- Η πανδημία που μας έχει αλλάξει τις ζωές τα τελευταία 2 χρόνια, μας θύμησε και πολλά θέματα που είχαμε ξεχάσει, λάθη που κάναμε μέσα στο ίδιο μας το σπίτι και οδηγούσαν πολλές φορές σε ήπιες τροφικές δηλητηριάσεις, μέχρι και δυστυχώς πολλές φορές σε πολύ πιο δύσκολες καταστάσεις.
- Υπάρχουν μια σειρά απο μέτρα που μας προστατεύουν κατά την προετοιμασία γευμάτων στο σπίτι.
- Αφορούν σε όλα τα στάδια, συμπεριλαμβανομένης της ασφαλούς προμήθεια τους, καθώς και της ορθής συντήρησης και προετοιμασίας πριν την κατανάλωση τους.
ΟΠαγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θέτει 5 βασικούς κανόνες κλειδιά τους οποίους χρειάζεται να ακολουθούμε στο σπίτι.
- ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ: Καθαριότητα και απολύμανση σκευών και επιφανειών χειρισμού τροφίμων.
- ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ: Σαφής διαχωρισμός των μαγειρεμένων έτοιμων-προς-κατανάλωση τροφίμων από τα ωμά., π.χ. με διατήρηση τους σε ξεχωριστούς περιέκτες ή/και τοποθέτηση των μαγειρεμένων πάνω από τα ωμά.
Δεν θέλουμε να στάξουν υγρά από ωμά προϊόντα, πάνω σε έτοιμα για κατανάλωση, για αυτό και δεν βάζουμε ΠΟΤΕ ωμά τρόφιμα πάνω από μαγειρεμένα στο ψυγείο μας.
3. ΕΠΑΡΚΗΣ ΘΕΡΜΑΝΣΗ: Καλό μαγείρεμα/ψήσιμο ώστε η θερμοκρασία μαγειρέματος να φτάσει ως το κέντρο του τροφίμου. Αν αυτό είναι δυνατό, να γίνεται χρήση θερμομέτρου. Η θερμοκρασία χρειάζεται να φτάσει τουλάχιστον τους 75 °C στο κέντρο του τροφίμου, για 5 -15 λεπτά. Στην αναθέρμανση των τροφίμων η θερμοκρασία πάλι χρειάζεται να φτάσει τους 75°C.
4. ΕΠΑΡΚΗΣ ΨΥΞΗ / ΚΑΤΑΨΥΞΗ: Διατήρηση των τροφίμων σύμφωνα με τις αναγραφόμενες συστάσεις θερμοκρασιακής συντήρησης στην ετικέτα τους.
Τα τρόφιμα στο ψυγείο χρειάζεται να είναι στους <5°C και τα τρόφιμα στην κατάψυξη στους <-18°C. Μην αφήνετε τα τρόφιμα που συντηρούνται υπό ψύξη να εισέρχονται στην επικίνδυνη θερμοκρασιακή ζώνη (5 έως 60°C).
5. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΤΑΛΛΗΛΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΥΛΩΝ & ΝΕΡΟΥ: Χρήση πόσιμου νερού και ασφαλών πρώτων υλών, από αξιόπιστους προμηθευτές . Μην χρησιμοποιέιται τρόφιμα που δεν είστε σίγουροι για την ασφάλεια τους.
Οδηγίες για την ορθή αγορά των τροφίμων από το σημείο λιανικής ή χονδρικής και μεταφοράς στο σπίτι
Η αγορά τροφίμων από τις αγορές πρέπει να γίνεται με προγραμματισμό, βάσει των ατομικών ή οικογενειακών διατροφικών αναγκών. Οι ετικέτες των τροφίμων παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες που χρειάζεται να τις διαβάσουμε. Από την επισήμανση μπορείτε να πληροφορηθείτε για την ορθό χειρισμό των τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων του τρόπου διατήρησης (ψύξη, κατάψυξη, ή εκτός ψυγείου), της ανάγκης μαγειρέματος ή κατανάλωσης ως έχει και την ημερομηνία λήξης ή ελάχιστης διατηρησιμότητας, καθώς και για τα διατροφικά τους δεδομένα, όπως τα συστατικά τους και τους ισχυρισμούς διατροφής και υγείας.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να κάνετε τις αγορές σας βάσει ενός καταλόγου που έχετε ετοιμάσει και να κατατάσσετε τα τρόφιμα από τα λιγότερο προς τα περισσότερο ευπαθή (ευαλλοίωτα). Τα τελευταία αγαθά που τοποθετείτε στο καλάθι, είναι όσα παίρνετε από τα ψυγεία και τους καταψύκτες των καταστημάτων σε ισοθερμική τσάντα, ιδιαιτέρως τους καλοκαιρινούς μήνες.
Με αυτό το τρόπο διατηρείτε τη θερμοκρασία των προϊόντων (ψυκτική αλυσίδα) και τα προϊόντα διατηρούν αναλλοίωτα τα χαρακτηριστικά τους, έως την προβλεπόμενη ημερομηνία που αναγράφεται στην επισήμανση.
Κατανόηση των όρων “ανάλωση ως” και “ανάλωση κατά προτίμηση”
- Ανάλωση έως – Στην περίπτωση τροφίμων τα οποία είναι μικροβιολογικώς ιδιαίτερα ευαλλοίωτα και τα οποία, για τον λόγο αυτόν, ενδέχεται έπειτα από σύντομο χρονικό διάστημα να συνιστούν άμεσο κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία, εφαρμόζεται η τελική ημερομηνία ανάλωσης. Αφού παρέλθει η τελική ημερομηνία ανάλωσης, το τρόφιμο θεωρείται μη ασφαλές, σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφοι 2 έως 5 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 178/2002.
Συνεπώς τρόφιμα τα οποία είναι ευπαθή ή ευαλλοίωτα και υπάρχει η πιθανότητα ανάπτυξης παθογόνων μικροοργανσιμών, ή/ και παραγωγή τοξινών μετά απο ένα σύντομο χρονικό διάστημα, είναι υποχρεωτική η αναγραφή “Ανάλωση έως’’ και δεν θα πρέπει να διατίθενται στην αγορά μετά το πέρας αυτής της ημερομηνίας (πχ κομμένα λαχανικά έτοιμα για κατανάλωση , ορισμένα τυριά κ.α).
- «Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από …», εφόσον περιλαμβάνεται και η ακριβής ημέρα ή «Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από το τέλος …», στις υπόλοιπες περιπτώσεις (πχ κατεψυγμένα λαχανικά, παξιμάδια,μακαρόνια κ.α). Σύμφωνα με το άρθρο 2 (2 ιη) του κανονισμού 1169/2011 η «ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας ενός τροφίμου», είναι η ημερομηνία μέχρι την οποία το τρόφιμο διατηρεί τις ιδιαίτερες ιδιότητές του, σε κατάλληλες συνθήκες αποθήκευσης. Οι ιδιαίτερες ιδιότητες του τροφίμου αφορούν κυρίως ποιοτικά χαρακτηριστικά τα οποία διαφέρουν απο προϊόν σε προϊόν. Για ορισμένες κατηγορίες τροφίμων, η νομοθεσία της ΕΕ ορίζει συγκεκριμένα ελάχιστα κριτήρια ποιότητας, τα οποία πρέπει να τηρούνται από τις εταιρείες παραγωγής τροφίμων, για να αποδοθεί ένα συγκεκριμένο επίσημο όνομα στο προϊόν (πχ εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο, παρθένο ελαίολαδο, έξτρα μαρμελάδα,μαρμελάδα κ.α)
Σύμβουλες για την διατήρηση των τροφίμων στο σπίτι μου
- Απο την ώρα που θα γυρίσω στο σπίτι με τα ψώνια φροντίζω να μπουν τα ευπαθή προϊόντα στο ψυγείο άμεσα, για να μην διαταραχθεί η αλυσίδα ψύξης.
- Ποτέ δεν αποθηκεύετε ζεστά φαγητά στο ψυγείο. Αυτό μπορεί να αλλάξει τη θερμοκρασία συντήρησης εντός του ψυγείου.
- Μην αφήνετε ανοικτή την πόρτα του ψυγείου για αρκετή ώρα), μην φράζετε τους αγωγούς κυκλοφορίας ψυχρού αέρα, προκειμένου να ψύχονται ομοιόμορφα όλα τα προϊόντα. Μην υπερφορτώνετε το ψυγείο.
Η τήρηση τάξης στο οικιακό ψυγείο σας, βοηθά να μην ξεχνάτε τρόφιμα για μεγάλο χρονικό διάστημα σε γωνίες του οικιακού ψυγείου που δεν βλέπετε συχνά.
- Τρόφιμα όπως ωμό κρέας, πουλερικά και ψάρια τα αποθηκεύετε σε ξεχωριστούς κλειστούς περιέκτες, έτσι ώστε να μην έρχονται σε επαφή μεταξύ τους και να μη στάζουν επάνω σε άλλα τρόφιμα έτοιμα για κατανάλωση.
- Διατηρείτε τα μαγειρεμένα τρόφιμα στο ψυγείο πάντα καλυμμένα εντός συσκευασιών κατάλληλων για τρόφιμα. Για να επιτύχετε ταχύτερη ψύξη των τροφίμων μπορείτε να χρησιμοποιείτε ρηχούς και κατά το δυνατό μικρούς περιέκτες. Είναι καλό να μεταφέρουμε το μαγειρεμένο φαγητό γρήγορα σε ένα κρύο σκέυος, έτσι ώστε να βοηθήσουμε στην γρήγορη ψύξη του τροφίμου.
- Τοποθετείστε τα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα όπως τυρί, γιαούρτι, μαγειρεμένο κρέας στα ανώτερα ράφια του ψυγείου, αφού αποθηκευτούν μέσα σε ξεχωριστά κλειστά σκεύη εάν δεν είναι συσκευασμένα.
- Τα λαχανικά τα τοποθετούμε στα χαμηλότερα ράφια.
- Μην αποθηκευετε στην πόρτα του ψυγείου ευπαθή ή ευαλοίωτα προϊόντα (πχ γάλα). Η πόρτα του ψυγείου μας τείνει να έχει την χειρότερη θερμοκρασία.
- Προσέχτε τις ημερομηνίες λήξης των τροφίμων όσο είναι συσκευασμένα, αλλά προσέξτε και τις οδηγίες συντήρησης μετά το άνοιγμα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάρκεια ζωής ενός τροφίμου που έχει ανοιχθεί είναι κατά πολύ μικρότερη.
- Η «ξηρά αποθήκευση τροφίμων» είναι η αποθήκευση των τροφίμων (τα οποία δε χρήζουν ψύξη) σε ράφια ή/και στα ντουλάπια, συρτάρια και άλλα παρόμοια μέσα αποθήκευσης εντός της κουζίνας. Οι κατάλληλες συνθήκες στον χώρο ξηράς αποθήκευσης τροφίμων είναι η θερμοκρασία να κυμαίνεται μετάξύ +18 έως +22°C χωρίς υπερβολική υγρασία (ιδανικά γύρω στο 50-60%)
Οδηγίες απόψυξης τροφίμων
- Ο πιο ασφαλής τρόπος είναι να το τοποθετήσετε στη συντήρηση, για να αποτρέψετε την αλλοίωση του από μικροοργανισμούς.
- Μπορείτε να αποψύξετε και στο φούρνο μικροκυμάτων, σε μικρές ποσότητες, αλλά όταν σκοπεύετε να μαγειρέψετε το φαγητό αμέσως μετά την απόψυξη.
- ΜΗΝ αποψύχετε το τρόφιμο σε θερμοκρασία δωματίου, γιατί μπορεί να ξεχαστεί εκεί και να επιμολυνθεί. Βεβαιωθείτε ότι το τρόφιμο έχει αποψυχθεί πλήρως στο εσωτερικό του πριν μαγειρευτεί και ότι δεν εμφανίζει κρυστάλλους πάγους. Προσοχή στα ετερογενή τρόφιμα, που περιέχουν ανάμικτες ύλες υψηλής και χαμηλής υγρασίας, π.χ. μουσακάς, παστίτσιο κ.α
- Μόλις το τρόφιμο αποψυχθεί πλήρως, το καλύτερο είναι να το μαγειρέψετε αμέσως. Αφού μαγειρευτεί, μπορεί να διατηρηθεί στο ψυγείο ξανά (για 2-3 μέρες το πολύ).
- Σε ελάχιστες περιπτώσεις, μπορεί να μαγειρευτούν τρόφιμα απευθείας από κατάψυξη, όταν το μέγεθός τους είναι ιδιαίτερα μικρό, π.χ. μπιφτέκια πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες της ετικέτας στο εξωτερικό της συσκευασίας.
- Όταν το τρόφιμο αποψυχθεί, ΔΕΝ μπορώ να το επανακαταψύξω εκ νέου.
Χρόνος διατήρησης των τροφίμων στο ψυγείο / κατάψυξη
Είναι πολύ σημαντικό να διατηρείτε το οικιακό ψυγείο καθαρό και ελέγχετε περιοδικά την ορθότητα των θερμοκρασιακών ενδείξεών του. Ένας γενικός κανόνας είναι να μη διατηρείτε τρόφιμα στην κατάψυξη περισσότερο από 6 μήνες (με την προϋπόθεση ότι η κατάψυξή σας είναι κατάλληλη για να διατηρούνται εκεί τρόφιμα για τέτοιο χρονικό διάστημα και έχει θερμοκρασία τουλάχιστον <-18C). Στην συντήρηση (+1 °C έως +4 °C) ενδείκνυται το νωπό Κρέας να αποθηκεύεται 3 – 4 ημέρες , ο κιμάς 1 – 2 ημέρες, το κοτόπουλο 1 – 2 ημέρες, το ψάρι 1 ημέρα και οι σάλτσες περίπου 2 ημέρες.
Συμπερασματικά
Να θυμόμαστε ότι το φαγητό αποτελεί μέσο σύνδεσης και επικοινωνίας των ανθρώπων. Ας κάνουμε ότι είναι απαραίτητο για να είναι και ασφαλές!!!
Αρχική δημοσίευση από τον Νικόλαο Γκιώνη MSc στο fotinigeorgiou.gr.