμένο προγραμματισμό. Η επόμενη συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στις 16 Φεβρουαρίου. 

Ποιες είναι οι αντιδράσεις των παιδιών κατά την διάρκεια του προγράμματος ή και αργότερα; Έχετε λάβει μηνύματα από γονείς ή και εκπαιδευτικούς σχετικά με τις αντιδράσεις των παιδιών

Δεν σας κρύβω ότι μας έκανε μεγάλη εντύπωση το πόσο προσηλωμένα παρέμεναν τα παιδιά στη παρουσίασή μας, όπως πληροφορηθήκαμε από τους δασκάλους τους μετά την πρώτη παρουσίασή μας, πριν λίγες ημέρες. Άλλωστε και το πρόγραμμα είναι έτσι δομημένο που η μάθηση να γίνεται μέσα από «fun facts», ενδιαφέρουσες δηλαδή πληροφορίες για τα όργανά μας. Ότι π.χ. η καρδιά μας χτυπάει 120.000 φορές την ημέρα ή ότι ο αριστερός μας πνεύμονας είναι πιο μικρός από τον δεξιό για να χωράει η καρδιά. Ότι το συκώτι μας αποθηκεύει την ενέργεια από εκείνη τη μπανάνα που φάγαμε και μας τη δίνει σιγά σιγά για να έχουμε τη δύναμη να κάνουμε τα αθλήματα που μας αρέσουν. Τα μηνύματα που μας εξέπληξαν ήταν οι εκθέσεις που έγραψαν μετά το μάθημά μας σχετικά με το ποιο όργανο τους έκανε πιο πολύ εντύπωσης και γιατί. Είναι εντυπωσιακό το πώς τα παιδιά αφομοιώνουν τη πληροφορία, όταν αυτή τους κινεί το ενδιαφέρον.

Ποιες είναι οι πιο συχνές τους απορίες;  Για παράδειγμα ρωτάνε ενδεχομένως τους γονείς τους αν είναι οι ίδιοι δότες δωρεάς οργάνων ή τους λένε ότι θέλουν να γίνουν τα ίδια;

Οι απορίες τους έχουν να κάνουν ως επί το πλείστον με τις μεταμοσχεύσεις και είναι ιδιαίτερα εύστοχες. «Πώς δηλαδή το συκώτι ενός ανθρώπου μπορεί και ξαναμεγαλώνει; Γιατί έχουμε δύο νεφρά αφού οι άνθρωποι ζουν μια χαρά και με ένα; Στο μέλλον σε ποια άλλα όργανα θα γίνεται μεταμόσχευση;» Όσον αφορά στη δωρεά οργάνων, αναφερόμαστε σε αυτή μόνο ως πράξη εθελοντισμού και αγάπης προς τον συνάνθρωπο, ενώ επικεντρωνόμαστε στο πώς να διατηρούμε υγιή τα όργανά μας για να μη χρειαστεί ποτέ να τα αντικαταστήσουμε. 

Αναφερθήκατε στη δωρεά οργάνων, η οποία είναι συνυφασμένη με την προσφορά. Πόσο εύκολο είναι να καλλιεργήσουμε στα παιδιά αξίες που θα τους ακολουθούν στην ενήλικη ζωή τους;

Η δωρεά οργάνων είναι εξίσου συνυφασμένη και με την προσφορά αλλά και με την αγωνιώδη ανάγκη. Οι Οργανούληδες καλλιεργούν ταυτόχρονα τόσο την αξία της πρόληψης και της φροντίδας της υγείας, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες αυτά τα παιδιά στο μέλλον να χρειαστούν κάποια μεταμόσχευση, αλλά και την αξία της αλληλεγγύης και του εθελοντισμού. Καλό είναι γενικότερα και εμείς οι μεγάλοι να αντιμετωπίζουμε την έννοια της δωρεάς πρωτίστως ως δυνητικοί λήπτες και έπειτα ως δυνητικοί δότες. 

Και πόσο εύκολο είναι να τους εξηγούμε και να τους μιλάμε για πιο πολύπλοκα ζητήματα;

Το θέμα της δωρεάς και της μεταμόσχευσης οργάνων δεν είναι καθόλου πολύπλοκο. Είναι ένα επιστημονικό επίτευγμα, το οποίο τα παιδιά κατανοούν απόλυτα με τον τρόπο που το εξηγούμε. Ίσως θεωρείται δύσκολο, καθώς ορισμένες μεταμοσχεύσεις προϋποθέτουν τη δωρεά από άνθρωπο που δεν είναι πλέον στη ζωή. Κι όμως τα παιδιά αυτής της ηλικιακής ομάδας γνωρίζουν τι είναι ο θάνατος, είτε από συμβάντα στο περιβάλλον τους (ένας ηλικιωμένος, ένα ζωάκι) ή ακόμα και μέσα από ταινίες, όπως του Disney. Δεν δυσκολευόμαστε καθόλου να εντάξουμε τον θάνατο μέσα στη συζήτηση μας για τις μεταμοσχεύσεις, ούτε αυτό φαίνεται να τα ξενίζει στο ελάχιστο. 

Πιστεύετε ότι το παιχνίδι ένας τρόπος για να περάσουμε ουσιαστικά μηνύματα στα παιδιά, να τα ενημερώσουμε και να τα ευαισθητοποιήσουμε;

Σαφώς. Δεν το λέμε εμείς. Το λέει η παιδαγωγική επιστήμη, πάνω στις θεωρίες της οποίας έχει δομηθεί και το εκπαιδευτικό των Οργανούληδων. Είναι ένας εξαιρετικός τρόπος και για τους γονείς να περάσουν δημιουργικά και ουσιαστικά ώρα με τα παιδιά τους. Για αυτό τους καλούμε να κατεβάσουν τα υλικά και να τα μοιραστούν μαζί τους. 

Πού θα βρείτε τους Οργανούληδες:

Δήλωση συμμετοχής για Δημοτικά σχολεία:

Για τη συμμετοχή των Δημοτικών σχολίων στο πρόγραμμα, πατήστε εδώ.

Η Γιούλη Μενουδάκου είναι Προϊσταμένη του Τμήματος Συντονισμού Μεταμοσχεύσεων του ΕΟΜ.

Διάβασε ακόμα

Κατερίνα Βρανά: “Νομίζω ότι το χιούμορ μου έσωσε τη ζωή”

Θοδωρής Ιακωβίδης: «Μετά την βροχή έρχεται το ουράνιο τόξο, αυτό είναι το μόνο σίγουρο»