Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
-Γιατί δυσκολεύεσαι στην λήψη αποφάσεων.
-Πώς να γίνεις ο master των προβλημάτων.
Πολλοί λένε ότι μια καλή ζωή είναι αποτέλεσμα πολλών καλών αποφάσεων. Συνήθως, όταν πρόκειται να πάρουμε μια απόφαση ζωής ζητάμε την συμβουλή ενός κοντινού μας προσώπου ή ακολουθούμε την τακτική της καθυστέρησης. Από την άλλη, πολλοί βιάζονται να πάρουν την εν λόγω απόφαση και ακολουθούν βεβιασμένες λύσεις.
Αυτό που λείπει από όλους μας, είναι η διαδικασία του πώς να πάρουμε μια απόφαση σωστά. Ξεκαθαρίζουμε λοιπόν, ότι σε όλες τις δύσκολες αποφάσεις πρέπει να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά.
Οι Daniel Kahneman, Amos Tversky, και άλλοι πολλοί ειδικοί έχουν τονίσει πολλές φορές πώς μπορεί να βιαστούμε και να πάρουμε μια λάθος απόφαση. Από την άλλη, ότι και να κάνεις δεν μπορεί κανείς να σου εγγυηθεί ότι η απόφασή σου ήταν σωστή.
Ο σκοπός της απόφασης δεν έχει να κάνει με την εύρεση της τέλειας επιλογής αλλά με το να κάνεις μια επιλογή που θα σε βοηθήσει να πας ένα βήμα παρακάτω
«Μερικές φορές το να πάρεις μια απόφαση είναι δύσκολο όχι επειδή η μια επιλογή δεν είναι σαφώς καλύτερη, αλλά γιατί η πιο δύσκολη απόφαση είναι και η πιο σωστή», έχει πει ο Scott Young.
Δύσκολο ή επείγον; Η μεγάλη διαφορά
Όταν έχεις να πάρεις μια επείγουσα απόφαση τότε είναι πιο πιθανό να το κάνεις βιαστικά ή να καθυστερήσεις μέχρι την τελευταία δυνατή στιγμή. Μια πιο έξυπνη εναλλακτική όμως θα ήταν να «σπάσεις» τη διαδικασία σε μικρά βήματα ώστε να κάνεις ένα τη φορά, χωρίς να νιώθεις άσχημα.
Πριν βιαστείς να κάνεις μια επιλογή σε μια δύσκολη απόφαση, μάζεψε τα υπέρ και τα κατά, πάρε τον χρόνο σου να σκεφτείς τις επιλογές σου και μετά προχώρα στην λήψη της.
«Στο τέλος, αν δεν έχεις πάρει τον χρόνο σου θα καταλήξεις τα δεις το θέμα υποκειμενικά. Θα μετανιώσεις και δεν θα έχεις κάνει αυτό που πραγματικά ήθελες», αναφέρει χαρακτηριστικά η ψυχολόγος Heidi Halvorson.
Είναι βασικό το να έχεις καθαρό νου όταν σκέφτεσαι την καριέρα σου ή σε περιόδους κρίσης γι’ αυτό δες καλά τις επιλογές σου προτού προχωρήσεις.
Για πολλούς ανθρώπους, από την άλλη, οι επιπόλαιες αποφάσεις είναι απόρροια της βιασύνης τους, και του γεγονότος ότι δεν έχουν σκεφτεί το κόστος της απόφασης μακροχρόνια.
Δες το θέμα από την οπτική κάποιου άλλου
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να πάρεις μαι απόφαση είναι να ρωτήσεις έναν άνθρωπο με εντελώς διαφορετική οπτική από την δική σου.
Έρευνα των Gigerenzer, Hoffrage, & Kleinbölting, το 1991 έδειξε ότι το να ακολουθείς αυτή τη τακτική βοηθάει στο να μην υπερεκτιμάς τις δυνάμεις σου. Κοινώς, το να ζητάς αποδείξεις για το ότι μπορεί η απόφασή σου να είναι λάθος ακούγεται παράδοξο αλλά δουλεύει καλύτερα από ό,τι νομίζεις.
Οι πολλές αποφάσεις και τα σενάρια που κάνουμε μόνοι μας στο μυαλό μας είναι εξοντωτικά, οπότε το περιβάλλον σου θα σε βοηθήσει να μην πέσεις στην παγίδα. Έχε στο νου σου ωστόσο, το άτομο που θα ρωτήσεις σχετικά να σκέφτεται διαφορετικά από εσένα, ώστε να σου ανοίξει καινούργιους ορίζοντες.
Μάλιστα υπάρχει και όρος για τις πολλές αποφάσεις που λέγεται «overload αποφάσεων» και έχει δημιουργηθεί από τον ερευνητή Barry Schwartz. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι όταν έχουμε πάρα πολλές επιλογές και παίρνουμε αρκετές αποφάσεις μαζί, τότε είναι πιο πιθανό να καθυστερήσουμε.
«Όσο αυξάνεται το νούμερο των επιλογών μας, το κόστος σε χρόνο αλλά και η προσπάθεια ώστε να επιλέξουμε επίσης αυξάνεται και δυσκολευόμαστε να κάνουμε τελικά μια σωστή επιλογή», τονίζει ο Schwartz.
«Το μέγεθος της αβεβαιότητας σχετικά με τις αποφάσεις μας επίσης μεγαλώνει όπως και ο φόβος ότι τελικά η απόφαση που θα πάρουμε θα είναι λάθος», συνεχίζει ο ίδιος.
Όταν λοιπόν τα επίπεδα του άγχους σου είναι αυξημένα τότε απλά καθυστερείς και αναλύεις σημαντικές αποφάσεις ξανά και ξανά. Η Jane Porter από το Fast Company εξηγεί σχετικά: «Με το να έχουμε πολλές επιλογές σε μια δύσκολη απόφαση, πολλές φορές παίρνουμε την πιο βολική, την πιο εύκολη επιλογή χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι είναι και η πιο σωστή».
Εν κατακλείδι, είναι σημαντικό να μαζεύουμε τις επιλογές που έχουμε και να αξιολογούμε σωστά, χωρίς καθυστερήσεις. Έρευνα από το πανεπιστήμιο New York αναφέρει άλλωστε ότι «η πληθώρα επιλογών ενισχύει την δημιουργικότητά μας»
Το σωτήριο «Παρατήρησε, αξιολόγησε, αποφάσισε, δράσε»
Οι πιλότοι της αεροπορίας χρησιμοποιούν το σωτήριο «Παρατήρησε, αξιολόγησε, αποφάσισε, δράσε» για να πάρουν αποφάσεις. Το συγκεκριμένο «κόλπο» που ονομάζεται OODA δημιουργήθηκε από τον στρατηγό των ΗΠΑ John Boyd. Ο ίδιος το εφάρμοσε με θεαματικά αποτελέσματα και λειτουργεί ακόμα και σήμερα.
Θυμήσου ότι δεν υπάρχει βιασύνη αλλά θέλει τακτική για να πάρεις μια απόφαση. Στον πόλεμο, και στην αεροπορία γενικότερα δεν υπάρχουν περιθώρια για λάθη για αυτό και οι υπεύθυνοι καλούνται να είναι πολύ προσεκτικοί στις επιλογές τους.
Οι περισσότεροι από εμάς όμως βιαζόμαστε για να δείξουμε ότι έχουμε τον έλεγχο της κατάστασης και αυτό είναι το μεγαλύτερο λάθος που κάνουμε. Εξάλλου, ο νικητής δεν είναι ο πιο γρήγορος αλλά ο πιο αποτελεσματικός και η λήψη αποφάσεων δεν είναι αγώνας δρόμου.
Σκέψου σε βάθος ετών, όχι ημερών
«Οι άνθρωποι εκείνοι που δεν αναλύουν τις συνέπειες της πρώτης τους επιλογής, αλλά και τα μειονεκτήματα της δεύτερης και της τρίτης, συνήθως δεν φτάνουν ποτέ στον στόχο τους«, λέει ο Ray Dalio. Κάθε απόφασή σου, επηρεάζει την επόμενη κ.ο.κ.
Ας δούμε όμως τι είναι ο κανόνας 10/10/10, των οποίων χρησιμοποιούν πολλοί επιχειρηματίες εκεί έξω.
Ρώτησε τον εαυτό σου τις εξής τρεις ερωτήσεις:
- Πώς θα νιώθω για αυτό σε 10 λεπτά;
- Πώς θα νιώθω για αυτό σε 10 μήνες;
- Πώς θα νιώθω για αυτό σε 10 χρόνια;
Είναι βασικό να σκεφτείς τις συνέπειες της απόφασής σου μακροχρόνια, ώστε να δεις αν θα σε ωφελήσει ή όχι.
Ο Milton Friedman είπε κάποτε: «Η καλύτερη μεζούρα για να μετράς τις αποφάσεις σου είναι η ικανότητά σου να σκέφτεσαι τις συνέπειες που θα έχουν οι αποφάσεις αλλά και οι πράξεις σου».
Εμπιστεύσου το ένστικτό σου
Στον κόσμο των επιχειρήσεων, πολλοί λένε ότι απλά άκουσαν το ένστικτό τους και πέτυχαν. Ακούγεται επίσης περίεργο, αλλά δουλεύει. Ο καθηγητής William Duggan αναφέρει ότι υπάρχουν τρεις τύποι ενστίκτου:
Το συνηθισμένο ένστικτο είναι ένα συναίσθημα που μας έρχεται σχετικά με μια απόφαση. Το ένστικτο ενός ανθρώπου με πείρα είναι εκείνο που αμέσως αναγνωρίζει μια διαδικασία γιατί την έχει ξαναπεράσει, όπως ένας παίκτης τένις προβλέπει ότι η μπάλα θα βγει από το γήπεδο για παράδειγμα. Το τρίτο ένστικτο είναι η καθαρή σκέψη που μας έρχεται σχετικά με κάτι όπως για παράδειγμα εκείνη η μαγική λύση που σκεφτόμαστε σε ένα πρόβλημα λίγο πριν κοιμηθούμε.
Το ένστικτο της πείρας είναι αποτελεσματικό, αλλά δουλεύει μόνο σε καταστάσεις που έχουμε ξαναζήσει. Το ένστικτό της στρατηγικής ή το συνηθισμένο ένστικτο δουλεύει για καταστάσεις που αντιμετωπίζουμε πρώτη φορά και είναι αυτό που πρέπει να εμπιστευτείς όταν θέλεις μια νέα ιδέα. Η διαφορά τους είναι πολύ σημαντική γιατί το ένα ένστικτο, είναι ο εχθρός του άλλου.
Μάθε να τα ξεχωρίζεις και να τα χρησιμοποιείς ανάλογα με το τι απόφαση θέλεις να πάρεις.
Χτίσε το δικό σου σύστημα λήψης αποφάσεων
«Δεν μπορούμε πάντα να ελέγξουμε το αποτέλεσμα, αλλά μπορούμε να ελέγξουμε την διαδικασία», λέει η καθηγήτρια ψυχολογίας του πανεπιστημίου Miami, Amy Summerville.
Υπάρχουν φορές που δεν έχεις πάντα την πολυτέλεια του χρόνου στην λήψη μιας απόφασης και εκεί είναι που πρέπει να έχεις το δικό σου σύστημα λήψης αποφάσεων. Οι boxers, οι πυροσβέστες αλλά και οι ποδοσφαιριστές πρέπει να σκεφτούν γρήγορα πριν δράσουν.
Μπορεί να είναι δύσκολο αλλά έχεις και εσύ να την δυνατότητα να το χτίσεις με τους εξής δύο τρόπους:
Θυμήσου αν έχεις ζήσει κάτι παρεμφερές στο μέλλον
Τα περισσότερα προβλήματα από αυτά που αντιμετωπίζουμε καθημερινά, μοιάζουν με κάτι που έχουμε αντιμετωπίσει στο μέλλον. Σκέψου ένα παρόμοιο μοτίβο και τον τρόπο δράσης σου, όπως και το αποτέλεσμα που είχε.
Επίλεξε και απλά δράσε. Με τον καιρό θα γίνεις πιο γρήγορος στην δράση αλλά και οι επιλογές σου θα γίνουν πιο σωστές.
Χρησιμοποίησε τον κανόνα δύο λεπτών
Σκέψου τι θα έκανες αν είχες μόνο δύο λεπτά για να αποφασίσεις. Αν δεν είσαι καλός στο να παίρνεις μικρές αποφάσεις όπως τι να φας, πού να πας για ψώνια κλπ τότε αυτός ο τρόπος αποδειχθεί σωτήριος για εσένα.
Με την τριβή θα γίνεις καλύτερος
Μπορεί να τα έχεις δοκιμάσει όλα όμως το κλειδί για να γίνεις καλύτερος στην λήψη αποφάσεων είναι τελικά η τριβή. Μάθε να κάνεις επιλογές μόνος σου και να τις συμπεριλάβεις στην ρουτίνα σου. Με τον καιρό θα βελτιωθείς και θα δεις πως ό,τι και αν σου φέρει η ζωή, θα μπορείς να το αντιμετωπίσεις.
Η αρχική δημοσίευση έγινε στο Medium.com
Διάβασε ακόμα: