Πόση δύναμη έχει τελικά μία αγκαλιά; Υπάρχουν αγκαλιές που μας γεμίζουν χαρά αγάπη και άλλες που.. μας στριμώχνουν; «Ζούμε» μέσα στις αγκαλιές των ανθρώπων μας; Πόσο σημαντική είναι μία αγκαλιά για την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού και πώς μπορούμε να το βοηθήσουμε να καταλάβει ποιανού η αγκαλιά είναι ασφαλής; Ένα παιδί που δεν έχει λάβει πολλές αγκαλιές, στην ενήλική ζωή του αποφεύγει να αγκαλιάζει όχι μόνο τους γύρω του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό; Ποια είναι τελικά η ωραιότερη αγκαλιά και γιατί; Η Φρόσω Φωτεινάκη απαντά στις ερωτήσεις μας.
Λένε ότι χρειαζόμαστε 4 αγκαλιές την ημέρα για να επιβιώσουμε, 8 για να συντηρηθούμε και 12 για να αναπτυχθούμε. Πόση δύναμη έχει τελικά μία αγκαλιά;
Η αγκαλιά έχει μια δύναμη τεράστια, κάποιες φορές… θεραπευτική! Άλλωστε μέσα σε μια αγκαλιά ερχόμαστε στον κόσμο και ελπίζουμε να γινόμαστε μια αγκαλιά για τον ίδιο μας τον εαυτό αλλά και να ταξιδεύουμε σε ασφαλείς, ζεστές, γεμάτες αγάπη αγκαλιές. Η αγκαλιά έχει θεραπευτική δύναμη όταν μας τυλίγει με αγάπη και σεβασμό, αλλά μπορεί και το ίδιο δυνατά να μας πληγώσει, όταν γίνεται πνιγηρή και παραβιαστική.
Πιστεύετε ότι «ζούμε» μέσα στις αγκαλιές των ανθρώπων μας;
Αγκαλιά–Ζω. Ζούμε πρώτα στην αγκαλιά των γονιών μας, μια αγκαλιά που γίνεται η αγκαλιά στον εαυτό μας. Αγκαλιά βελούδινη, μαλακή και πουπουλένια ή και αγκαλιά αγκαθωτή, ατσάλινη και παγερή. Η αγκαλιά που πήρα ως παιδί και η αγκαλιά που έμαθα να μου προσφέρω ως ενήλικας ορίζουν τη ζωή που ζω. Μια ζωή με φάρο τις ανάγκες και τις επιθυμίες μου ή μια ζωή με πυξίδα τις επιθυμίες των άλλων;
«Οι αγκαλιές βγαίνουν σε τόσα μεγέθη, ύψη, βάθη και πλάτη που ποτέ δεν ξέρεις ποια πραγματικά σου ταιριάζει». Υπάρχουν αγκαλιές που μας γεμίζουν χαρά αγάπη και άλλες που.. μας στριμώχνουν;
Ο Μάριος Μάζαρης στον πρόλογό του το περιέγραψε τόσο εύστοχα. Τόσες διαφορετικές αγκαλιές, μα πώς θα ξέρω ποια μου ταιριάζει; Φυσικά και υπάρχουν αγκαλιές που μας γεμίζουν χαρά και αγάπη, αγκαλιές ταιριαστές στην ψυχή μας, ταιριαστές στις επιθυμίες μας. Μα υπάρχουν και άλλες αγκαλιές που δεν επιλέγουμε, που έρχονται με φόρα καταπάνω μας και μας στριμώχνουν. Και όχι μόνο αγκαλιές, αλλά και αγγίγματα, λόγια, συμπεριφορές. Και αυτό το βιβλίο μου έρχεται να μιλήσει στο παιδί και στον ενήλικα, και να τους θυμίσει πως εκείνοι ορίζουν τα όριά τους, τις αγκαλιές τους, τα αγγίγματά τους.
Πόσο σημαντική είναι μία αγκαλιά για την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη ενός παιδιού και πώς μπορούμε να το βοηθήσουμε να καταλάβει ποιανού η αγκαλιά είναι ασφαλής;
Ένα παιδί δέχεται αγκαλιές από το πρώτο λεπτό άφιξής του στον κόσμο, αγκαλιές που μπορεί να χτίσουν τα θεμέλια μιας υγιούς συναισθηματικής και ψυχοκοινωνικής ωρίμανσης, αλλά και αγκαλιές που μπορεί να σαμποτάρουν, να παρεμποδίσουν την ωρίμανση του παιδιού. Μια ασφαλής αγκαλιά με βοηθά να αισθανθώ σημαντικός και μια παραβιαστική αγκαλιά με κάνει να νιώθω ασήμαντος και «λίγος». Η ασφαλής αγκαλιά της οικογένειάς μου σχηματίζει μέσα στην ψυχή και στον νου μου μια θετική αναπαράσταση του κόσμου γύρω μου, με ωθεί να εμπιστευτώ, να δοκιμάσω, να πειραματιστώ, να εμπιστεύομαι και να αγκαλιάζω τον εαυτό. Αντίθετα, οι παραβιάσεις στην παιδική ηλικία σχηματίζουν μέσα μου τον φόβο για τους άλλους, την καχυποψία, τη δυσκολία να εμπιστευτώ αλλά και να αγαπήσω τον εαυτό. Ως γονείς και φροντιστές, θα βοηθήσουμε το παιδί μας να διακρίνει την ασφαλή αγκαλιά, μαθαίνοντάς του να ακούει και να εμπιστεύεται το σώμα του. Δείχνοντας εμείς οι ίδιοι σεβασμό και εμπιστοσύνη στο σώμα του, με απλά καθημερινά παραδείγματα: σέβομαι την επιλογή του παιδιού μου να μη θέλει την αγκαλιά μου, να μη θέλει άλλο φαγητό, να μη θέλει να ντυθεί πιο βαριά. Ακούω το σώμα του και σέβομαι τις αισθήσεις του, ώστε να το μάθω να σέβεται και εκείνο τον εαυτό του.
Πώς μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για θέματα όπως ο αυτοσεβασμός, η οριοθέτηση και η συναίνεση χωρίς να του δημιουργήσουμε φόβο και φοβίες;
Παρατηρώ στη θεραπεία οικογένειας πως οι γονείς προσπαθούν να προφυλάξουν τα παιδιά τους από παραβιάσεις σκορπίζοντας φόβο και αγωνία: «ο κόσμος είναι κακός», «να μην εμπιστεύεσαι κανέναν», ακούω να λένε συχνά. Μα ο φόβος για τον άλλο σχηματίζει συχνά μια αποφευκτική στάση απέναντι στις σχέσεις, μια δυσκολία στη σύνδεση, μια καθολική δυσκολία στην εμπιστοσύνη. Ας αλλάξουμε το αφήγημα λοιπόν και, αντί να μιλάμε για τους «κακούς άλλους», ας μιλάμε περισσότερο για τον πολύτιμο εαυτό, για τον σεβασμό στις αισθήσεις μας, για την αλήθεια που μας λέει το σώμα μας, για τα όρια που έχουμε δικαίωμα να βάζουμε. Και φυσικά, ας χτίζουμε ένα κανάλι επικοινωνίας με το παιδί μας, που μέσα σε αυτό θα ρέουν πληροφορίες, και ένα πολύτιμο μοίρασμα γονιού-παιδιού ακόμη και στα πιο δύσκολα θέματα, σε αυτά που γεννούν ντροπή και ενοχή.
Ένα παιδί που δεν έχει λάβει πολλές αγκαλιές, πιστεύετε ότι στην ενήλική ζωή του αποφεύγει να αγκαλιάζει όχι μόνο τους γύρω του, αλλά κα τον ίδιο του τον εαυτό;
Ένα παιδί που δεν αγκαλιάστηκε συχνά γίνεται ο ενήλικας που νιώθει πως δεν άξιζε την αγκαλιά. Όπως λέμε στη θεραπεία, το παιδί που δεν αγαπιέται δεν σταματάει να αγαπάει τον γονιό του. Σταματάει να αγαπάει τον εαυτό του. Κι έτσι, όσο και αν η ψυχή και το σώμα του ζητούν την αγκαλιά, δυσκολεύεται να τη ζητήσει, δεν πιστεύει πως την αξίζει, συχνά κατευθύνεται εκεί που η αγκαλιά λείπει, αναβιώνοντας το τραύμα και προσπαθώντας να αλλάξει τη ροή της ιστορίας, μα τελικά… δεν γίνεται ο ίδιος αγκαλιά για τον εαυτό. Σε αυτό μου το βιβλίο προπαθώ να μεταγγίσω σε ενήλικες και παιδιά την σπουδαιότητα αυτής της αγκαλιάς: της αγκαλιάς στον εαυτό, που συγχωρεί, συμπονά, αποδέχεται, αγαπά.
Πόσο σημαντικό είναι να ενθαρρύνουμε ένα παιδί να ακούει το σώμα του και να εμπιστεύεται τα συναισθήματά του;
Η εμπιστοσύνη στο σώμα μου, η ικανότητα να αφουγκράζομαι όσα μου λέει αλλά και να τα ακολουθώ σαν πυξίδα στις επιλογές μου αποτελεί τη βάση της αυτοαγάπης και του αυτοσεβασμού. Ως μωρά, ακούμε το σώμα και ανεμπόδιστα εκφράζουμε κάθε συναίσθημα, επιθυμία, κάθε ανάγκη. Ως μωρά είμαστε αυθεντικοί και ελεύθεροι. Κι έπειτα έρχονται όλα αυτά τα πρέπει, οι κανόνες, οι προσδοκίες, οι απαιτήσεις των άλλων που μας κάνουν να ξεχνάμε το σώμα και να απωθούμε τα συναισθήματα, να μην εμπιστευόμαστε όσα μας λέει η ψυχή και να υπεραναλύουμε όσα μας λένε και μας ζητάνε οι άλλοι. Ας μάθουμε στα παιδιά μας να εμπιστεύονται το σώμα τους, δείχνοντας και εμείς εμπιστοσύνη και σεβασμό σε αυτό που νιώθουν, σε αυτό που αισθάνονται. Κι έτσι, δεν θα μπορεί κανείς να τα πείσει πως γνωρίζει καλύτερα από εκείνα τι θέλουν, τι χρειάζονται.
Και μία τελευταία ερώτηση. Ποια είναι η ωραιότερη αγκαλιά και γιατί;
Η ωραιότερη αγκαλιά, αυτή που κανείς δεν μας μαθαίνει και που ως θεραπεύτρια καθημερινά διδάσκω στο γραφείο, είναι η αγκαλιά στον εαυτό μας. Είναι τα δυο στοργικά χέρια που εμείς τυλίγουμε γύρω από εμάς, με συμπόνια, με κατανόηση, με σεβασμό και αγάπη. Και τότε, με μια τέτοια πολύτιμη αγκαλιά, όπως και ο Μάριος έγραψε στον πρόλογο του βιβλίου, γινόμαστε και εμείς εκείνος που πρώτα μας αγκάλιασε όταν ήρθαμε στον κόσμο: ο γιατρός (της ψυχής) μας.
