Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:

-Ποιο βιβλίο είναι κατάλληλο για κάθε ηλικία.
-Πώς να του δώσεις ως γονιός το καλό παράδειγμα.


Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, καθιερώθηκε από το Διεθνές Συμβούλιο Βιβλίων για τη Νεότητα (International Board on Books for Young People-IBBY) το 1966, με σκοπό να “τονώσει την αγάπη για το διάβασμα και να στρέψει την προσοχή στα παιδικά βιβλία”. Ημέρα για τον εορτασμό, επελέγη, η ημέρα γενεθλίων (2 Απριλίου 1805) του σπουδαίου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν.

Πόσο εύκολο όμως είναι πλέον στις μέρες μας να στρέψεις το ενδιαφέρον των παιδιών στα βιβλία με τόσα “γρήγορα” εικονικά ερεθίσματα γύρω τους; 

Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν παιδιά που θα διαβάσουν σχεδόν οτιδήποτε πέσει στα χέρια τους κι άλλα που είναι παντελώς αδιάφορα προς τα βιβλία. Παρόλο, λοιπόν, που για τα πρώτα η αποστολή σας ως γονείς είναι σχετικά εύκολη, για τα δεύτερα στόχος πρέπει να είναι να αναζητήσετε τα βιβλία που θα κεντρίσουν το ενδιαφέρον του παιδιού. Γενικά να θυμάστε ότι τα στοιχεία επιλογής παιδικού βιβλίου δεν είναι πάντα τα ίδια για κάθε παιδί, αφού το καθένα είναι διαφορετικό σε χαρακτήρα και ωριμότητα. Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιες παράμετροι που καλό είναι να λάβετε υπόψη, όταν επιλέγετε βιβλία που φιλοδοξείτε να διαβάσουν και να αγαπήσουν τα παιδιά σας. Η ηλικία είναι ένα από αυτά. 

Το κατάλληλο βιβλίο για κάθε ηλικία

Η ηλικία του παιδιού είναι ένα βασικό κριτήριο για να επιλέξουμε ένα βιβλίο που είναι πιθανό να κεντρίσει το ενδιαφέρον του παιδιού. Για αυτό μην παραλείπετε να διαβάζετε την ηλικιακή ένδειξη που αναγράφεται στα περισσότερα παιδικά βιβλία. Τι άλλο να θυμάστε; 

Για την προσχολική ηλικία (3-5 ετών)

Ο λόγος θα πρέπει να είναι περιορισμένος σε σχέση με την εικόνα, αφού στις μικρές ηλικίες ουσιαστικά τον ρόλο της αφήγησης τον παίζει η εικόνα. Θα πρέπει, λοιπόν, ανάλογα με το κείμενο να υπάρχουν οι βασικές εικόνες που θα δώσουν στο παιδί το έναυσμα και τη βάση για να πλάσει την ιστορία με τη φαντασία του. Επιπλέον αναζητήστε:

∙     Σκληρό εξώφυλλο. 

∙     Βασικούς χαρακτήρες με τους οποίους μπορεί να ταυτιστεί το παιδί.

∙     Οικεία για το παιδί θέματα και καταστάσεις.

∙     Εικονογράφηση έντονη, φωτεινή και θελκτική.

∙     Κάθε σελίδα να είναι αυτοτελής σε κείμενο και εικόνα.

∙     Λέξεις ενδιαφέρουσες, με ομοιοκαταληξία και επαναλήψεις.

∙     Ιστορία με μικρή διάρκεια, για να διαβαστεί ολόκληρη σε μια φορά. 

∙     Ευχάριστο τέλος.

Για την πρώτη σχολική ηλικία (6-8 ετών)

Ο λόγος πρέπει ν’ αρχίσει να υπερέχει σε σχέση με την εικόνα, αφού πλέον το παιδί μπορεί να απολαύσει το βιβλίο ανεξάρτητα από την εικόνα. Τι άλλο να προσέξετε να έχει;

∙     Αστείες λέξεις ή φράσεις που ξεχωρίζουν ή είναι περισσότερο ενδιαφέρουσες. 

∙     Δράση έντονη, φανταστική ή αστεία.

∙     Πλοκή με έμφαση στην περιπέτεια, αλλά και στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων. 

∙     Πλούσια γκάμα χαρακτήρων, ιδιοτήτων και συναισθημάτων.  

∙     Στη σελίδα η εικόνα να είναι οργανικά δεμένη με το κείμενο, σχεδόν σε ίση αναλογία.

∙     Η εικόνα να μη διεγείρει υπερβολικά το ενδιαφέρον, απλά να αισθητοποιεί και να επιβεβαιώνει όσα διαδραματίζονται. 

Για τη δεύτερη σχολική ηλικία (9-11 ετών)

Όσο μεγαλώνει το παιδί τόσο καλύτερο είναι να υπάρχει υπεροχή του λόγου και η εικονογράφηση να περιορίζεται σε συχνότητα και μέγεθος μέσα στο βιβλίο. Τι άλλο μπορεί να αποτελεί παράγοντα που θα ενθαρρύνει το παιδί να νιώσει έλξη για το βιβλίο που κρατά στα χέρια του;

∙     Το στοιχείο του χιούμορ είναι ένας παράγοντας που προσελκύει τους μικρούς αναγνώστες σχολικής ηλικίας.

∙     Επίσης, καλό είναι να επιδιώκετε την επαφή του παιδιού με διάφορα θέματα όπως ιστορίες για τη φύση, το σύμπαν, την τέχνη, την επιστήμη, τη  μυθολογία, το παρελθόν ή το μέλλον. 

Τα βιβλία σε μορφή κόμικ ελκύουν αυτές τις ηλικίες. Μην τα υποτιμάτε. Κάθε επαφή του παιδιού με το διάβασμα εκλαμβάνεται ως κάτι θετικό.

Για να ενισχύσετε τη σχέση του παιδιού με τα βιβλία 

Συνεχίστε να του διαβάζετε

Πολλοί γονείς συνηθίζουν να διαβάζουν στα παιδιά τους παιδικά βιβλία στην προσχολική ηλικία. Σταματούν, όμως, όταν αυτά ξεκινήσουν το σχολείο και μάθουν να διαβάζουν, θεωρώντας ότι είναι κάτι που πρέπει να συνεχίσουν να κάνουν μόνα τους. Στην πραγματικότητα είναι λάθος να κόψουν απότομα αυτή την αγαπημένη συνήθεια, που στην ουσία είναι ο πιο αποτελεσματικός και αβίαστος τρόπος να έρχεται συστηματικά το παιδί σ’ επαφή με τα βιβλία. Συνεχίστε  λοιπόν να διαβάζετε μαζί με το παιδί βιβλία, ακόμα κι όταν μεγαλώσει. Κάντε την αφήγηση όσο πιο ενδιαφέρουσα γίνεται, ενθαρρύνοντάς το κι εκείνο να διαβάζει κάποια τμήματα. Να θυμάστε όμως ότι στόχος σας δεν πρέπει να είναι να αποδείξει το παιδί τις αναγνωστικές του ικανότητες, αλλά να αγαπήσει τα βιβλία! 

Δώστε το καλό παράδειγμα

Ο μιμητισμός είναι έντονος στα παιδιά. Κι εσείς, ως γονείς, είστε το πιο βασικό πρότυπο. Το παιδί, βλέποντας τη μαμά και τον μπαμπά να διαβάζουν βιβλία, είναι πολύ πιθανό να θελήσει να τους μιμηθεί. 

Αφήστε το να επιλέξει

Αφήστε το παιδί να επιλέξει μόνο του τα βιβλία που του κεντρίζουν την περιέργεια ή το ενδιαφέρον του, χωρίς να επεμβαίνετε. Μπορείτε φυσικά να το καθοδηγήσετε για το πώς διαλέγουμε ένα βιβλίο, ότι κοιτάμε την ιστορία, το οπισθόφυλλο κ.λπ. Το παιδί έτσι θα αγαπήσει σταδιακά όχι μόνο το βιβλίο αλλά και την αναζήτηση του βιβλίου που του ταιριάζει. Θα μάθει να επιλέγει μόνο του και κάπως έτσι θα αποκτήσει αναγνωστική συνείδηση.

Λάβετε υπόψη τις προτιμήσεις του

Αν ένα βιβλίο αρέσει πολύ στο παιδί και θέλει να το διαβάζει ξανά και ξανά, μην του κόβετε τη φόρα. Η επανάληψη συναρπάζει τα παιδιά και τα βοηθάει να εμπεδώσουν όσα μαθαίνουν. Διαλέξτε κι άλλα βιβλία με τη θεματολογία ή τον ήρωα που του αρέσει, ανανεώνοντας – με διακριτικό πάντα τρόπο – το ενδιαφέρον του. 

Φτιάξτε… ατμόσφαιρα

Καθιερώστε μία συγκεκριμένη μέρα ή ώρα σ’ ένα συγκεκριμένο σημείο του σπιτιού π.χ. στον καναπέ του σαλονιού ή στο κρεβάτι, για να διαβάσετε εσείς κάποιο βιβλίο στο παιδί ή να σας διαβάσει εκείνο. Καθιερώστε το διάβασμα βιβλίου ως μέσο χαλάρωσης μέσα στη μέρα, π.χ. μετά από παιχνίδι έξω από το σπίτι, σε στιγμές που το παιδί είναι πεσμένο, χρησιμοποιώντας το ως βελτιωτικό της διάθεσής του ή ως στιγμή οικειότητας, όταν θέλετε να έρθετε πιο κοντά. 

Και το σχολείο σύμμαχος

Βέβαια, και το σχολείο δημιουργεί κίνητρα για ανάγνωση, όπως διάφορες δραστηριότητες σε παιγνιώδη μορφή που εμπλέκουν βιβλία, ώρα φιλαναγνωσίας, όπου δάσκαλος και παιδιά επιλέγουν και διαβάζουν βιβλία. Ακόμα, επιλεγμένες γωνιές του σχολείου, όπως μια αίθουσα σχολικής βιβλιοθήκης ή ακόμα και μια αναπάντεχη γωνιά, όπου μπορεί να δημιουργηθεί μια ατμόσφαιρα αναγνωστικής απόλαυσης, προτάσεις για βιβλία που συνδέονται με τα ενδιαφέροντα κάθε παιδιού, υποστήριξη των επιλογών τους. Επίσης, καθοριστικό ρόλο παίζει και η διάθεση χρόνου για να μιλήσουν τα ίδια τα παιδιά για τα βιβλία που διαβάζουν, να τα παρουσιάσουν μέσα από ένα έντυπο βιβλιοπαρουσίασης που έχουν δημιουργήσει τα ίδια.

Τα δικαιώματα του μικρού αναγνώστη

Τέλος, καλό είναι να έχετε πάντοτε στο νου σας τα δικαιώματα του αναγνώστη, σύμφωνα με τον Daniel Pennac.
Το παιδί έχει δικαίωμα:

  • Να μη διαβάζει
  • Να πηδάει σελίδες
  • Να μην τελειώνει ένα βιβλίο
  • Να το ξαναδιαβάζει
  • Να διαβάζει οτιδήποτε
  • Να διαβάζει οπουδήποτε
  • Να τσαλαβουτάει
  • Να διαβάζει μεγαλόφωνα
  • Να σιωπά
  • Να ικανοποιεί τις αισθήσεις του (μποβοταρισμός)

Αφήστε επομένως τα παιδιά να διαβάσουν όπως εκείνα θέλουν. Με λίγη καθοδήγηση και μεγάλη κατανόηση θα τον βρουν τον αναγνωστικό τους δρόμο. 

Διάβασε ακόμα:

Παιδί Που Γκρινιάζει Αλλάζει;

“Καλό Παιδί” Τέλος;

Author(s)

  • Λάμπρος Γκρέκας

    Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

    Ο Λάμπρος Γκρέκας είναι πτυχιούχος Εκπαιδευτικός Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης από το Πανεπιστήμιο Πατρών, με μεταπτυχιακό στην Εκπαίδευσης Ενηλίκων από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο.