Η κυρία Α.Κ. από την Αθήνα “έχασε” πέρσι πλήρη ημερών το σκυλάκι της. Ήταν ένα επανιέλ μπρετόν (Brittany) που το είχε πάρει αδέσποτο 1 έτους από την Εταιρία Προστασίας Ζώων.
«Η Ρωξάνη ήταν ισότιμο μέλος της οικογένειάς μας. Μας χάρισε 16 ολόκληρα χρόνια αγάπης, καλοσύνης, ευγνωμοσύνης, αφοσίωσης, πίστης, χαράς, τρέλας και μας έδωσε μαθήματα ζωής», λέει η κυρία Α.Κ. και συνεχίζει «Την ‘βάλαμε’ στον κήπο του εξοχικού μας και φυλάξαμε όλα τα προσωπικά της είδη. Ένα χρόνο μετά νιώθω έτοιμη να συμπληρώσω το κενό που άφησε η απουσία της στην οικογένειά μου με ένα σκυλάκι που θα είναι και πάλι αδέσποτο, όπως ήταν η Ρωξάνη μας».
Τα κατοικίδια αποτελούν τέτοιο μέρος της καθημερινότητας μας που λίγες ανθρώπινες σχέσεις το επιτυγχάνουν. Όταν χάνεις ένα πλάσμα που είναι τόσο κοντά, κάτι μέσα σου αλλάζει. Είναι ο θάνατος του που μας θυμίσει πόσο ευάλωτη, επισφαλής και πολύτιμη είναι η ίδια η ζωή. Αυτή η διαδικασία αποδοχής του θανάτου, χτίζει μέσα μας την αναγκαία ανθεκτικότητα για να μάθουμε να αποδεχόμαστε τα διάφορα εμπόδια της ζωής και μας ακονίζει την ικανότητα να προσαρμοζόμαστε σε κάθε απόκλιση της ελπίδας με την πραγματικότητα με θάρρος και ελπίδα.
«Μια τέτοια απώλεια μας αλλάζει και μας μεταμορφώνει», δηλώνει ο Leigh Chethik, κλινικός ψυχολόγος στο Σικάγο. «Σημαδεύει στον εσωτερικό μας συναισθηματικό χάρτη, δείχνει το πόσο εφήμεροι και παροδικοί είμαστε από αυτόν τον κόσμο. Μια τέτοια απώλεια μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε ό,τι μπορεί να ακολουθήσει στο μέλλον. Μας βοηθά να δημιουργήσουμε μια νέα αντίληψη για τη ζωή και να κάνουμε νέα όνειρα.» ”
Ακολουθούν ορισμένοι τρόποι με τους οποίους η απώλεια ενός αγαπημένου κατοικίδιου μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για την προσωπική μας ανάπτυξη.
“Αγκαλιάστε” την απώλεια σας
«Η ιδέα ότι η θλίψη μπορεί, συχνά, να είναι το τίμημα της αγάπης είναι χρήσιμη για την ανάπτυξη της ανθεκτικότητας» λέει η Jessica Harvey, ψυχοθεραπεύτρια από το Όρεγκον, που ειδικεύεται στη θλίψη από την απώλεια ενός κατοικίδιου. «Ο πόνος είναι τόσο ισχυρός όταν ‘φύγει’ το κατοικίδιό μας, που αναγκαστικά θα πρέπει να εστιάσουμε στα θετικά του στοιχεία. Και τότε μόνο μπορούμε να αρχίσουμε να γιατρευόμαστε».
Τα κατοικίδια κατέχουν έναν μοναδικό ρόλο στη ζωή μας
«Είναι οι “συγκάτοικοί” μας, μέρος του νοικοκυριού, και συνήθως αποτελούν πηγή “καθαρής” ζεστασιάς και θετικής εμπειρίας», λέει η Harvey. «Το πώς μπορούμε να διαχειριστούμε αυτή την προσωρινή έλλειψη χαράς και ζεστασιάς από τον χαμένο συγκάτοικο μας εξασκεί στην ανθεκτικότητα».
Αυτή η απώλεια, φυσικά, μπορεί να έχει συντριπτικό βάθος. «Για τους ενήλικες, τους άνω των 20 ετών και ως τα μέσα της 30, είναι σαν να χάνουν την αθωότητά τους σαν νέοι και να προσγειώνονται σε μια νέα πραγματικότητα», λέει ο Dani McVety, κτηνίατρος και ιδρυτής του ‘Lap of Love – Veterinary Hospice’, ένα δίκτυο κτηνιάτρων αποκλειστικά για τη φροντίδα των υπερήλικων ζώων. «Πολλές φορές, οι άνθρωποι σε αυτήν την ηλικία πήραν το σκύλο ή τη γάτα τους στην αρχή της ενηλικίωσής τους. Αυτό το κατοικίδιο τους έχει δει να τελειώνουν το πανεπιστήμιο, να γνωρίζουν τους συντρόφους τους, να παντρεύονται ακόμα και να κάνουν παιδιά. Τους έχει δει σε κάθε φάση της εξέλιξης τους. Αυτό το κατοικίδιο ήταν η μια σταθερά στη ζωή τους στα πιο δημιουργικά τους χρόνια.»
O Kaleel Sakakeeny από τη Βοστώνη, σύμβουλος για το πένθος από την απώλεια κατοικίδιων συμπληρώνειο πως «Ο τρόπος με τον οποίο χειριζόμαστε τον θάνατο ενός κατοικίδιου διαμορφώνει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα συναισθήματα αγάπης και απώλειας γενικότερα.»
Περάστε από τη θλίψη στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης
Τι μας συμβαίνει στην πραγματικότητα με την απώλεια του κατοικιδίου μας; Σε μία μελέτη με τίτλο «Μετατραυματική συναισθηματική ανάπτυξη μετά την απώλεια ενός κατοικίδιου», που διεξήχθη από την Wendy Packman του Pacific Graduate School of Psychology του Πανεπιστημίου του Πάλο Άλτο, διαπιστώθηκε ότι αφότου ξεπέρασαν την απώλεια ενός αγαπημένου κατοικίδιου, πολλοί από τους συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν βελτιωμένη ικανότητα να συσχετίζονται με άλλους ανθρώπους, καλύτερη ενσυναίσθηση καθώς και μια μεγαλύτερη εκτίμηση για τη ζωή.
Η κυρία L.Η., που ζει στη Βιρτζίνια, ‘έχασε’ το 15χρονο νόριερ τεριέ της, τη Zena, περίπου πριν από ένα χρόνο. «Για πολλούς μήνες, δεν μπορούσα να αποβάλλω τη θλίψη και σε αυτές τις πολύ λυπημένες στιγμές, θυμήθηκα τελικά ένα μάθημα που είχα μάθει πριν από πολλά χρόνια με την απώλεια του πρώτου μου σκύλου: Τα ζώα που έρχονται στη ζωή μας είναι δώρα για εμάς και δεν μπορούν ποτέ να αντικατασταθούν. Ωστόσο, ένα άλλο ζώο μπορεί να μας βοηθήσει να επωλούσουμε τις πληγωμένες καρδιές μας».
«Η θλίψη μπορεί να συνεχίζεται» λέει η ψυχολόγος Packman «αλλά το να μένεις συνδεδεμένος με το αγαπημένο σου κατοικίδιο μετά το θάνατό του μπορεί να σε. διευκολύνει στο να αντιμετωπίσεις το πένθος, την απώλεια και άλλες ανάλογες αλλαγές στη ζωή σου. Οι έρευνες μας δείχνουν ότι όσοι νιώθουν καλύτερα μόνο και μόνο με το να διατηρούν τα υπάρχοντά του κατοικίδιου τους, τις φωτογραφίες του ακόμα και το λουρί του είναι πιο πιθανό να βιώσουν στο μέλλον καλύτερα μια αντίστοιχη μετατραυματική συναισθηματική εξέλιξη.
Δώστε μαθήματα ζωής στα παιδιά…
«Για τα παιδιά, η απώλεια ενός κατοικίδιου μπορεί να είναι μια ‘πρώτη γεύση’ για την απώλεια ενός ανθρώπινου μέλους της οικογένειας», δηλώνει ο ψυχολόγος Chethik. «Με το θάνατο ενός κατοικίδιου ζώου, τα παιδιά συχνά εκτίθενται σε μια νέα υπαρξιακή κρίση: Την ιδέα του εφήμερου της ύπαρξής μας. Συνειδητοποιούν πως τα πράγματα που αγαπάμε και φροντίζουμε δεν θα είναι μαζί μας για πάντα. Είναι σίγουρο πως κάποια στιγμή θα χάσουμε κάτι ή κάποιον που αγαπάμε. Και σε αυτή την περίπτωση δεν θα μπορούμε να κάνουμε αυτό που κάνουμε συνήθως για να παρηγορηθούμε: να αγκαλιάσουμε το κατοικίδιό μας.»
Για τα παιδιά, αυτή η διαδικασία είναι δύσκολή. Ο θάνατος ενός οικογενειακού κατοικιδίου μπορεί να τους προκαλέσει μια παρατεταμένη θλίψη που ενδεχομένως να οδηγήσει σε θέματα ψυχικής υγείας, σύμφωνα με νέα μελέτη ερευνητών στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
«Ο αντίκτυπος είναι τραυματικός», λέει η Katherine Crawford, επικεφαλής συγγραφέας της έρευνας. «Διαπιστώσαμε ότι αυτή η εμπειρία του θανάτου από κατοικίδια σχετίζεται συχνά με αυξημένα συμπτώματα ψυχικής διαταραχών στα παιδιά και ότι οι γονείς και οι γιατροί πρέπει να πάρουν τα συμπτώματα αυτά στα σοβαρά και όχι να τα προσπεράσουν».
Ο Chethik προσθέτει ότι «ένα παιδί έχει ανάγκη να θρηνήσει για το χαμό του αγαπημένου του ζώου και να επεξεργαστεί την απώλεια του. Η προσοχή, η υποστήριξη, η ειλικρίνεια και η κατανόηση που θα λάβει κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θλίψης θα δημιουργήσουν ένα συναισθηματικό πρότυπο για τις απώλειες των αγαπημένων του ανθρώπων που αναπόφευκτα θα έρθουν στο δρόμο του». Με την υποστήριξη των γονέων, η απώλεια ενός κατοικίδιου μπορεί να είναι ο τρόπος για να μάθει να προχωρά μπροστά ένα παιδί.
«Το να μάθεις στα παιδιά πως να πούνε αντίο σε ένα κατοικίδιο και ότι είναι εντάξει να νιώθουν αυτά τα δύσκολα συναισθήματα που συνοδεύουν τη θλίψη, είναι ένα πολύ δυνατό μάθημα», λέει η ψυχοθεραπεύτρια Harvey. «Τα παιδιά μαθαίνουν ότι αυτή η οδυνηρή εμπειρία θα βελτιωθεί τελικά, και ότι στο μέλλον μπορεί να υπάρξουν και άλλες τέτοιες δύσκολες καταστάσεις, αλλά στο τέλος όλα θα πάνε καλά.»
…αλλά και στους ενήλικες
«Υπενθύμισα πολλές φορές στον εαυτό μου τους τελευταίους μήνες να μην βιαστώ να πάρω άλλο σκυλί. Η θλίψη θέλει το χρόνο της. Μιλάω ακόμα με τη Zena και την αναζητώ ανακλαστικά όταν ξυπνάω το πρωί. Ωστόσο, ξέρω ότι σύντομα ο σύζυγός μου και εγώ θα είμαστε έτοιμοι για ένα επόμενο κεφάλαιο της ζωής μας με έναν νέο κατοικίδιο αυτή τη φορά», λέει η κυρία L.H. και συμπληρώνει «Αυτό είναι το δεύτερο σκυλί που έχουμε χάσει κατά τη διάρκεια του γάμου μας. Αντιμετωπίζουμε τη θλίψη κάθε φορά, αλλά και οι δύο γνωρίζουμε από εμπειρία ότι η αγάπη και το γέλιο που φέρνει ένα κατοικίδιο στη ζωή μας αξίζει τον κόπο», και συνεχίζει, «το να γνωρίζω ότι μπορώ να περάσω από αυτό το είδος πόνου και να φτάσω στην άλλη του πλευρά είναι ένα πραγματικό μάθημα ζωής. Με έχει μάθει ότι όσο σκοτεινά και να μου φαίνονται αυτά που ζω στη ζωή, πρέπει απλώς να συνεχίσω να τα βιώνω.”