Προσπαθώ εδώ και μέρες να εντοπίσω κάτι που υποσυνείδητα με ενοχλεί στην «περιρρέουσα» συζήτηση για την πανδημία και η πρόσφατη ομιλία της Ελισάβετ με βοήθησε να το βρω. Χωρίς να υπάρχει απολύτως καμία σύγκριση με την κλίμακα και τη φρίκη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (απο πού να το πιάσει κανείς: απ’το Στάλινγκραντ; απ’το Blitz και το D-Day; απ’το Ολοκαύτωμα; απ’τη Δρέσδη; απ’τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι;), διακρίνουμε συχνά μια διάθεση αυτο-απαξίωσης και αυτομαστιγώματος, όχι μιας μόνο γενιάς ή μιας χώρας, αλλά ολόκληρης, ας πούμε, της ανθρωπότητας του σήμερα σε σχέση με την μυθικών διαστάσεων ανθεκτικότητα, γενναιότητα και υποθέτει κανείς αξία των ανθρώπων τότε.
Κάποιοι αντιμετωπίζουν συγκαταβατικά όχι μόνο τον ίδιο τον αντίκτυπο και τον κίνδυνο του κορονοϊου («πιο πολλοί πεθαίνουν απο γρίππη» #not) αλλά και όσους μένουν σπίτι, μειώνοντας την αξία της προσπάθειας που κάνουν ή τον αντίκτυπο στη ζωή τους, ή χρησιμοποιούν τη μειονότητα των ανθρώπων που για τους δικούς τους λόγους συμπεριφέρονται ανεύθυνα για να «ρίξουν» όλη την προσπάθεια ή και γενικά «τη γενιά μας».
Παρά την επιδημιολογική και ιατρική φρίκη αυτού που ζούμε, παρά τις χιλιάδες των ανθρώπων που πεθαίνουν καθημερινά και τις δεκάδες χιλιάδες που νοσηλεύονται, παρά τα λάθη κάποιων κυβερνήσεων που θα κοστίσουν ζωές, παρά τις τεράστιες δομικές αδυναμίες των εθνικών συστημάτων υγείας και τις λάθος πολιτικές προτεραιότητες που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια, καλό είναι να θυμόμαστε ότι μέσα σε λίγες ΜΕΡΕΣ ένας ολόκληρος κόσμος κινητοποιήθηκε – η ανθρωπότητα μερικών δισεκατομμυρίων συστάλθηκε σαν μυς – και άλλαξε ριζικά τον τρόπο ζωής της, η συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων στις κοινωνίες πειθάρχησαν, επιστήμονες απ’όλον τον κόσμο συνεργάζονται, απλοί πωλητές, φαρμακοποιοί και ντελιβεράδες θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο για να μας εξυπηρετήσουν, και χιλιάδες γιατροί, νοσηλευτές και πολλοί άλλοι δίνουν μια ασύλληπτη μάχη σε καθημερινή βάση που – στην κλίμακα αυτοθυσίας και γενναιότητας – δεν έχει να ζηλέψει και πολλά απο έναν πόλεμο, εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους, επιχειρήσεις που πήραν μια ζωή να χτιστούν έκλεισαν – και κανείς δεν έχει βγάλει κιχ (δεν έχουμε riots στους δρόμους, ούτε μαζικές επιθέσεις κατά των αρχών, ούτε πήραν τα όπλα οι λιμπερτέριανς, ούτε πλιάτσικα από τις συμμορίες) – καθόμαστε με το Facebook και το Zoom και τη γιόγκα για να μην πλακωθούμε μεταξύ μας.
Και να σας πω ένα μυστικό;
Ούτε τότε ήταν πιο γενναίοι – τουλάχιστον όχι στην αρχή. Και τότε φοβόντουσαν όλοι, και τότε υπήρχαν άνθρωποι που δεν ήθελαν να πάνε στον πόλεμο, άνθρωποι που δεν ήθελαν να χάσουν τους δικούς τους, άνθρωποι που δεν άντεξαν την πίεση και πήγαν με τον εχθρό, άνθρωποι που εκμεταλλεύτηκαν τον πόλεμο και την Κατοχή για να πλουτίσουν. Αξίζει κάποιος να περάσει μερικές ώρες στα διάφορα παραρτήματα του Imperial War Museum στην Αγγλία και ν’ακούσει τις προφορικές μαρτυρίες, να έρθει σε επαφή με την τότε γενιά, τους παππούδες και τις γιαγιάδες της δικής μου γενιάς, να καταλάβει ότι και αυτοί άνθρωποι ήταν, όχι υπεράνθρωποι και αναγκάστηκαν να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων όπως προσπαθούμε να κάνουμε τώρα όλοι, ο καθένας όπως μπορεί.
Αν μη τι άλλο, μετά απο δεκαετίες ευημερίας και ανάπτυξης, οι περισσότερες κοινωνίες σήμερα έχουν εκατομμύρια ανθρώπων με δεξιότητες, εκπαίδευση, γνώσεις και δημιουργικότητα που θα φάνταζαν ασύλληπτα πριν μερικές δεκαετίες.
Είναι εύκολο να βλέπει κανείς το σκοτάδι – και υπάρχει πολύ σκοτάδι τριγύρω, και θα συνεχίσει να υπάρχει, ίσως αν δεν αντιδράσουμε σωστά τόσο επιστημονικά, ιατρικά και πολιτικά, όσο και οικονομικά, θεσμικά και γεωστρατηγικά το σκοτάδι να επεκταθεί για κάποιο διάστημα. Και όταν συγκρίνουμε τους μικρούς και ασήμαντους εαυτούς μας με τα τέρατα (ιερά και μη) της ιστορίας το σήμερα να μοιάζει ως κακέκτυπο, ως παρωδία. Κι όμως οι ζωές που χάνονται ή σώζονται, οι δουλειές που χάνονται και θα ξαναφτιαχτούν, ο κοινωνικός ιστός που επιβιώνει, και ακόμη και η πιο μικρή καθημερινή πράξη αλληλεγγύης, δεν είναι λιγότερο μικρά ή σημαντικά από αυτά του παρελθόντος.