Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
-Ποιοι είναι οι δύο τρόποι με τους οποίους αντιδράμε στο άγχος.
-Ποιος είναι ο σωστός τρόπος και πώς να αλλάξεις τον δικό σου, αν είναι ο λάθος.
Σίγουρα θα έχεις ακούσει κάποιον να λέει ότι: «Έχω πολλά στο μυαλό μου» ή «Αυτή τη περίοδο έχω πάρα πολλά να αντιμετωπίσω» καθώς όλοι αντιμετωπίζουν δύσκολες και στρεσογόνες καταστάσεις στη ζωή τους. Όμως, όλοι μας έχουμε διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους αντιμετωπίζουμε το άγχος. Ανάλογα με τον άνθρωπο που ρωτάς, θα πάρεις και διαφορετική απάντηση για το πώς εκείνος διαχειρίζεται το άγχος του.
Οι Lazarus and Folkman (1984) έδωσαν τον ορισμό της αντιμετώπισης του άγχους ως αυτά που κάνουμε όταν βρισκόμαστε σε μια δύσκολη κατάσταση ή ένα πρόβλημα. Οι ερευνητές αυτοί, πέρασαν δεκαετίες με το να μελετούν το πώς ο καθένας μας αντιδρά στο στρες. Η έρευνά τους, έγινε στο πώς το στρες επιδρούσε σε άτομα με προβλήματα υγείας, σε φοιτητές, σε άτομα με ψυχολογικά προβλήματα και πολλές ακόμα ομάδες ανθρώπων.
Καθημερινά, όλοι μας αντιμετωπίζουμε πράγματα που μας αγχώνουν όπως το να πάμε τα παιδιά στο σχολείο έγκαιρα, να τελειώσουμε μια παρουσίαση στην δουλειά και άλλα πολλά. Υπάρχουν βέβαια και καταστάσεις υψηλού άγχους όπως το να χάσουμε την δουλειά μας, μια απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, η διαχείριση των οικονομικών ή μια μετακόμιση. Αν βάλεις μαζί το καθημερινό άγχος με τις παραπάνω καταστάσεις υψηλού στρες, τότε μπορείς να καταλάβεις ότι η διαχείριση άγχους είναι διαφορετική στον καθένα από εμάς.
Οι Lazarus and Folkman (1984) ανέφεραν ότι η διαχείριση του άγχους είναι το πώς εμείς αντιδρούμε στο άγχος μας και στις πηγές του. Είπαν επίσης ότι οι άνθρωποι μπορεί να αλλάξουν μετά από μια περίοδο άγχους ή μπορεί να αλλάξουν τον τρόπο που διαχειρίζονται το άγχος τους κάθε φορά.
Για παράδειγμα, αν το έφηβο παιδί σου έρθει σπίτι αργοπορημένο, υπάρχουν πολλοί τρόποι να το αντιμετωπίσεις αλλά σίγουρα δεν είναι όλοι το ίδιο αποτελεσματικοί. Μερικές φορές, ο τρόπος που αντιμετωπίζεις μια στρεσογόνα κατάσταση μπορεί να την κάνει χειρότερη και όχι καλύτερη. Ο τρόπος που εσύ επιλέγεις να αντιδράσεις και να διαχειριστείς το άγχος σου μπορεί να είναι επίσης αποτελεσματικός ή όχι, ανάλογα με τις πράξεις σου. Επιπλέον, μπορεί να σου προκαλέσει ακόμα περισσότερο άγχος από ότι είχες πριν.
Πρόβλημα ή συναίσθημα; Εσύ που στοχεύεις;
Όταν ο τρόπος που χειρίστηκες μια κατάσταση σε κάνει να νιώθεις καλύτερα για το συμβάν ή αλλάζει την κατάσταση προς το καλύτερο, τότε έχεις χειριστεί το άγχος σου παραγωγικά. Αν ο τρόπος που χειρίστηκες μια κατάσταση σε κάνει να νιώθεις προσωρινά καλύτερα και προκαλεί μεγαλύτερα προβλήματα στο μέλλον ή αποφάσισες να μην χειριστείς καν το πρόβλημα, τότε έχεις χειριστεί το άγχος σου μη παραγωγικά.
Η έρευνα αναφέρει ότι υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους οι άνθρωποι αντιδρούν σε μια στρεσογόνα κατάσταση, και είναι είτε με στόχο το πρόβλημα, είτε με στόχο τα συναισθήματά τους.
Η αντίδραση με στόχο τα συναισθήματα είναι η επιλογή σου να αλλάξεις το πώς νιώθεις για την κατάσταση . Η αντίδραση με στόχο το πρόβλημα είναι η επιλογή σου να αλλάξεις την αιτία του άγχους σου.
Αν και οι περισσότεροι παράγοντες απαιτούν και τους δύο τρόπους, οι Folkman and Lazarus επιμένουν πως υπάρχει διάκριση ανάμεσα στους δύο τρόπους, η οποία πολλές φορές είναι πολύ λεπτή.
Για παράδειγμα, πολλές φορές για να λύσουμε μια κατάσταση, ζητάμε βοήθεια ή συμβουλή από κάποιον άλλον. Αυτός ο τρόπος είναι ο δεύτερος.
Άλλες, ζητάμε συμπόνια ή γενικά ψυχολογική στήριξη. Αυτός ο τρόπος είναι ο πρώτος.
Problem Focused Coping ή αλλιώς ο τρόπος του να αλλάξεις την αιτία του άγχους σου
Ο συγκεκριμένος τρόπος περιλαμβάνει το να λύσεις ή να αλλάξεις το πρόβλημα που σε ανησυχεί. Αυτό μπορεί να γίνει με ορισμένες πράξεις όπως: Το να σχεδιάσεις την λύση της κατάστασης ή να σκεφτείς τι μπορείς να κάνεις, λαμβάνοντας αποφάσεις, ζητώντας βοήθεια και θέτοντας στόχους. Για παράδειγμα αν δεν σου αρέσει η δουλειά σου, μπορείς να ζητήσεις δουλειά σε άλλο πεδίο ή σε άλλη εταιρία. Ποια θα είναι η διαδικασία; Θα ψάξεις για δουλειά, θα στείλεις βιογραφικά, θα κάνεις συναντήσεις κλπ. Αυτός ο τρόπος θα σε βοηθήσει να αλλάξεις την αιτία του άγχους σου. Μια άλλη διαδικασία με την οποία θα μπορούσες να κάνεις το ίδιο είναι να περιμένεις την κατάλληλη στιγμή και να μην ενεργήσεις άμεσα.
Emotion Focused Coping ή αλλιώς ο συναισθηματικός τρόπος επίλυσης προβλημάτων
Ο συναισθηματικός τρόπος επίλυσης προβλημάτων έχει να κάνει με το πώς αισθάνεσαι εσύ για το πρόβλημα. Δεν χρειάζεται να επιλέξεις ανάμεσα στο πώς νιώθεις και πώς θα ενεργήσεις για το πρόβλημα γιατί μπορούν να γίνουν και τα δύο μαζί. Έχεις πολλές επιλογές, όσο και αν σου φαίνεται απίθανο. Μπορείς να αλλάξεις τον τρόπο που βλέπεις το πρόβλημα για να αλλάξεις το πώς νιώθεις για αυτό, μπορείς να εκφράσεις το πώς νιώθεις για να το «βγάλεις από μέσα σου» και να αναγνωρίσεις ορισμένα μέρη του προβλήματος για τα οποία μπορείς να κάνεις κάτι.
Μερικές καταστάσεις δεν είναι στο χέρι μας αλλά οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας, είναι. Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσεις ποια σημεία από την κατάσταση που σου προκαλεί στρες είναι στο χέρι σου και ποια όχι.
Ορισμένες φορές, για να μην νιώθουμε άσχημα κάνουμε πράγματα πέρα από την φαντασία μας. Πολλοί για παράδειγμα προτιμούν να υποκρίνονται ότι όλα είναι καλά με τον σύντροφό τους, από το να περάσουν την δύσκολη διαδικασία του διαζυγίου. Αν επίσης για παράδειγμα, καπνίζεις ή τρως ανθυγιεινές τροφές επειδή ανησυχείς για τα οικονομικά σου, όχι μόνο δεν λύνεις το αρχικό σου πρόβλημα αλλά δημιουργείς και άλλο.
Με το να είσαι πιο προσεκτικός στο τρόπο που δρας, θα γίνεις πιο αποτελεσματικός σιγά – σιγά.
Τι να κάνεις για να χειρίζεσαι τα προβλήματα σωστά
Να θυμάσαι ότι κάθε μεγάλο πρόβλημα έχει μικρότερα μέρη. Το πρόβλημα είναι πολύ πιο εύκολο να λυθεί αν το χωρίσεις και κάνεις μικρά βήματα. Εξάλλου κάθε βήμα θα σε βοηθήσει να νιώθεις και να πράττεις διαφορετικά.
Πάρε τον χρόνο σου, αναγνώρισε το πρόβλημα και μετά «σπάσ’το» σε μικρότερα κομμάτια. Αμέσως μετά, σκέψου πώς θα αντιδράσεις στο κάθε μέρος. Μόλις το κάνεις αυτό, θα μπορείς να αλλάξεις τις λιγότερο αποτελεσματικές ιδέες σου και να κάνεις πιο δραστικά βήματα. Οι ερευνητές Pierceall & Keim (2007) ανακάλυψαν ότι οι φοιτήτριες ένιωθαν πιο αγχωμένες από τους φοιτητές και ο τρόπος που χειρίζονταν το άγχος τους ήταν με το να μιλάνε για αυτό σε κοντινά τους πρόσωπα ή κάνοντας πράγματα που τις γέμιζαν θετικά συναισθήματα. Υπήρχαν βέβαια και άτομα που έχαναν χρήση ναρκωτικών, ή που κατέφευγαν στο αλκοόλ και το κάπνισμα. Επιπλέον, άτομα που ήταν πιο αισιόδοξα και είχαν θετικές προσδοκίες από το μέλλον τους, χρησιμοποιούσαν τον μη συναισθηματικό τρόπο επίλυσης προβλημάτων, σε αντίθεση με άτομα πιο απαισιόδοξα (Nes & Segerstrom, 2006).
Να θυμάσαι
Κανείς δεν είναι τέλειος και πάντα υπάρχει το περιθώριο βελτίωσης. Μάθε από τα λάθη σου, από τις καταστάσεις που πέρασες και γίνε καλύτερος. Κανείς δεν μπορεί να αποφύγειςτο άγχος αλλά δεν χρειάζεται να το χειριζόμαστε με τους λάθος τρόπους.
Αντί για αυτό, την επόμενη φορά που θα βρεθείς σε μια στρεσογόνα κατάσταση προσπάθησε να χειριστείς το άγχος σου παραγωγικά και χρησιμοποίησε την ίδια οπτική γωνία και την επόμενη φορά που θα βρεθείς σε παρόμοια κατάσταση. Εξάλλου, οι αισιόδοξοι άνθρωποι, είναι κατά κανόνα πιο ευτυχισμένοι.
Διάβασε ακόμα:
Τι είναι το έμμεσο στρες και πώς θα το νικήσεις
Μία Ψυχολόγος Σου Μαθαίνει Πώς Να Διαχειρίζεσαι Τις Δυσκολίες Χωρίς Άγχος