Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
-Πώς θα επαναπροσδιορίσεις τη σχέση σου με το φαγητό.
-Γιατί είναι σημαντικό να καταλάβεις αν τρως λόγω πείνας ή λόγω στρες.
Σε περιόδους έντονου άγχους και στρες, η υπερκατανάλωση φαγητού αποτελεί μία πραγματικότητα, με το ίδιο το φαγητό να μετατρέπεται σε ένα είδος παρηγοριάς, καθώς προσφέρει στιγμιαία ανακούφιση και απόλαυση. Όταν όμως η κατανάλωση φαγητού τείνει να μετατραπεί σε υπερκατανάλωση, τότε μιλάμε για το stress eating – την υπερφαγία λόγω έντονων συναισθημάτων.
Γιατί όμως συμβαίνει το stress eating;
Υπάρχει επιστημονική εξήγηση για το τι συμβαίνει στον οργανισμό όταν βιώνει έντονο άγχος ή στρες. Σύμφωνα με έρευνα του 2013 τα επίπεδα των ορμονών του άγχους – της κορτιζόλης και της ινσουλίνης – αυξάνονται, με αποτέλεσμα οι ορμονικές αυτές αλλαγές να ενεργοποιούν τις ορμόνες της πείνας – ιδιαίτερα την γκρελίνη. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργείται ένα μοτίβο διατροφικής συμπεριφοράς, που χαρακτηρίζεται από έντονο αίσθημα πείνας και την προτίμηση κατανάλωσης λιπαρών φαγητών ή τροφών που περιέχουν ζάχαρη, καθώς και την αίσθηση του μη κορεσμού.
Κι ενώ το stress eating δίνει την ψευδαίσθηση ότι απομακρύνει το στρες βραχυπρόθεσμα, μακροπρόθεσμα οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους και στη διατάραξη μιας υγιούς σχέσης με το φαγητό, με τις γυναίκες να τείνουν να είναι πιο επιρρεπείς στην εκδήλωση μίας τέτοιας διατροφικής συμπεριφοράς, όπως υποστηρίζει έρευνα του 2015.
Αντιμετώπιση του stress eating
Πώς όμως αντιμετωπίζεται αυτή η διατροφική συμπεριφορά και με ποιον τρόπο μπορεί να αποκατασταθεί η (υγιής) σχέση μας με το φαγητό;
1.Προσοχή στα σημάδια
Ο οργανισμός αντιδρά στους στρεσογόνους παράγοντες. Πρόκειται για το πρώτο από τα τρία στάδια του στρες, σύμφωνα με τον “πατέρα” της θεωρίας του στρες Hans Selye – που ονομάζεται “alarm stage of stress”. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, ο οργανισμός αρχίζει να απελευθερώνει κορτιζόλη και επινεφρίνη. Θα πρέπει αυτό να γίνει αντιληπτό και να προσπαθήσει κανείς να αποβάλει και να αντιμετωπίσει άμεσα το στρες με οποιονδήποτε τρόπο: είτε πηγαίνοντας μία βόλτα για να αδειάσει το μυαλό του, είτε παίρνοντας μερικές βαθιές αναπνοές.
2.Επαναπροσδιορισμός του φαγητού
Το stress eating είναι ανθυγιεινό, γιατί τα περισσότερα άτομα που εκδηλώνουν αυτήν την διατροφική συμπεριφορά, αναζητούν τρόφιμα χωρίς θρεπτικές ουσίες. Αυτό συμβαίνει γιατί το junk food προσφέρει άμεση ευχαρίστηση – σε αντίθεση με τις πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές που θεωρούνται λιγότερο ενδιαφέρουσες – και αποτελεί ένα είδος απαγορευμένου φαγητού, με την έννοια ότι η κατανάλωσή του θα πρέπει να αποφεύγεται. Θα πρέπει επομένως να υιοθετηθεί μία διατροφική νοοτροπία, με βάση την οποία κανένα φαγητό δεν ανήκει στην κατηγορία του απαγορευμένου και όλα τα τρόφιμα μπορούν να προσφέρουν απόλαυση και να καταναλωθούν, πάντα βέβαια με μέτρο. Σε αντίθετη περίπτωση, όταν κάποιος υποκύπτει σε διατροφικές ατασθαλίες, ο εγκέφαλος αδυνατεί να σταματήσει την κατανάλωση τέτοιου είδους τροφών. Έρευνα του 2017 υποστηρίζει πως ιδιαίτερα σε περιόδους άγχους, τα αρνητικά συναισθήματα “πυροδοτούν” την υπερκατανάλωση τροφής.
3.Αναγνώριση και αποκωδικοποίηση της πείνας και του stress eating
Σε περιόδους έντονου άγχους και στρες, το πιθανότερο είναι ότι θα καταναλώσει κανείς το snack που βρίσκεται στο οπτικό του πεδίο είτε εκείνο που είναι εύκολα προσβάσιμο, ακόμα και όταν δεν αισθάνεται το αίσθημα της πείνας. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει κανείς να αναρωτηθεί αν πράγματι πεινάει ή αν κάποιο άλλο συναίσθημα τον οδηγεί στην κατανάλωση φαγητού. Στην δεύτερη περίπτωση, είναι επιτακτική η ανάγκη αναγνώρισης αυτών των συναισθημάτων και η ταυτόχρονη προσπάθεια εξάλειψής τους. Και σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να αναζητηθούν εναλλακτικές στρατηγικές για την καταπολέμησή τους. Η αναγνώριση των στρεσογόνων παραγόντων θα βοηθήσει στην αποκωδικοποίηση της κατανάλωσης τροφής λόγω πείνας ή λόγω στρες.