Παίρνουμε περίπου 35,000 αποφάσεις την ημέρα. Μερικές είναι πολύ απλές, για παράδειγμα “τι να φορέσω”, “ποιον να πάρω τηλέφωνο”, “να πάρω το ασανσέρ ή να πάω με τα πόδια”. Και φυσικά δεν είναι δυνατό να ζυγίσεις τα υπέρ και τα κατά της κάθε σου απόφασης.
Κάποιες αποφάσεις όμως είναι πολύ σημαντικές γιατί έχουν μεγάλο αντίκτυπο σε εμάς τους ίδιους. Για παράδειγμα έχεις αποδεχθεί ή απορρίψει μία δουλειά που σε έκανε να κάνεις μία στροφή στην επαγγελματική ή και την προσωπική σου ζωή; Είχες ποτέ μία ιδέα που ήθελες να μοιραστείς με την ομάδα σου σε ένα meeting, αλλά αποφάσισες να μην το κάνεις γιατί φαινόταν υπερβολικά καινοτόμα και φιλόδοξη; Όταν βαδίζεις προς το άγνωστο ή όταν οι πιθανότητες δεν είναι με το μέρος σου, είναι πολύ πιθανό να αποφασίσεις να μην ρισκάρεις – ό,τι και αν αφορά αυτή σου η απόφαση.
Γιατί κάθε ένα από αυτά τα σενάρια ενέχει κάποιο ρίσκο. Και αν μπορέσεις να συνειδητοποιήσεις πόσο επηρεάζει αυτή η “αόρατη δύναμη” τη ζωή σου, τότε μπορείς να πάρεις σημαντικές αποφάσεις χωρίς να φοβάσαι για τις πιθανές συνέπειές τους. Η επιστήμη είναι σαφής: μπορείς να βελτιώνεις την ικανότητα λήψης αποφάσεων, βελτιώνοντας παράλληλα την απόδοσή σου.
Η επιστήμη πίσω από την ανάληψη του ρίσκου
Οι επιλογές μας, αλλά και η σχέση μας με το ρίσκο δεν καθορίζουν απλά την πορεία της ζωής μας, αλλά αποτελούν τον πυρήνα της προσωπικότητάς μας και αντικατοπτρίζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Υπάρχει ένα ευρύ φάσμα ατόμων που τολμούν να αναλαμβάνουν ρίσκα – από εκείνους που ρισκάρουν συνέχεια μέχρι εκείνους που προτιμούν την πιο ασφαλή διαδρομή και υπάρχουν κι εκείνοι που βρίσκονται κάπου στο μέσο. Σε ατομικό επίπεδο, παίρνεις ορισμένες φορές τα ρίσκα σου ανάλογα με την περίσταση. Για παράδειγμα μπορεί να είσαι πολύ επιφυλακτικός σε έναν τομέα της ζωής σου και ριψοκίνδυνος σε κάποιον άλλον. Η ανάληψη ρίσκου κορυφώνεται κατά την περίοδο της εφηβείας, σύμφωνα με έρευνα του University College London, ενώ όσο μεγαλώνοντας και αναλαμβάνοντας ολοένα και περισσότερες ευθύνες, μαθαίνουμε να ζυγίζουμε τα υπέρ και τα κατά της κάθε μας απόφασης σε κάθε τομέα της ζωής μας.
Κάποιες αποφάσεις όμως εμπεριέχουν μεγάλο ρίσκο και οι συνέπειές τους είναι καταστροφικές. Σκέψου για παράδειγμα κάποιες απερίσκεπτες οικονο ικές αποφάσεις που οδήγησαν στην παγκόσμια οικονομική κρίση. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Scientific Reports, ορμόνες όπως η κορτιζόλη και η τεστοστερόνη σχετίζονται με την ανάληψη ρίσκου σε οικονομικό επίπεδο, το οποίο θα μπορούσε ενδεχομένως να επηρεάσει τις οικονομικές αγορές. Όπως υποστηρίζει το BBC, “εφόσον οι άνδρες εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα τεστοστερόνης από τις γυναίκες, είναι πιο πιθανό να θέλουν να λειτουργούν πιο αυθόρμητα, παρόλο που και τα δύο φύλα έχουν την ίδια ροπή αναφορικά με την ανάληψη ρίσκου”.
Ξέρουμε όμως ότι η ανάληψη ρίσκου μπορεί να βελτιώσει την επαγγελματική και προσωπική μας ζωή – ακόμα και να αλλάξει τον κόσμο γύρω μας. Βαδίζοντας προς το άγνωστο, εξελισσόμαστε, αποκτάμε νέες εμπειρίες και καλλιεργούμε τις δεξιότητές μας. Αν λοιπόν επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο που παίζει το ρίσκο στη ζωή μας, μπορούμε να πάρουμε αποφάσεις με περισσότερη διαύγεια, μειώνοντας τις αρνητικές τους συνέπειες.
Το θέμα είναι να ξέρουμε τι αποτελεί ρίσκο και τι όχι. Ο βραβευμένος με Nobel ψυχολόγος και συγγραφέας του Thinking Fast and Slow, Daniel Kahneman, υποστηρίζει ότι έχουμε μία τάση αποστροφής προς το ρίσκο – “loss aversion”. Αυτό σημαίνει ότι υπερεκτιμάμε τις πιθανότητες να πάει κάτι στραβά, με αποτέλεσμα να δειλιάζουμε. Κι όμως μπορούμε να εξασκηθούμε και να είμαστε πιο προσεκτικοί αναφορικά με ό,τι αποτελεί ρίσκο, αλλά και για τι αξίζει να ρισκάρουμε.
Από τη στιγμή που η κορτιζόλη, η ορμόνη του άγχους, μπορεί να εμποδίσει την κρίση μας σε ό,τι έχει να κάνει με την αξιολόγηση ενός ρίσκου, με αποτέλεσμα να μας κάνει να εστιάζουμε μόνο στα αρνητικά, ένα πολύ απλό βήμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να μειώσουμε το στρες. Η νευροεπιστήμονας Tara Swart, προτείνει να “σιωπήσουμε τον εγκέφαλο” “silencing the mind” με διάφορες τεχνικές mindfulness: σωστές αναπνοές ή απλά να πάμε μία βόλτα.
Και επειδή το ρίσκο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το άγχος μας για την αποτυχία, μπορούμε να αυξήσουμε την ανάληψη ρίσκου αν μάθουμε να αντιμετωπίζουμε την αποτυχία σαν ένα μάθημα. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Michael Gervais, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να ξεπεράσει την φυσική του τάση αποστροφής του ρίσκου, μαθαίνοντας πως “δεν πειράζει αν αποτύχεις γιατί κάθε βραχυπρόθεσμη αποτυχία αποτελεί κομμάτι της μακροπρόθεσμης προσωπικής επιτυχίας μας.”
Υιοθετώντας έναν τέτοιο τρόπο σκέψης, μπορείς να δεις την μεγάλη εικόνα, να σκεφτείς διαφορετικά, να αναλάβεις ρίσκα και να βελτιώσεις την απόδοση και την δημιουργικότητά σου. Αυτός ο τρόπος σκέψης έχει βοηθήσει τόσους πολλούς ανθρώπους να επιτύχουν σε κάθε τομέα – ιδιαίτερα στον κόσμο των επιχειρήσεων όπου η ανάληψη ρίσκου είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία. Γιατί κάποιες φορές το μεγαλύτερο ρίσκο από όλα είναι να μην προσπαθείς ποτέ.
Πώς θα ρισκάρεις περισσότερο χωρίς να αγχώνεσαι για την αποτυχία; Τα Μικροβήματα που ακολουθούν θα σε βοηθήσουν να τα καταφέρεις:
Μικροβήματα για να παίρνεις περισσότερα ρίσκα
1.Στην αρχή κάθε εβδομάδας πρόσθεσε ένα μεγάλο στόχο στη λίστα υποχρεώσεών σου
Συνήθως υπερεκτιμάμε τις πιθανότητες της αποτυχίας, κάτι που μας κάνει να δειλιάζουμε και να μην κάνουμε πράξη τις φιλόδοξες και καινοτόμες ιδέες μας. Καταγράφοντάς τες όμως, φαίνονται πιο χειροπιαστές και πιο εφικτές.
2.Βάλε μία καθημερινή 5λεπτη υπενθύμιση για διαλογισμό
Όταν νιώθεις άγχος και στρες, οι αρνητικές σκέψεις σε κατακλύζουν. Λίγα μόλις λεπτά διαλογισμού – ή ακόμα και μία σύντομη βόλτα – σε βοηθούν να αποβάλλεις τις αρνητικές σκέψεις και την αρνητική αυτοκριτική και σε ενθαρρύνουν να ρισκάρεις.
3.Ανάλαβε καθημερινά μικρά ρίσκα
Για παράδειγμα, αν ντρέπεσαι να μιλήσεις μπροστά σε κοινό και το αφεντικό σου σού δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσεις το επόμενο, team meeting, άδραξέ την. Κάθε μικρή κίνηση που σε βοηθάει να αφήσεις για λίγο την comfort zone σου, σε βοηθάει να καλλιεργήσεις την εσωτερική σου δύναμη και να αναλάβεις περισσότερα ρίσκα.
Διάβασε ακόμα:
Ο Οδηγός για να γίνεις ένας επιτυχημένος ηγέτης
Ο οδηγός της Thrive για να θέσεις τα όριά σου και να τα τηρήσεις