Μπορούμε να μιλάμε για ευεξία στον χώρο εργασίας; Κατά πόσο μπορούν οι εταιρείες να διαχειριστούν τους νέους και αναδυόμενους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους και τι θα πρέπει να κάνουν για να «προστατέψουν» την ευεξία των εργαζομένων; Ποια είναι τα συνηθέστερα λάθη που κάνουμε σε ό,τι αφορά στη σωστή εργονομία όταν εργαζόμαστε από το σπίτι; Ο Ηλίας Μπανούτσος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Ergonomia, απαντά στις ερωτήσεις μας.
«Η προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας είναι μία συντονισμένη προσπάθεια των εργοδοτών, των εργαζομένων και της κοινωνίας, με στόχο τη βελτίωση της υγείας και της ευεξίας των ανθρώπων στο εργασιακό περιβάλλον». Το απόσπασμα από τη Διακήρυξη του Λουξεμβούργου για την προαγωγή της υγείας στο χώρο εργασίας είναι πιστεύετε ουτοπία ή πραγματικότητα;
Εκτός από την κάλυψη των βιοποριστικών αναγκών τους οι εργαζόμενοι αναζητούν πλέον όλο και περισσότερο ποιοτικά χαρακτηριστικά στην εργασία τους. Συνεπώς, η διακήρυξη του Λουξεμβούργου εκφράζει κυρίως μια υπαρκτή αναγκαιότητα καταγεγραμμένη σε πλήθος ερευνών. Αναμφίβολα, απέχουμε πολύ από τον στόχο της ευεξίας κατά την εργασία και της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Οι επιχειρήσεις όμως πρέπει να τον λάβουν σοβαρά υπόψη τους, διαφορετικά θα υφίστανται συνέπειες όπως απώλεια ταλέντων, μείωση του ενδιαφέροντος στην εργασία και αυξημένο turnover προσωπικού. Συνοπτικά, ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται με:
- τη βελτίωση της οργάνωσης και του περιβάλλοντος εργασίας
- την ενθάρρυνση της ενεργούς συμμετοχής και της εξέλιξης του εργαζόμενου
Ο υψηλός φόρτος εργασίας και η πίεση χρόνου είναι οι συνηθέστεροι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι στις επιχειρήσεις. Ο κορονοϊός είχε επίσης αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των εργαζομένων. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορούν οι εταιρείες να διαχειριστούν τους νέους και αναδυόμενους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους;
Το πρώτο βήμα είναι η αναγνώριση της μεγάλης πρόκλησης για την επιχείρηση. Δηλαδή, αφενός να πετύχει τους στόχους της στην αγορά και αφετέρου να βελτιώσει την υγεία και την ευεξία των ανθρώπων της. Η πανδημία ασφαλώς είχε αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή των εργαζομένων. Δημιούργησε όμως και νέες εμπειρίες και δυνατότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν, όπως η επικέντρωση στα αποτελέσματα, η ευελιξία στο ωράριο απασχόλησης και η καλλιέργεια σχέσεων εμπιστοσύνης.
Σήμερα διαπιστώνουμε ότι αυξάνεται το ενδιαφέρον των ηγέτιδων επιχειρήσεων για πολύπλευρη υποστήριξη των ανθρώπων τους. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με διάφορες πρωτοβουλίες, οι οποίες όμως αποδίδουν όταν εντάσσονται σε ένα Πρόγραμμα με στόχους, δέσμευση των απαιτούμενων πόρων, επιλογή μετρήσιμων δεικτών, παρακολούθηση της προόδου και αναπροσαρμογή των στόχων όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο.
Οι εργαζόμενοι αναζητούν πλέον όλο και περισσότερο ποιοτικά χαρακτηριστικά στην εργασία τους.
Πιστεύετε ότι η ανάπτυξη μίας κουλτούρας πρόληψης και η προετοιμασία αντιμετώπισης εκτάκτων καταστάσεων, αποτελεί βασική παράμετρο για την προστασία της υγείας και ασφάλειας όλων;
Εάν μια επιχείρηση περιορισθεί στην εφαρμογή της νομοθεσίας για την ασφάλεια και υγεία της εργασίας και για την πρόληψη των ψυχοκοινωνικών κινδύνων περιλαμβανομένης της βίας και της παρενόχλησης, τότε επιλέγει μια αμυντική προσέγγιση. Η καλλιέργεια κουλτούρας πρόληψης των κινδύνων κινητοποιεί τους εργαζόμενους ώστε να συμβάλλει ο καθένας στην βελτίωση των συνθηκών εργασίας με προτάσεις και με το προσωπικό του παράδειγμα. Όμως, υπάρχει μια βασική προϋπόθεση, η δέσμευση της διοίκησης. Για παράδειγμα, υπάρχει εκτίμηση γραπτή των κινδύνων για κάθε δραστηριότητα με αναφορά των συγκεκριμένων μέτρων πρόληψης; Αυτά εφαρμόζονται; Οι εργαζόμενοι εκπαιδεύονται για την πρόληψη των κινδύνων; Διενεργούνται τακτικά ασκήσεις ετοιμότητας για έκτακτη ανάγκη;
Ας μην μας διαφεύγει ότι η καλλιέργεια κουλτούρας πρόληψης ωφελεί κάθε πτυχή της λειτουργίας της επιχείρησης, όπως η εξυπηρέτηση πελατών, η εύρυθμη λειτουργία των εγκαταστάσεων, η διακίνηση των προϊόντων, κά. Επίσης, δημιουργεί μια «στάση ζωής» με οφέλη στην προσωπική ζωή και στην κοινωνία ευρύτερα. Επαναλαμβάνουμε, ότι η καλλιέργεια κουλτούρας πρόληψης των κινδύνων σε μια επιχείρηση δεν επιτυγχάνεται με παραινέσεις. Προϋποθέτει την εφαρμογή συγκεκριμένου Προγράμματος όπως έχει προαναφερθεί.
Τι θα πρέπει να κάνει μία εταιρεία για να «προστατέψει» την ευεξία των εργαζομένων; Υπάρχουν κάποιες βέλτιστες πρακτικές;
Είναι πολλές οι δράσεις που μπορούν να ενταχθούν σε ένα Πρόγραμμα ευεξίας κατά την εργασία, ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και πρόληψης των ψυχοκοινωνικών κινδύνων. Το Πρόγραμμα αυτό ασφαλώς περιλαμβάνει την υλοποίηση των απαιτήσεων του Ν 4808/2021. Ενδεικτικά, τέτοιες δράσεις είναι η ενημέρωση των στελεχών και των εργαζομένων, η σύνταξη σχετικών πολιτικών, η εκτίμηση των ψυχοκοινωνικών κινδύνων και η τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης (24/7). Περισσότερες πληροφορίες μπορούν να αναζητηθούν από το εξειδικευμένο τμήμα της εταιρείας μας ErgoWell-being.
Σε ατομικό επίπεδο ποια μικρά βήματα μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς για να φροντίσει τον εαυτό του και κατ’ επέκταση την υγεία του;
Τα «μικρά βήματα» σταδιακά μπορεί να έχουν σημαντικά αποτελέσματα. Γίνονται μια καλή συνήθεια και στη συνέχεια προσθέτουμε και άλλα ανεβάζοντας το επίπεδο. Τα μικρά βήματα πρέπει να είναι συγκεκριμένα για την κάθε περίπτωση. Κάθε εργαζόμενος μπορεί να σκεφθεί ορισμένα. Θα βοηθήσει όμως εξειδικευμένη συμβουλευτική ή υποστήριξη με ειδικά εργαλεία όπως αυτό της Thrive.
Η φιλοσοφία της Εργονομίας είναι η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο. Θέλετε να μας μιλήσετε για αυτό;
Η εταιρεία μας ονομάσθηκε Ergonomia πριν από 30 χρόνια, χρησιμοποίησε το moto «ο Άνθρωπος στο Επίκεντρο» και σχεδίασε το logo με τον κόκκινο κύκλο και τον άνθρωπο να έρχεται στο προσκήνιο υιοθετώντας την βασική αρχή της επιστήμης της εργονομίας που είναι η προσαρμογή της εργασίας στον άνθρωπο (fit the task to the man). Ως εργονόμος μηχανικός αισθάνομαι μεγάλη ικανοποίηση που το μότο αυτό χρησιμοποιείται πλέον ευρύτερα.
Η ανθρωποκεντρική επιχείρηση είναι πλέον μια δόκιμη έννοια η οποία αναλυτικά προσδιορίζεται στο διεθνές πρότυπο «ISO 27500:2016 The human-centred organization – Rationale and general principles», το οποίο έχει χαρακτηρισθεί ως στρατηγικής σημασίας για κάθε οργανισμό, δημόσιο ή ιδιωτικό, ανεξαρτήτως μεγέθους και κλάδου οικονομικής δραστηριότητας. Σχετική παρουσίαση υπάρχει στο άρθρο μου Ανθρωποκεντρική επιχείρηση, μελλοντική ηγεσία και ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών στο περιοδικό Leading ΕΑΣΕ (τεύχος 31, Ιουλ-Σεπτ. 2016).
Τα «μικρά βήματα» σταδιακά μπορεί να έχουν σημαντικά αποτελέσματα. Γίνονται μια καλή συνήθεια και στη συνέχεια προσθέτουμε και άλλα ανεβάζοντας το επίπεδο. Θα βοηθήσει όμως εξειδικευμένη συμβουλευτική ή υποστήριξη με ειδικά εργαλεία όπως αυτό της Thrive.
Ποια είναι τα συνηθέστερα λάθη που κάνουμε σε ό,τι αφορά στη σωστή εργονομία όταν εργαζόμαστε από το σπίτι;
- Να μην έχουμε δημιουργήσει ένα μικρό σταθμό εργασίας με κατάλληλο κάθισμα, επιφάνεια εργασίας, υποπόδιο, φωτισμό, κλπ.
- Να μην κάνουμε συχνά διαλλείματα με κίνηση του σώματος, με περπάτημα ακόμη και με σύντομες ασκήσεις.
- Ενδεδειγμένη στάση εργασίας την οποία να υιοθετούμε άνετα για πολύ δεν υπάρχει. Απαιτείται συχνή εναλλαγή μεταξύ των στάσεων φόρτισης που επιβάλλει η εργασία και των στάσεων χαλάρωσης που έχει ανάγκη το σώμα μας. Ας μην ξεχνάμε ότι η καλύτερη στάση εργασίας είναι η επόμενη.
- Ακατάλληλος φωτισμός, με θάμβωση ή ανακλάσεις από φωτεινές πηγές ή παράθυρα.
Υπάρχουν πολλές χρήσιμες συμβουλές οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τον επιστημονικό φορέα των Ελλήνων εργονόμων, την Ελληνική Εταιρεία Εργονομίας, τις οποίες η εταιρεία μας έχει συμπεριλάβει στον οδηγό Εργονομικές συμβουλές για εργασία από το σπίτι.
Ο Ηλίας Μπανούτσος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Ergonomia, είναι μηχανικός παραγωγής με μετεκπαίδευση στην εργονομία. Από το 1985 έχει εργαστεί ως Μηχανικός Ασφάλειας και Σύμβουλος Ασφάλειας σε πλήθος βιομηχανιών, τεχνικών έργων και επιχειρήσεων παροχής υπηρεσιών, όπως και για την ανάπτυξη των θεσμών πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου στην Ελλάδα, συμμετέχοντας στις αρμόδιες γνωμοδοτικές επιτροπές στο Υπουργείο Εργασίας, στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, στον Ελληνικό Οργανισμό Τυποποίησης, στη Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, καθώς και σε Επιτροπές της ΕΕ. Για μια 10ετία συμμετείχε στο Συμβούλιο Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας του Ανωτάτου Συμβουλίου Εργασίας στο Υπ. Εργασίας. Έχει συμβάλλει στη δημιουργία του Ελληνικού Ινστιτούτου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΕΛ.ΙΝ.Υ.Α.Ε.), όπου έχει διατελέσει αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής λαμβάνοντας τιμητική διάκριση «για την γενικότερη συμβολή του στην ανάπτυξη των θεμάτων ΑΥΕ στη χώρα μας». Το 1992 ίδρυσε την Ergonomia.