Στα επόμενα 2 λεπτά θα μάθεις:
– Γιατί η απομυθοποίηση ενός φίλου πονάει περισσότερο από ότι ενός συντρόφου.
– Ότι η φιλία συχνά είναι σχέση εξάρτησης.
Το θέμα με τους φίλους μας – ιδιαίτερα τους στενούς – είναι ότι έχουμε την τάση να τους εξιδανικεύουμε για χρόοοοοονια. Κι όχι μόνο την περίοδο του έρωτα, όπως ισχύει για τους συντρόφους. Με κάποιους, εξάλλου, μπορεί να μας δένουν εκατομμύρια αναμνήσεις, γέλια, δάκρυα και μυστικά που μπορεί να ξεκινούν από την εποχή που ήμασταν παιδιά. Έτσι λόγω της έντονης σύνδεσης, έχουμε την τάση να εστιάζουμε στα θετικά κι όχι στα αρνητικά της φιλίας. Ακόμα κι αν με το πέρασμα του χρόνου τα δεύτερα είναι περισσότερα από τα πρώτα. Συχνά μάλιστα φαίνεται ότι είναι πιο δύσκολο να απομυθοποιήσεις έναν φίλο από ό,τι έναν σύντροφο. Άσε που μερικές φορές η απομυθοποίηση ενός φίλου μπορεί να πονάει περισσότερο συναισθηματικά από ότι ενός συντρόφου.
Φυσικά, το να απομυθοποιήσεις έναν φίλο ή μία φίλη, δεν είναι απαραίτητα κακό. Δεν είναι όμως και κάτι εύκολο. Ιδιαίτερα αν για πολλά χρόνια έχεις την τάση να κάνεις τα στραβά μάτια στο κεφάλαιο φιλία, έχοντας εξιδανικεύσει άτομα που σε έχουν πείσει ότι σε αγαπούν πραγματικά ή σε έχει δέσει η δύναμη της συνήθειας μαζί τους σε βαθμό τύφλωσης.
Η αλήθεια είναι, εξάλλου, ότι πολλές φορές, όταν μια σχέση φιλίας είναι μακρόχρονη, υπάρχουν ισορροπίες και ρόλοι που έχουν παγιωθεί και δεν αλλάζουν. Αν έχεις συνηθίσει, για παράδειγμα, η φίλη σου να σε προσβάλλει μπροστά στους άλλους και ποτέ δεν αντιδράς σε αυτό, δύσκολα θα καταλάβεις ότι ένας πραγματικός φίλος δε θα το έκανε ποτέ αυτό.
Όπως εξηγεί η κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα, πολλές φορές με τους φίλους δημιουργούμε σχέσεις εξάρτησης, κι όσο πιο παλιά είναι μια φιλία τόσο πιο έντονη και η εξάρτηση. “Το να μπορέσεις όμως κάποια στιγμή να δεις και να εντοπίσεις τα όποια στραβά σε μια φιλία είναι ένα στάδιο ωρίμανσης που θα σου επιτρέψει να εξελιχθείς και ως άτομο και ταυτόχρονα να διεκδικήσεις καλύτερες σχέσεις με τους γύρω σου”.
Γι’ αυτό μερικές φορές χρειάζεται να βάλεις μια φιλία στο μικροσκόπιο για να καταλάβεις ότι ίσως η φίλη ή ό φίλος σου δεν είναι και τόσο καλός γιατί…
Δε βγαίνει μαζί σου παρά μόνο αν δεν έχει τίποτα καλύτερο να κάνει
Με λίγα λόγια 8 στις 10 φορές που θα προτείνεις να βγείτε έξω μαζί θα σου πει όχι. Είτε γιατί δεν προλαβαίνει, είτε γιατί προβάλλει ως δικαιολογία οικογενειακές ή επαγγελματικές υποχρεώσεις, είτε γιατί έχει ήδη κανονίσει κάποια καλύτερη έξοδο. Να θυμάσαι, ο αληθινός φίλος βρίσκει πάντα μα πάντα χρόνο για σένα, ακόμα κι αν μόλις απέκτησε τρίδυμα ή ανέλαβε τη διεύθυνση μιας πολυεθνικής. Φυσικά, είναι αναμενόμενο κάποιες φορές να μην είναι διαθέσιμος. Η διαφορά με τον φίλο που νοιάζεται είναι ότι κάθε φορά που θα αρνηθεί την πρόσκλησή σου για έξοδο ή επίσκεψη θα σου προτείνει μια νέα ημέρα και ώρα συνάντησης.
Σου τηλεφωνεί μόνο όταν σε χρειάζεται
Φυσικά και οι φίλοι είναι για να βοηθούν ο ένας τον άλλον. Είπα εγώ το αντίθετο; Είναι όμως και για να γελούν μαζί, να ανταλλάσουν τα νέα τους, να πηγαίνουν θέατρο, σινεμά ή για φαγητό. Ή ακόμα και να επισκέπτονται ο ένας το σπίτι του άλλου. Αν, επομένως, έχεις διαπιστώσει ότι κάθε φορά που χτυπά το τηλέφωνο ή λαμβάνεις μήνυμα από τον φίλο ή τη φίλη σου είναι επειδή χρειάζεται να σου ζητήσει κάτι, αυτό ίσως πρέπει να αρχίσει να σε προβληματίζει. Να σου θυμίσω ότι μια φιλία δε γίνεται να στηρίζεται σε μονόπλευρη διαθεσιμότητα και υποστήριξη. Γιατί σε αυτή την περίπτωση, πολύ απλά δε θεωρείται ισορροπημένη.
Δε σε ακούει πραγματικά
Επειδή τα προβλήματα για τα οποία πρέπει να σου μιλήσει είναι σημαντικότερα από τα δικά σου; Επειδή έχει πιο ενδιαφέροντα νέα από εσένα; Επειδή πάντα βιάζεται και δεν έχει χρόνο να σε ακούσει; Μια φιλία πρέπει να είναι ισότιμη. Κι αν ο φίλος σου για οποιοδήποτε λόγο έχει τη διάθεση να υποτιμά τα προβλήματά σου ή τα ευχάριστα νέα που έχεις να μοιραστείς, τότε σημαίνει ότι δεν είναι αληθινός φίλος.
Το ίδιο ισχύει κι αν βιάζεται να σου δώσει συμβουλές κάθε φορά που μοιράζεσαι τον προβληματισμό σου για οτιδήποτε, βομβαρδίζοντάς σε με “κάνε αυτό ή κάνε το άλλο”. Να θυμάσαι ο φίλος που νοιάζεται είναι εκείνος που αφουγκράζεται τα συναισθήματά σου. Θα σε ρωτήσει πρώτα από όλα πώς νιώθεις. Ή θα προσπαθήσει να διαπιστώσει πόσο σε έχει αναστατώσει ή χαροποιήσει το περιστατικό που περιγράφεις. Με λίγα λόγια και για να το καταλάβεις, δε θα σου πει ποτέ “καλά έκανες και τον χώρισες”. Θα σου πει “πώς νιώθεις για τον χωρισμό σας;”. Κατάλαβες τη διαφορά;
Θέλει να περνά πάντα το δικό του
Να πηγαίνει μόνο στα μέρη που αρέσουν σε εκείνον. Να δείτε την ταινία που εκείνος προτιμά. Ή να πάτε στην παραλία που εκείνος θέλει. Ή να αποφασίζει πάντα αυτός για τη σύνθεση της παρέας. Εντάξει, κάποιες προσωπικότητες έχουν πιο αυταρχικό ταμπεραμέντο, δε λέω. Αν, όμως, ποτέ δε θέλει να σου κάνει το χατίρι, λαμβάνοντας υπόψη και τις δικές σου προτιμήσεις, τότε η απόσταση από αυτό που ορίζεται ως ιδανική φιλία είναι μακρινή.
Σου λέει ότι αυτό που φοράς δε σου πάει
Σοβαρά τώρα; Το πιστεύεις αυτό; Λες και δεν έχεις δικά σου μάτια για να επιβεβαιώσεις στο είδωλο που βλέπεις στον καθρέφτη αν όντως σου πάει κάτι ή όχι. Κι εσύ τον πιστεύεις; Επειδή σε έχει πείσει ότι νοιάζεται τόσο πολύ για σένα. Ή έχει χτίσει μια τόσο δυνατή σχέση εμπιστοσύνης μαζί σου, ώστε να είσαι απόλυτα βέβαιος ή βέβαιη για την ειλικρίνειά του. Να σου υπενθυμίσω ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εκφράσεις μια αρνητική άποψη, χωρίς να αναστατώσεις ή να κλονίσεις την αυτοπεποίθηση του άλλου. Πράγμα που σημαίνει ότι, αν είσαι φίλος που αγαπάς τον φίλο ή τη φίλη σου, δε θα πεις “το τζιν αυτό σε παχαίνει”. Θα πεις “το άλλο σου πήγαινε καλύτερα”. Συμφωνείς;
Είναι κρυφοανταγωνιστικός
Θα στο πω απλά. Αν διστάζεις να πεις στον φίλο ή τη φίλη σου ότι πήρες προαγωγή ή αύξηση ή ότι ο σύντροφός σου σου πήρε δώρο ένα ακριβό κινητό ή σου έκανε πρόταση γάμου, χρειάζεται να το αναλύσεις κάπως αυτό και να αναρωτηθείς. Αποκρύπτεις τα καλά σου νέα επειδή πιστεύεις ότι ο ο άλλος νιώθει κάπως μειονεκτικά σε σχέση με σένα; Τότε πιθανόν ένας κρυφός ανταγωνισμός να υποβόσκει. Όχι κι ό,τι καλύτερο για μια φιλία. Ένας άλλος τρόπος να καταλάβεις τις όποιες ανταγωνιστικές διαθέσεις ενός φίλου είναι όταν τον ακούς να επαναλαμβάνει συχνά τη φράση “κι εγώ”. Αν πάλι αποφεύγει να σε καλεί σε εξόδους με κοινούς σας φίλους, μη βιαστείς να θεωρήσεις τον εαυτό σου βαρετό. Υπάρχει περίπτωση να το κάνει επειδή θεωρεί ότι του κλέβεις τη λάμψη.
Χρησιμοποιεί το χιούμορ για να σε μειώσει
Θα μοιραστώ κάτι μαζί σου σε αυτό το σημείο. Για πολλά χρόνια πίστευα ότι αυτό είναι ένα βασικό χαρακτηριστικό στοιχείο των κολλητών. Πίστευα δηλαδή ότι δύο φίλοι μπορούν να πειράζουν ο ένας τον άλλον ή να μιλούν χιουμοριστικά ο ένας για τα ελαττώματα ή μειονεκτήματα του άλλου, στο πλαίσιο της υπερβολικής οικειότητας, ακόμα και ενώπιων τρίτων. Πάει καιρός που έχω αναθεωρήσει. Είναι ύπουλο όλο αυτό. Πρόσεξέ το. Αν συστηματικά κάποιος μιλά για τα ελαττώματά σου με χιουμοριστική διάθεση, χωρίς να κάνει ποτέ καμία αντίστοιχη αναφορά στα προτερήματά σου κι αυτό επιμένει να το κάνει συστηματικά μπροστά σε άλλους, τότε έχει επιλέξει έναν έμμεσο τρόπο για να υποτιμήσει την αξία σου.
Σε κρίνει αυστηρά
Έπρεπε να κάνεις εκείνο. Ή λάθος που το έκανες αυτό. Ακούς τον φίλο ή τη φίλη σου να σου λέει συχνά. Αν δεν υπάρχει πουθενά ένα “καταλαβαίνω γιατί νιώθεις ή πράττεις έτσι”, μάλλον ζεις σε ροζ συννεφάκι. Ο φίλος ή η φίλη σου δεν είναι κριτής σου. Ούτε πρέπει να σου δημιουργεί την αίσθηση ότι δεν είναι ποτέ ευχαριστημένος μαζί σου. Σκέψου λίγο. Μήπως σε βομβαρδίζει συνέχεια με παράπονα τύπου “γιατί άργησες να πάρεις τηλέφωνο;” ή “γιατί κάνεις περισσότερο παρέα με εκείνη ή εκείνον κι όχι με εμένα;”. Η γκρίνια επίσης είναι σημάδι μιας κακής ποιότητας φιλία.
Δεν είναι πραγματικά δίπλα σου
Πήρες διαζύγιο; Περνάς κάποιο πρόβλημα υγείας; Απολύθηκες; Για γύρνα το κεφάλι σου. Είναι δίπλα σου οι φίλοι σου; Έστω και τηλεφωνικά, για να σου πουν ένα “τι κάνεις;” ή “πώς είσαι;”. Αν είναι απόντες, αποκλείεται να πιστεύεις ότι η φιλία σας είναι ουσιαστική. Το ίδιο θα πρέπει να αναρωτηθείς όχι μόνο για τις λύπες αλλά και για τις χαρές σου. Ποιοι φίλοι σου είναι παρόντες σε αυτές; Τα συμπεράσματα τα αφήνω σε σένα.
Τα συμπεράσματα δικά σου
Φαντάζομαι ότι διαβάζοντας το άρθρο, ένα μικρό υπαρξιακό για το ποιος είναι και ποιος δεν είναι πραγματικός σου φίλος θα το έχεις πάθει. Όμως εμένα ο στόχος μου σε καμία περίπτωση δεν ήταν αυτός. Να γκρεμίσω την εικόνα που έχεις για τη φίλη ή τον φίλο σου ή να πετάξω λάσπη στην αστραφτερή τους ύπαρξη. Μόνο να σε προτρέψω να δεις λίγο πιο καθαρά ήθελα.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι, εξάλλου, που επιλέγουμε για φίλο, ένα πρόσωπο επικριτικό, απαιτητικό ή λιγότερο διαθέσιμο και υποστηρικτικό προς εμάς. Κι εγώ δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος να σου εξηγήσω γιατί συμβαίνει αυτό. Όπως, όμως, εξηγεί η Μαρίνα Μόσχα, το ότι μπορεί να διαπιστώσεις ότι δεν είναι αληθινοί κάποιο φίλοι σου δε σημαίνει ότι ήρθε και το τέλος του κόσμου. Ούτε χρειάζεται να τους διαγράψεις ούτε να τους φέρεις στη θέση να απολογηθούν γι’ αυτό. Αν και πολλές φορές ένας ειλικρινής διάλογος βοηθάει. Σκόπιμο θα ήταν όμως να σταματήσεις κάποια στιγμή να εξιδανικεύεις, να μάθεις να βάζεις καλύτερα τα όριά σου και να ρυθμίζεις αποτελεσματικά την όποια σχέση εξάρτησης έχεις αναπτύξει μαζί τους”.
Και κυρίως να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά, επειδή κάπου εκεί έξω υπάρχουν αληθινοί φίλοι. Αρκεί να τους εντοπίσεις και να τους δώσεις την ευκαιρία να στο αποδείξουν. Τους φίλους, μη ξεχνάς, εν αντιθέσει με την οικογένεια, μπορείς να τους επιλέξεις!