- Οι σύγχρονες μελέτες αποδεικνύουν την αξία της υιοθέτησης υγιεινών συνηθειών διατροφής και άσκησης στη σωματική και ψυχική υγεία του πληθυσμού, αλλά και την πρόληψη χρόνιων νοσημάτων.
- Τα αποτελέσματα των ερευνών δείχνουν ότι αρκετός κόσμος επηρεασμένος από την επιστημονική πληροφορία κάνει την προσπάθεια και αλλαγή.
- Αντιθέτως σημαντική μερίδα του πληθυσμού δεν ακολουθεί τις συστάσεις των διεθνών οργανισμών υγείας.
- Ποια είναι τα βασικά εμπόδια για να ακολουθήσουμε την υγιεινή διατροφή και πως τα ξεπερνάμε;
Η μελέτη των βασικών εμποδίων και των κινήτρων για να επιτευχθούν οι επιθυμητές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και τις συνήθειες σωματικής δραστηριότητας, έχει γίνει σε διάφορους πληθυσμούς ατόμων και για διάφορους σκοπούς:
- Υπερβαρότητα / παχυσαρκία
- Πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων
- Πρόληψη διαβήτη
- Πρόληψη οστεοπόρωσης
Ο σκοπός των παραπάνω μελετών ήταν να βρεθούν τα βασικά εμπόδια (barriers) και τα κίνητρα (facilitators), για την υιοθέτηση των επιθυμητών αλλαγών και της προώθησης μηνυμάτων μέσα από καμπάνιες προαγωγής υγείας.
Αποτελέσματα διεθνών μελετών:
Διαφοροποίηση αποτελεσμάτων μελετών, αναλόγως με την ηλικία, το φύλο, την εργασία, την κοινωνικο-οικονομική κατάσταση.
Κίνητρα για την υιοθέτηση της υγιεινής/ισορροπημένης διατροφής:
- Καλύτερη υγεία
- Αυξημένο αίσθημα ευεξίας
- Βελτίωση Εικόνας σώματος
- Βελτίωση διάθεσης και ψυχολογίας
Βασικά εμπόδια-προβληματισμοί για ΜΗ υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών, βάση ερευνών:
- Πεποίθηση ότι τα υγιεινά τρόφιμα και η υγιεινή διατροφή έχουν υψηλό κόστος
- Αυξημένος χρόνος προετοιμασίας φαγητού και έλλειψη ελεύθερου χρόνου
- Έλλειψη μαγειρικών ικανοτήτων
- Προβληματισμός για μείωση της απόλαυση από το φαγητό – Φαγητό από έξω
- Αποπροσανατολισμός για το τι είναι υγιεινό και ποιες οδηγίες να ακολουθούν
- Η λογική «όλα ή τίποτα»
- Φόβος της αποτυχίας
Η πραγματικότητα & πως οι προβληματισμοί μετατρέπονται σε κίνητρο αλλαγής
Κόστος: Τροφές με υψηλή διατροφική αξία όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, ψάρια έχουν χαμηλό κόστος. Η προετοιμασία φαγητού συχνά στο σπίτι, μειώνει κατά πολύ τα ατομικά ή οικογενειακά έξοδα.
Μαγείρεμα ικανότητες και χρόνος: Η νόστιμη μαγειρική δεν είναι υποχρεωτικό να είναι και σύνθετη. Η χρήση έξυπνων υλικών όπως βότανα, μυρωδικά και μπαχαρικά μπορούν να δώσουν εξαιρετική γεύση στο φαγητό χωρίς πολύπλοκες διαδικασίες.
Υπάρχουν στο διαδίκτυο εξαιρετικές συνταγές με απλά υλικά που σε 5-10 λεπτά, λιγότερο δηλαδή από ότι θα έκανε κάποιος περιμένοντας την παραγγελία του, έχετε έτοιμο στο τραπέζι σας ένα υγιεινό και νόστιμο γεύμα.
Διαθεσιμότητα και χρόνος: Η σωστή οργάνωση και οι κατάλληλες αγορές στο super market, επηρεάζουν τελικά και το τι θα καταναλώσουμε στο σπίτι. Είναι απαραίτητη η διαθεσιμότητα υγιεινών επιλογών στο σπίτι.
Μείωση απόλαυσης από το φαγητό και φαγητό από έξω: Υπάρχει η λανθασμένη άποψη ότι το φαγητό στο εστιατόριο (ή/και η παραγγελία), είναι απαγορευμένο για να πετύχει κάποιος την υγιεινή διατροφή.
Το ζήτημα εδώ είναι το πόσο συχνά τρώμε από έξω και η σωστή επιλογή των εστιατορίων ή και των πιάτων που μας προσφέρει ένα εστιατόριο.
Σχετικά με την απόλαυση, το βασικό πρόβλημα είναι το αλάτι, η ζάχαρη και τα λιπαρά. Τροφές που διεγείρουν έντονα τους γευστικούς κάλυκες της γλώσσας. Σύμμαχος εδώ είναι ο χρόνος. Οι αλλαγές που θέλουμε έρχονται με το χρόνο. Δηλαδή η μείωση της ζάχαρης, αλατιού και λιπαρών, χρειάζονται σταδιακές αλλαγές ώστε να διορθώσουμε το τι θεωρούμε νόστιμο και τι όχι.
Αποπροσανατολισμός για το τι είναι υγιεινό και ποιες οδηγίες να ακολουθούνται. Δεν υπάρχει μόνο μια υγιεινή διατροφή. Υπάρχουν οδηγίες που προσαρμόζονται στις ανάγκες του ατόμου.
Δεν μπορεί λοιπόν κάποιος να ακολουθεί όλες τις οδηγίες. Σκοπός είναι να εντοπίσει τα προβλήματα και να δώσει λύση.
Βοηθάει πολύ η επίσκεψη στον ειδικό, η συζήτηση και η καταγραφή των συνηθειών σε ημερολόγια ή εφαρμογές.
Η λογική «όλα ή τίποτα» / Φόβος της αποτυχίας & Διαχείριση της αποτυχίας ή της κακής ημέρας ή εβδομάδας.
Οι απότομες αλλαγές δεν ταιριάζουν σε όλους. Δίνουμε χρόνο για την αλλαγή. H υποτροπή ή η διαφοροποίηση από το πλάνο δεν σημαίνει αποτυχία.
Οι επιδράσεις της διατροφής στην υγεία σε καμία έρευνα δεν φαίνεται να είναι ακαριαίες, αλλά αντίθετα χρόνιες. Επομένως η κακή εβδομάδα ή ημέρα, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι χάνουμε την πιθανότητα να πετύχουμε τον στόχο μας.
Συμπερασματικά
Δεν υπάρχουν ούτε πολλά ούτε αξεπέραστα εμπόδια, για να υιοθετήσουμε τον υγιεινό τρόπο διατροφής, για το καλό μας σε όλα τα επίπεδα.
ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΑΠΟ:
Cardel M, Lee A, Dillard J, et al. Perceived Barriers and Facilitators to Healthy Lifestyles and Weight Loss Among Adolescents with Overweight and Obesity: A Qualitative Study. Curr Dev Nutr. 2020;4(Suppl 2):1614. Published 2020 May 29. doi:10.1093/cdn/nzaa063_012
Nielsen JB, Leppin A, Gyrd-Hansen DE, Jarbøl DE, Søndergaard J, Larsen PV. Barriers to lifestyle changes for prevention of cardiovascular disease – a survey among 40-60-year old Danes. BMC Cardiovasc Disord. 2017;17(1):245. Published 2017 Sep 12. doi:10.1186/s12872-017-0677-0
Helland MH, Nordbotten GL. Dietary Changes, Motivators, and Barriers Affecting Diet and Physical Activity among Overweight and Obese: A Mixed Methods Approach. Int J Environ Res Public Health. 2021 Oct 9;18(20):10582. doi: 10.3390/ijerph182010582. PMID: 34682331; PMCID: PMC8535513.
Αρχική δημοσίευση στο fotinigeorgiou.gr.