Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
-Σε ποια ηλικία ο εγκέφαλος καταναλώνει περισσότερη ενέργεια.
-Πού οφείλεται τελικά η απώλεια κιλών των σκακιστών.
Το 1984, Το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Σκακιού ακυρώθηκε απρόσμενα, λόγω της αποσκελετωμένης φιγούρας του Anatoly Karpov, ενός κορυφαίου Ρώσου παίκτη που αγωνιζόταν για τον τίτλο. Τους προηγούμενους 5 μήνες, ο Karpov είχε χάσει 10 κιλά και οι διοργανωτές του πρωταθλήματος ανησύχησαν για την υγεία του. Ο Karpov δεν ήταν ο μόνος που αντιμετώπιζε τις ακραίες σωματικές επιπτώσεις του παιχνιδιού. Παρ’ όλο που κανένας σκακιστής δεν έχει σημειώσει τόσο μεγάλη απώλεια κιλών από τότε, οι κορυφαίοι παίκτες θεωρείται ότι καίνε περίπου 6.000 θερμίδες τη μέρα-όλες χωρίς να μετακινούνται από τη θέση τους, αναφέρει το ESPN.
Ευθύνεται ο εγκέφαλος για την αυτήν την τρομερή απώλεια ενέργειας; Και αυτό σημαίνει ότι η έντονη σκέψη είναι ο εύκολος δρόμος για την απώλεια βάρους; Για να απαντήσουμε σε αυτήν την ερώτηση, πρέπει πρώτα να κατανοήσουμε πόση ενέργεια καταναλώνεται από έναν συνηθισμένο εγκέφαλο.
Όταν το σώμα είναι σε χαλαρή κατάσταση-και δεν εμπλέκεται σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, εκτός από την αναπνοή, τη χώνεψη και την ομοιόσταση-γνωρίζουμε ότι ο εγκέφαλος καταναλώνει σχεδόν το 20-25% της συνολικής ενέργειας του σώματος, κυρίως στη μορφή της γλυκόζης.
Αυτό μεταφράζεται σε 350-450 θερμίδες την ημέρα για τη μέση γυναίκα ή τον μέσο άντρα. Κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, ο εγκέφαλος είναι πιο πεινασμένος. “Στο μέσο 5χρονο ή 6χρονο παιδί, ο εγκέφαλος μπορεί να χρησιμοποιήσει περισσότερο από το 60% της ενέργειας του σώματος”, υποστηρίζει ο said Doug Boyer, καθηγητής εξελικτικής ανθρωπολογίας στο Duke University. Ο Boyer εξετάζει τις ανατομικές και σωματικές αλλαγές που συνδέονται με την προέλευση των πρωτεύοντων θηλαστικών.
Αυτή η συνήθεια της κατανάλωσης της γλυκόζης κάνει τον εγκέφαλο το όργανο με την μεγαλύτερη κατανάλωση ενέργειας, παρ’ όλο που το βάρος του αποτελεί μόλις το 2% του συνολικού σωματικού βάρους.
Πεινασμένος εγκέφαλος
Οι άνθρωποι δεν είναι μοναδικοί από αυτήν την άποψη. Μαζί με την μεταπτυχιακή φοιτήτρια Arianna Harrington, η οποία ασχολείται με την κατανάλωση ενέργειας στους εγκεφάλους των θηλαστικών, ο Boyer πραγματοποίησε έρευνα που αποκάλυψε ότι τα πολύ μικρά θηλαστικά αφιερώνουν τόση ποσότητα ενέργειας στον εγκέφαλο, όση και οι άνθρωποι. Ο Boyer πιστεύει ότι αυτό οφείλεται στο ότι, παρά το γεγονός ότι ο εγκέφαλος είναι ελαφρύς, οι ανθρώπινοι εγκέφαλοι, όπως και των μικρών θηλαστικών, είναι μεγάλοι συγκριτικά με το σώμα τους. “Αν έχεις έναν μεγάλο εγκέφαλο συγκριτικά με το σώμα σου, θα καταναλώνει περισσότερη ενέργεια”, υποστηρίζει ο Boyer.
Οι κορυφαίοι σκακιστές θεωρείται ότι καίνε περίπου 6.000 θερμίδες τη μέρα – όλες χωρίς να μετακινούνται από τη θέση τους!
Η περισσότερη από αυτήν την ενέργεια που καταβροχθίζει ο εγκέφαλος χρησιμοποιείται για να επιτρέψει στους νευρώνες του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους, μέσω χημικών σημάτων που μεταδίδονται σε όλες τις κυτταρικές ενώσεις, οι οποίες ονομάζονται συνάψεις, αναφέρει η Harrington. Επιπροσθέτως, ο εγκέφαλος δεν ξεκουράζεται ποτέ ουσιαστικά. Όταν κοιμόμαστε, χρειάζεται καύσιμα για να δίνει σήματα μεταξύ των κυττάρων, ώστε να διατηρηθούν οι λειτουργίες του οργανισμού. Οι τεράστιοι πόροι που χρειάζονται για να “χτιστεί” ο εγκέφαλος εξηγούν γιατί κατά τη διάρκεια περιόδων εντατικής ανάπτυξης, όταν είμαστε 5 ή 6 χρόνων, ο εγκέφαλός μας καταναλώνει σχεδόν 3 φορές περισσότερη ενέργεια, από όση καταναλώνει, όταν είμαστε ενήλικες.
Ο εγκέφαλος ασκείται;
Αφού ο εγκέφαλος καταβροχθίζει τόση ενέργεια, αυτό σημαίνει ότι όσο βάζουμε αυτό το όργανο να δουλέψει, τόσο περισσότερη ενέργεια καταναλώνει-άρα χάνουμε και περισσότερες θερμίδες;
Θεωρητικά, η απάντηση είναι ναι, για διανοητικά δύσκολα καθήκοντα. Το τι μετράει ως δύσκολο ποικίλει μεταξύ των ατόμων. Αλλά γενικά θα μπορούσε να περιγραφεί “ως κάτι που ο εγκέφαλος δεν μπορεί να λύσει εύκολα, χρησιμοποιώντας προηγούμενες τακτικές, ή καθήκοντα που αλλάζουν συνεχώς τις συνθήκες”, σύμφωνα με τον Claude Messier, καθηγητή ψυχολογίας και νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Ottawa in Canada. Αυτές οι δραστηριότητες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν την εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου ή την επινόηση καινοτόμων κινήσεων κατά τη διάρκεια ενός απαιτητικού παιχνιδιού, όπως είναι το σκάκι.
“Όταν εκπαιδεύεσαι να μάθεις κάτι καινούριο, ο εγκέφαλός σου προσαρμόζεται για να αυξήσει τη μεταφορά ενέργειας σε όσες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται κατά την εκπαίδευση”, υποστηρίζει ο Messier. Με το πέρασμα του χρόνου, όσο πιο ικανοί γινόμαστε στην εκτέλεση ενός συγκεκριμένου καθήκοντος, ο εγκέφαλος δεν εργάζεται τόσο σκληρά για να το ολοκληρώσει, με αποτέλεσμα η εκτέλεσή του να απαιτεί λιγότερη ενέργεια, εξηγεί ο Messier.
Παρ’ όλα αυτά, στα αρχικά στάδια της εκπαίδευσης για την εκτέλεση ενός πνευματικά απαιτητικού καθήκοντος, μπορούμε να δικαιολογήσουμε την κατανάλωση ενός σακχαρώδους σνακ για να ενισχύσουμε τα αποθέματα ενέργειάς μας; Αν έχεις την ανάγκη να καταναλώσεις κάτι γλυκό, τότε ναι. Αλλά αν πιστεύεις ότι η έντονη σκέψη θα κάψει αυτές τις θερμίδες, τότε, δυστυχώς, όχι.
Γιατί παρά την τεράστια ενέργεια που χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για την εκτέλεση διάφορων εργασιών, η ενέργεια που απαιτείται για τη σκέψη είναι στην πραγματικότητα συγκριτικά ελάχιστη.
Με άλλα λόγια, η εκμάθηση μιας νέας εργασίας ή η εκτέλεση ενός δύσκολου καθήκοντος δεν αποτελεί την πιο απαιτητική ενεργειακά δουλειά του εγκεφάλου. Για την ακρίβεια, “όταν μαθαίνουμε να κάνουμε μια νέα δραστηριότητα, η ποσότητα ενέργειας που πηγαίνει σε αυτήν την δραστηριότητα είναι μάλλον μικρή, συγκριτικά με την υπόλοιπη κατανάλωση ενέργειας του εγκεφάλου”, πρόσθεσε ο Messier.
Ο εγκέφαλος δεν ξεκουράζεται ποτέ ουσιαστικά. Όταν κοιμόμαστε, χρειάζεται καύσιμα για να δίνει σήματα μεταξύ των κυττάρων, ώστε να διατηρηθούν οι λειτουργίες του οργανισμού.
Ποια είναι η αλήθεια πίσω από την απώλεια των κιλών
Ωστόσο, αν αυτό αληθεύει, πώς εξηγούμε το γεγονός ότι ο Karpov αδυνάτισε τόσο; Η κοινή λογική λέει ότι οφείλεται κυρίως στο στρες και τη μειωμένη κατανάλωση φαγητού, κι όχι στην πνευματική εξουθένωση. Οι κορυφαίοι σκακιστές βρίσκονται υπό διαρκή πίεση που προκαλεί στρες και που μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένους χτύπους, σε ταχύτερη αναπνοή και σε ιδρώτα. Σε συνδυασμό, αυτές οι συνέπειες καίνε θερμίδες, με το πέρασμα του χρόνου. Επιπροσθέτως, οι κορυφαίοι παίκτες πρέπει μερικές φορές να κάθονται για περισσότερες από 8 ώρες, κάτι που μπορεί να αναστατώσει τις διατροφικές τους συνήθειες. Η απώλεια ενέργειας είναι κάτι που οι performer και οι μουσικοί ίσως βιώσουν, αφού υποφέρουν από μεγάλο στρες και δεν έχουν σταθερό πρόγραμμα διατροφής. “Το να διατηρήσεις το σώμα σου δυνατό για μεγάλα χρονικά διαστήματα απαιτεί πολλή ενέργεια”, εξηγεί ο Messier. “Αν δεν τρως τόσο συχνά ή τόσο πολύ, όσο χρειάζεσαι ή όσο συνήθιζες, τότε ίσως χάσεις βάρος.”
Οπότε, η ετυμηγορία βγήκε: δυστυχώς, η σκέψη από μόνη της δεν οδηγεί σε απώλεια κιλών. Αλλά, αν αναζητάς έμπνευση, ένα κομματάκι σοκολάτας ίσως δεν σε βλάψει.