Μπορεί το βάρος για σένα να είναι ένα θέμα που συνδέεται κυρίως με την εικόνα σου, αλλά δεν θα πρέπει να ξεχνάς ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, επειδή μπορεί να επηρεάσει και την υγεία σου. Τι νεότερο έχουμε να σου πούμε σχετικά με αυτό; Ότι το βάρος σου μπορεί να έχει θετική ή αρνητική επίπτωση και στη γονιμότητά σου είτε είσαι άνδρας είτε είσαι γυναίκα. Για αυτό είναι σκόπιμο να γνωρίζεις τι αποκαλύπτουν οι μέχρι τώρα αλλά και οι νεότερες έρευνες για τη σχέση μεταξύ βάρους και γονιμότητας.
Ο Δρ. Θ. Παράσχος, γυναικολόγος μαιευτήρας, ειδικός στην εξωσωματική γονιμοποίηση και Διευθυντής του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής emBIO, είναι ο ειδικός που επιλέξαμε, για να μας πει περισσότερα πάνω σε αυτό το θέμα.
Κύριε Παράσχο, ποια είναι η πρώτη βασική πληροφορία που πρέπει να γνωρίζουμε για τη σχέση μεταξύ βάρους και γονιμότητας;
Ότι οι γυναίκες που είναι πιο κοντά στο ιδανικό βάρος είναι πιο γόνιμες. Αντίθετα, γυναίκες που είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες, αλλά κι εκείνες, που είναι πιο αδύνατες από το φυσιολογικό, είναι πιο δύσκολο να συλλάβουν.
Οι γυναίκες κοντά στο ιδανικό βάρος έχουν πιο υψηλές πιθανότητες να μείνουν έγκυος είτε με φυσικό τρόπο είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Ποια είναι η εξήγηση;
Έχει αποδειχθεί ότι η παχυσαρκία και το ελλιπές βάρος δημιουργούν ανωμαλίες στη διάρκεια του φυσιολογικού καταμήνιου κύκλου της γυναίκας, με αποτέλεσμα να διαταράσσεται η ωορρηξία, πράγμα που με τη σειρά του δυσκολεύει τον στόχο μιας γυναίκας να μείνει έγκυος.
Με την απώλεια βάρους μπορεί να βελτιωθεί η γονιμότητα;
Έχει παρατηρηθεί σε περιπτώσεις υπέρβαρων γυναικών ότι η απώλεια του 10% του συνολικού βάρους του σώματος μπορεί να προκαλέσει αυθόρμητη ωορρηξία. Επίσης, μπορεί να φέρει καλύτερη απόκριση των ωοθηκών στα ορμονικά φάρμακα, που χορηγούνται για την πρόκληση ωορρηξίας, σε περίπτωση που η γυναίκα ακολουθεί κάποια θεραπεία γονιμότητας. Οπότε ναι, μπορεί να βοηθήσει η απώλεια βάρους. Αρκεί να μη γίνεται χωρίς την καθοδήγηση ειδικού. Δεν θα πρέπει, δηλαδή, μια γυναίκα να ακολουθεί μία μη ισορροπημένη δίαιτα, για να χάσει βάρος, καθώς αυτό δεν είναι καλό για την υγεία της, πόσω μάλλον αν στόχος της είναι μια μελλοντική εγκυμοσύνη.
Τι άλλο έχει διαπιστωθεί σχετικά με το βάρος και τη γονιμότητα;
Ότι το βάρος της γυναίκας είναι σημαντικό και στην περίπτωση που κάνει εξωσωματική γονιμοποίηση. Πιο συγκεκριμένα, μελέτη έχει δείξει ότι υπάρχει μια σταδιακή και στατιστικά σημαντική επιδείνωση των αποτελεσμάτων της εξωσωματικής γονιμοποίησης καθώς ο Δείκτης Μάζας Σώματος αυξάνει και το ίδιο ισχύει και για τις γυναίκες με χαμηλό βάρος. Κι από την άλλη, βρέθηκε ότι, όταν ο ΔΜΣ είναι μεταξύ των φυσιολογικών τιμών 18-25, τα αποτελέσματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης και τα ποσοστά επιτυχίας της ήταν τα υψηλότερα. Επιβεβαιώνεται επομένως ο ισχυρισμός ότι οι γυναίκες κοντά στο ιδανικό βάρος έχουν πιο υψηλές πιθανότητες να μείνουν έγκυες είτε με φυσικό τρόπο είτε με εξωσωματική γονιμοποίηση.
Και για τους άνδρες τι ισχύει;
Οι έρευνες δείχνουν ότι η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα και στους άνδρες. Και σε αυτή την περίπτωση η ορμονική ισορροπία που διαταράσσεται από το υπερβάλλον βάρος φαίνεται ότι παίζει ρόλο. Απλά, για τις γυναίκες είναι ίσως η πιο σημαντική παράμετρος το βάρος, επειδή το σώμα τους πρέπει να είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Επομένως, για να διασφαλίσει καλή γονιμότητα ένα ζευγάρι θα πρέπει να στοχεύει στο ιδανικό βάρος;
Σίγουρα κάθε ζευγάρι που προσπαθεί να συλλάβει καλό είναι να είναι κοντά στο ιδανικό βάρος. Θα πρέπει ωστόσο να θυμούνται κάτι πολύ σημαντικό. Η διατροφή και το βάρος δεν είναι η μόνη παράμετρος που μπορεί να επηρεάσει τη γονιμότητα. Τι θέλω να πω μ’ αυτό; Ότι, αν ένα ζευγάρι προσπαθεί να επιτύχει εγκυμοσύνη και δεν τα καταφέρνει μέσα σε ένα διάστημα ενός έτους (ή 6 μηνών στην περίπτωση που η γυναίκα είναι άνω των 35 ετών), δεν θα πρέπει να θεωρήσει ότι φταίει γι’ αυτό το λάθος βάρος. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι που μπορεί να σχετίζονται με την υπογονιμότητα ενός ζευγαριού. Γι’ αυτό, αν η εγκυμοσύνη καθυστερεί παρά τις συστηματικές προσπάθειες για σύλληψη, το ζευγάρι θα πρέπει να απευθυνθεί σε έναν ειδικό της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κι όχι να περιμένει να χάσει ή να πάρει βάρος, για να δοθεί λύση στο πρόβλημα. Κι αυτό, επειδή το αίτιο που προκαλεί υπογονιμότητα μπορεί τελικά να είναι άλλο, πράγμα που απαιτεί λεπτομερή διερεύνηση, έτσι ώστε να προταθεί η κατάλληλη θεραπεία.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη γονιμότητα και στους άνδρες.
Κάποιες νέες έρευνες συσχετίζουν το βάρος της γυναίκας με τη δυνατότητα να αποκτήσει αγόρι ή κορίτσι; Ισχύει αυτό;
Υπάρχουν κάποιες έρευνες, από τα βρετανικά Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Έξετερ, που δείχνουν ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν επάρκεια θερμίδων έχουν ελαφρά περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν αγόρι. Αντίθετα, εκείνες που κάνουν δίαιτα και κυρίως παραλείπουν συστηματικά το πρωινό είναι εξίσου πιθανότερο να γεννήσουν κορίτσι. Έτσι, γυναίκες που θέλουν να συλλάβουν αγόρι θα πρέπει να προσλαμβάνουν πάνω από 2500 θερμίδες, καθώς και τροφές πλούσιες σε κάλιο και αλάτι την εποχή της σύλληψης, πράγμα που, σύμφωνα με κάποιες έρευνες, αυξάνει στο 56% από το 50% τις πιθανότητες να γεννήσουν αγόρι.
Έχετε εξήγηση και γι’ αυτό;
Πιθανόν να συμβαίνει, διότι το PH του κόλπου, λόγω της κατανάλωσης των συγκεκριμένων τροφών, γίνεται πιο αλκαλικό. Έτσι, είναι πιο πιθανό να επιβιώνουν σε αυτό τα σπερματοζωάρια με το Υ χρωμόσωμα, τα οποία εφόσον γονιμοποιήσουν το ωάριο, θα γεννηθεί αγόρι. Κι αυτό γιατί τα σπερματοζωάρια με το Υ χρωμόσωμα θεωρούνται λιγότερο ανθεκτικά στο όξινο περιβάλλον του κόλπου. Αντίθετα, οι γυναίκες προσλαμβάνουν λιγότερες θερμίδες και τρώνε πολλά γαλακτοκομικά, έχουν πιο όξινο PH του κόλπου και έχουν το πιο αυξημένο ποσοστό να αποκτήσουν κορίτσι. Αυτό έδειξε η έρευνα. Αν θέλετε, όμως, την προσωπική μου άποψη πάνω σ’ αυτό, θα σας πω ότι είναι μικρή η αύξηση των πιθανοτήτων για το ένα ή το άλλο φύλο. Για εμάς τους ειδικούς της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής το θέμα της επιλογής φύλου μας αφορά μόνο στην περίπτωση που στόχος είναι η πρόληψη γενετικά κληρονομούμενων φυλοσύνδετων ασθενών. Χάρη στη μέθοδο της προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης, που γίνεται στο πλαίσιο της διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης, έχουμε τη δυνατότητα επιλογής φύλου στα έμβρυα, προκειμένου να μη φέρει το μωρό που θα γεννηθεί νοσήματα που κληρονομούνται με βάση το φύλο του (συνήθως πρόκειται για νοσήματα που κληρονομούνται κυρίως στα αγόρια). Αυτό θεωρώ ότι είναι ένα από τα πιο σπουδαία τελευταία επιτεύγματα της επιστήμης. Το να μπορείς να διασφαλίσεις ότι θα γεννηθούν υγιή παιδιά και να σπάσεις τον κύκλο μιας προβληματικής κληρονομικότητας.
Ο Δρ. Θ. Παράσχος είναι γυναικολόγος μαιευτήρας, ειδικός στην εξωσωματική γονιμοποίηση και Διευθυντής του Κέντρου Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής emBIO.