Εξουθένωση. Όσες φορές και αν ακούσεις τη λέξη, το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό ίσως είναι η επαγγελματική εξουθένωση. Κι όμως. Υπάρχει και ένα άλλος είδος εξουθένωσης, η ψυχική. Και είναι εκείνη που αισθάνεσαι ως φροντιστής, ακόμα και αν δεν το συνειδητοποιείς και δεν αναγνωρίζεις τα προειδοποιητικά “καμπανάκια” στον οργανισμό σου. Η εξουθένωση αυτή δημιουργείται επειδή πολλές φορές, στην προσπάθειά σου να φροντίσεις τον άνθρωπό σου, βάζεις τις ανάγκες και τα θέλω σου σε δεύτερη μοίρα. Δεν αφιερώνεις χρόνο σε εσένα, δεν αποφορτίζεσαι από μία δύσκολη ημέρα και.. δεν φροντίζεις τον εαυτό σου. Πριν δούμε πώς θα αποφύγεις την εξουθένωση του φροντιστή, ας δούμε ποια σημάδια μαρτυρούν ότι ήρθε η ώρα να βάλεις πρώτα εσένα:
Τα σημάδια που μαρτυρούν ότι έχεις (πολύ) άγχος:
1. Άρνηση: Αρνείσαι ότι η συμπεριφορά του ασθενή είναι λόγω της πάθησής του
Δεν είναι εύκολο να δεχτείς ότι οι αλλαγές που παρατηρείς στον άνθρωπό σου είναι αποτέλεσμα της πάθησής του. Αντί για αυτό, προσπαθείς να πείσεις τον εαυτό σου ότι απλά πρόκειται για μία δύσκολη ημέρα.
2. Συχνές εναλλαγές συναισθημάτων: φόβος, θυμός, άγχος, στενοχώρια, κατήφεια
Όλα τα αρνητικά συναισθήματα που βιώνεις σε κάνουν να αντιδράς (πολύ πιο) υπερβολικά. Αν δεν μπορείς να τα διαχειριστείς και δεν μπορείς να ελέγχεις τον τρόπο συμπεριφοράς σου, οι “τύψεις” που θα αισθάνεσαι θα σου προκαλούν καινούργια αρνητικά συναισθήματα, με αποτέλεσμα να βρίσκεσαι σε έναν φαύλο κύκλο, από τον οποίο είναι αδύνατο να ξεφύγεις.
3. Κοινωνική απομόνωση
Πότε ήταν η τελευταία φορά που είδες έναν φίλο σου ή ένα μέλος της οικογένειάς σου και περάσατε λίγο χρόνο μαζί; Αν βιώνεις την εξουθένωση του φροντιστή, είναι πολύ πιθανό να έχεις κλειστεί στον εαυτό σου και να έχεις περιορίσει τις κοινωνικές συναναστροφές, επειδή πολύ απλά δεν έχεις όρεξη να είσαι με κόσμο. Η κοινωνική απομόνωση αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημάδια της εξουθένωσης του φροντιστή.
4. Άγχος και κατάθλιψη
Το άγχος για την ημέρα που έχεις μπροστά σου ή για όλα όσα σου επιφυλάσσει το μέλλον, το διαρκές συναίσθημα ότι όλα είναι δύσκολα και ακατόρθωτα- ακόμα και πράγματα που μέχρι πρότινος σε ευχαριστούσαν, αποτελεί ένα ακόμη σημάδι της εξουθένωσης του φροντιστή.
5. Εξάντληση
Ίσως έχεις παρατηρήσει κάποιες αλλαγές σε ό,τι έχει να κάνει με τον ύπνο σου. Δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς από όλα όσα σκέφτεσαι, ξυπνάς συνέχεια ή κοιμάσαι υπερβολικά πολύ σε σημείο που κι εσύ ο ίδιος ανησυχείς. Όταν βιώνεις έντονο άγχος και στρες, ο ύπνος σου είναι από τα πρώτα πράγματα που διαταράσσονται.
6. Προβλήματα υγείας
Το στρες και το άγχος μπορούν να εκδηλωθούν με διάφορους τρόπους, προκαλώντας είτε σωματικά συμπτώματα είτε ψυχικά. Αυτό συμβαίνει γιατί στην προσπάθειά σου να φροντίσεις τον άλλον, ξεχνάς την δική σου υγεία και ψυχική ευεξία.
Πώς θα μειώσεις το στρες του φροντιστή
Πώς θα μειώσεις το άγχος και το στρες; Πώς θα μπορέσεις να διαχειριστείς το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα και πώς θα καταφέρεις να φροντίσεις πρώτα εσένα; Αν όλα αυτά τα ερωτήματα, σου προκαλούν επιπλέον άγχος, μην ανησυχείς. Το μυστικό για τις μεγάλες αλλαγές κρύβεται στα μικρά βήματα. Και αυτά ακριβώς σου προτείνουμε να κάνεις:
1. Κάνε ένα βήμα την φορά
Σίγουρα θα πρέπει να σκέφτεσαι το μέλλον και όλες εκείνες τις αλλαγές που μπορεί να επιφέρει η πάθηση του ατόμου που φροντίζεις. Το να το κάνεις όμως σε μόνιμη βάση με αποτέλεσμα να χάνεις το τώρα, δεν σε ωφελεί – αντίθετα σε εξουθενώνει. Επομένως κάνε ένα βήμα την φορά: εστίασε στο τώρα. Το σήμερα και όλα αυτά που χρειάζεται να κάνεις σήμερα και αφιέρωσε εκεί την ενέργεια και το χρόνο σου.
2. Αφιέρωσε χρόνο στον εαυτό σου
Η αυτοφροντίδα, το να φροντίζεις δηλαδή πρώτα εσένα, είτε αυτό έχει να κάνει με την υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, με την υιοθέτηση κάποιας μορφής άσκησης στην καθημερινότητά σου, με έναν καλό και επαρκή ύπνο, με μία δραστηριότητα που σε χαλαρώνει, σε ευχαριστεί και σε βοηθάει να ξεφύγεις από την καθημερινότητα, αλλά και με τον ποιοτικό χρόνο με ένα δικό σου άτομο, θα σε βοηθήσουν να μπορέσεις να βρεις μία ισορροπία ανάμεσα στην ιδιότητά σου ως φροντιστή και σε εσένα τον ίδιο.
3. Υιοθέτησε τεχνικές διαχείρισης άγχους
Είναι πολύ σημαντικό να μπορείς να βρεις τρόπους που θα σε βοηθήσουν να διαχειριστείς το άγχος που αισθάνεσαι. Γιατί ναι, έχεις άγχος και στρες – ακόμα και αν εσύ δεν μπορείς να το συνειδητοποιήσεις. Είτε αυτό σημαίνει μερικές βαθιές αναπνοές, είτε ορισμένες τεχνικές διαλογισμού, είτε μία βόλτα στη φύση, είτε ακόμα και με τη συμμετοχή σου σε ομάδες στήριξης, βρες τι ταιριάζει σε εσένα και τι θα σε βοηθήσει να ανταποκριθείς στον ρόλο του φροντιστή, αποφεύγοντας την εξουθένωση που ο ρόλος αυτός συνεπάγεται.
4. Αναζήτησε τη στήριξη άλλων φροντιστών
Σίγουρα το να μιλάς για την ζωή και την καθημερινότητά σου με τους δικούς σου ανθρώπους, σε βοηθάει. Το να μιλάς όμως με έναν άλλο φροντιστή, κάποιον που αντιμετωπίζει τις ίδιες δυσκολίες με εσένα και μοιράζεται τις ίδιες ανησυχίες και προβληματισμούς, θα σε βοηθήσει ακόμα περισσότερο. Είναι πολύ σημαντικό να αισθάνεσαι ότι δεν είσαι μόνος σου σε αυτό.
5. Ζήτησε βοήθεια
Ζήτησε βοήθεια από τους δικούς σου ανθρώπους. Από το πιο φαινομενικά ασήμαντο, όπως τα ψώνια του σούπερ μάρκετ και το μαγείρεμα ή το να κρατήσουν για κάποια ώρα συντροφιά στο άτομο που φροντίζεις για να μπορείς εσύ να αφιερώσεις χρόνο σε εσένα, μέχρι κάτι πιο απαιτητικό, μην διστάσεις να αναζητήσεις την βοήθεια και τη στήριξη του οικογενειακού και φιλικού σου περιβάλλοντος. Ένα “δίκτυο στήριξης” είναι πολύ βοηθητικό για εσένα. Και κάτι ακόμα. Ζήτησε και την βοήθεια ενός ειδικού. Η ψυχανάλυση και η ψυχοθεραπεία δεν είναι σημάδι αδυναμίας, αλλά είναι ένας τρόπος να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου, να κατανοήσεις τις ανάγκες και τα θέλω σου και να μπορέσεις να φροντίσεις ακόμα καλύτερα τον εαυτό σου και κατ’ επέκταση το άτομο του οικογενειακού σου περιβάλλοντος.
6. Μίλησε στους δικούς σου ανθρώπους
Πολλές φορές, ο φροντιστής αισθάνεται μοναξιά. Πολλή μοναξιά. Γιατί ένα πολύ πολύ μεγάλο κομμάτι της ημέρας του, το αφιερώνει στο άτομο που φροντίζει, με αποτέλεσμα να χάνεται από τους φίλους και την οικογένειά του. Μην κάνεις το λάθος να κλείνεσαι στον εαυτό σου και μην απομονώνεσαι. Πέρασε χρόνο με τους δικούς σου ανθρώπους και μίλησέ τους. Η “εξομολόγηση”, το να μιλάς σε κάποιον δικό σου για όλα όσα αντιμετωπίζεις και σε δυσκολεύουν θα σε βοηθήσει να νιώσεις καλύτερα. Αν λοιπόν δεν θέλεις την βοήθεια ενός ειδικού, αναζήτησε εκείνη των δικών σου και άφησέ τους να σε Πολλές φορές, ο φροντιστής αισθάνεται μοναξιά. Πολλή μοναξιά. Γιατί ένα πολύ πολύ μεγάλο κομμάτι της ημέρας του, το αφιερώνει στο άτομο που φροντίζει, με αποτέλεσμα να χάνεται από τους φίλους και την οικογένειά του. Μην κάνεις το λάθος να κλείνεσαι στον εαυτό σου και μην απομονώνεσαι. Πέρασε χρόνο με τους δικούς σου ανθρώπους και μίλησέ τους. Η “εξομολόγηση”, το να μιλάς σε κάποιον δικό σου για όλα όσα αντιμετωπίζεις και σε δυσκολεύουν θα σε βοηθήσει να νιώσεις καλύτερα. Αν λοιπόν δεν θέλεις την βοήθεια ενός ειδικού, αναζήτησε εκείνη των δικών σου και άφησέ τους να σε ακούσουν. Η επαφή με τους γύρω σου θα σε γεμίσει και θα σου δώσει τη δύναμη που χρειάζεσαι για να συνεχίσεις το σπουδαίο έργο σου.