Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
-Γιατί οι νάρκισσοι δεν μπορούν να αγαπήσουν.
-Αν μπορεί κάποιος με ναρκισσιστική διαταραχή, να αλλάξει.
Πολλά έχουν γραφτεί για τους νάρκισσους. Τόσα όσα χρειάζεται για να βάζουμε μερικές φορές πολύ βιαστικά την ταμπέλα σε κάποιον που μπορεί να έχει υπερτονισμένο εγώ ότι είναι νάρκισσος, δηλαδή πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή. Πολλά επίσης έχουν γραφτεί και ειπωθεί για όσους έχουν συγγενικές ή και συντροφικές σχέσεις με νάρκισσους. Φυσικά, αν κάποιος νάρκισσος είναι ο μπαμπάς, η μαμά, ο αδερφός ή η αδερφή σου, δεν μπορείς να κάνεις και πολλά για αυτό. Τους συντρόφους όμως, εν αντιθέσει με τους συγγενείς, τους επιλέγουμε. Το θυμάσαι αυτό, έτσι; Ας δούμε, όμως, τι έχει να μας πει πάνω σε αυτό ο ψυχοδυναμικός ψυχολόγος Γιώργος Παπαγεωργίου, Διευθυντής της Ψυχικής Φροντίδας, μέσα από τις απαντήσεις του σε 7 καίριες ερωτήσεις. Μιας και η αλήθεια είναι ότι πολλές φορές κολλάμε την ταμπέλα του νάρκισσου σε κάποιον ή κάποια άδικα.
Υποψιάζομαι ότι ο σύντροφός μου είναι νάρκισσος. Πώς μπορώ να βεβαιωθώ γι’ αυτό;
Καταρχήν να σιγουρευτείς αν πρόκειται όντως για νάρκισσο ή αν απλώς εσύ μεταφράζεις ως νάρκισσο τον εγωισμό του συντρόφου σου. Κυριολεκτικά, όταν λέμε κάποιον νάρκισσο, εννοούμε πως έχει ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας κι αυτό χρειάζεται να το έχει διαγνώσει κάποιος ειδικός και να το έχει ομολογήσει ο ίδιος ο νάρκισσος στον ή στην σύντροφό του. Γενικά, χρειάζονται αρκετά στοιχεία για να καταλήξουμε να μιλάμε για νάρκισσο, η βάση όμως είναι τέσσερα διακριτά στοιχεία. Έτσι, υποψιαζόμαστε ότι κάποιος έχει ναρκισσιστική διαταραχή, εάν:
-Είναι εγωκεντρικός (αυτό που κοινωνικά λέμε ατομικιστής ή εγωιστής) σε μεγάλο βαθμό. Βέβαια, αυτό είναι κάτι σχετικό, διότι στοιχεία εγωισμού είναι απαραίτητα και θετικά για την επιβίωσή μας, και κρίμα αν κάποιος τα έχει απωλέσει.
-Εκπέμπει αίσθηση μεγαλείου και είναι μεγαλομανής. Δηλαδή συμπεριφέρεται σαν “Σουλτάνος”, δεσποτικά ή σαν αφεντικό στους γύρω του, ακόμα και σε ισότιμους με αυτόν.
-Έχει, παρότι κοινωνικός, μεγάλη δυσκολία να συσχετιστεί μέσα από κριτική, απέναντι στην οποία κάθε φορά εκρήγνυται.
-Κάθε εισερχόμενη επίκριση (προς αυτόν) μεταφράζεται από τον ίδιο ως “ζήλεια”.
Έχω νάρκισσο σύντροφο. Μου έτυχε ή τον διάλεξα;
Επαναλαμβάνω συχνά πως όπου υπάρχει ανθρώπινη βούληση, στη “βαθιά” ψυχολογία δεν υπάρχουν συμπτώσεις. Όλα γίνονται από επιλογή, έστω και ασυνείδητα. Άρα, αφού δεν μας επέβαλαν κάποιον για σύντροφο, τότε ναι, τον επιλέγουμε. Κι εδώ θα τονίσω και κάτι επιπλέον, το οποίο δεν ισχύει πάντα είναι όμως πάρα πολύ συχνό: οι νάρκισσοι από τη μεριά τους επιλέγουν συνήθως εξαρτητικούς χαρακτήρες για συντρόφους. Άρα, κάποιος που έχει σχέση με έναν νάρκισσο θα πρέπει να ψάξει μέσα του εάν κι ο νάρκισσος τον επέλεξε, επειδή είναι εξαρτητικός χαρακτήρας.
Η ερώτηση ακούγεται απλή, όμως η αλήθεια είναι ότι δεν απαντιέται καθόλου εύκολα. Σχεδόν πάντα χρειάζεται να συζητήσει γι΄ αυτό κάποιος με έναν ειδικό.
Γιατί ερωτεύτηκα και αγάπησα έναν νάρκισσο;
Διότι πολύ συχνά η αίσθηση μεγαλείου που εκπέμπουν είναι γοητευτική. Η ίδια η ναρκισσιστική διαταραχή τούς κάνει γοητευτικούς. Πάντως ίσως είναι και λίγο ανησυχητικό για εσάς: Διότι οι άνθρωποι που δεν έχουν καλά δομημένο ψυχικά τον εαυτό τους, τείνουν να γοητεύονται από νάρκισσους πολύ περισσότερο.
Δεν μπορεί ο νάρκισσος σύντροφός μου να αλλάξει;
Έχετε υπόψη ότι, εάν όντως πρόκειται για νάρκισσο, είναι η διαταραχή προσωπικότητας με το χαμηλότερο ποσοστό αυτό-αναγνώρισης. Με απλά λόγια, ο νάρκισσος δεν καταλαβαίνει καν “τι έχει”. Ακόμα και να του το δηλώσεις, θεωρεί πως του το εκπέμπεις από ζήλεια ή νομίζει πως δεν αναφέρεστε σε αυτόν αλλά μιλάτε για άλλον. Μάλιστα, κάποιες φορές δεν δέχονται τη διάγνωση ακόμα και από τον ειδικό. Για να αλλάξει πάντως, δεν αρκεί να του το πεις. Πρέπει να συνειδητοποιήσει τα προβλήματα που δημιουργεί η ναρκισσιστική διαταραχή στον εαυτό του και τους άλλους και να θελήσει ο ίδιος να δουλέψει πάνω σε αυτά.
Τι ακριβώς δεν πάει καλά με έναν νάρκισσο, όταν είναι σε σχέση;
Για κάθε νάρκισσο, το πολύ βασικό δεν είναι αυτό που φαίνεται και που συζητιέται εναντίον του, το ότι “κοιτάει τον εαυτό του”, αλλά κάτι άλλο, που είναι απλό αλλά ταυτόχρονα σοβαρό: ένας νάρκισσος έχει πάθει τέτοιου είδους “βλάβη” που έχει ως αποτέλεσμα να είναι ψυχικά ανίκανος να αγαπήσει. Προσέξτε, δεν εννοώ “δεν θέλει” να αγαπάει, αλλά πραγματικά δεν μπορεί να αγαπήσει. Αν και, όταν το συνειδητοποιήσει αυτό ο σύντροφός του, θα έλεγα ότι είναι κάτι τραγικό. Να θυμάστε πάντως πως είναι κάτι που διορθώνεται, αν θελήσετε να συνεχίσετε να μείνετε μαζί του.
Από τι τελικά πάσχει βαθιά μέσα του ένας νάρκισσος;
Θα σας το πω απλά, αν και για πολλούς όμως ξέρω ότι θα ακουστεί παράδοξο, αφού ένας νάρκισσος εκπέμπει μεγαλείο, εγωκεντρισμό και αντοχή στην επίκριση. Αυτό από το οποίο κυρίως πάσχει είναι η αυτοεκτίμησή του! Στοιχείο τόσο εύθραυστο για αυτόν, που όμως είναι πολύ εκπαιδευμένος να το κρύβει.
Κάθε νάρκισσος βαθιά μέσα του έχει αίσθημα ντροπής που είναι πολύ δύσκολο να το αντιμετωπίσει μόνος. Παρόλο που εξωτερικά βλέπουν οι άλλοι ότι δεν ντρέπεται καθόλου να περηφανεύεται για τον εαυτό του, μέσα του ντρέπεται πάρα πολύ. Αλλά δεν το καταλαβαίνει ούτε ο ίδιος, οπότε και χρειάζεται ειδικός για να τον βοηθήσει, ώστε να βγει από αυτό.
Ποιο είναι το πιο βασικό που πρέπει να θυμάται ο σύντροφος ενός νάρκισσου, αν θέλει να παραμείνει μαζί του;
Θα απαντήσω με μία παρομοίωση, που ελπίζω να βοηθάει: να σκέφτεστε έναν νάρκισσο κάπως σαν ένα βαμπίρ θαυμασμού. Χρειάζεται να τραφεί από αυτόν τον θαυμασμό, επειδή στο μυαλό του τον εξισώνει με αγάπη και ποτέ δεν του είναι αρκετός. Να του τον προσφέρετε λοιπόν το περισσότερο που μπορείτε. Όταν γίνεται τόσο απαιτητικός, ώστε σχεδόν σας “στραγγίζει”, τότε να του βάζετε όρια. Το σημείο αυτό το καταλαβαίνετε, όταν ωρύεται με θεατρικές σκηνές ή εκφράσεις. Τότε να τον επιστρέφετε στην προηγούμενη του συμπεριφορά, θυμίζοντάς του τα όρια με εκφράσεις όπως: “τι είχαμε πει;”, “τι είχαμε συνεννοηθεί;” Βέβαια, για να γίνει εφικτό αυτό, πρέπει να έχετε αποδεχτεί και αγαπήσει ο ένας το άλλον στον βαθμό που είναι αυτό εφικτό.
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι διευθυντής & επόπτης επιστημονικού προσωπικού στη Ψυχική Φροντίδα. Έχει σπουδάσει Ψυχολογία στην Αγγλία και έχει κάνει μεταπτυχιακή εκπαίδευση στην Ψυχολογία της Υγείας. Παρότι έχει λάβει αρχικά Συστημική εκπαίδευση, πλέον τον ελκύει η προσέγγιση Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (Relational Psychoanalysis). Έχει μεγάλη εμπειρία στην παρακολούθηση και παροχή συμβουλών σε θεραπευόμενους με κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαρακτηρολογικές δυσλειτουργίες. Έχει συνιδρύσει την εταιρεία “Ψυχική Φροντίδα ΙΚΕ” (www.psychikifrontida.gr) και μεταξύ άλλων συμβουλεύει με εποπτικό ρόλο τούς επιστημονικούς συνεργάτες της “Ψυχικής Φροντίδας”. Η πλούσια εμπειρία του τον οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης οργανωμένης μονάδας παροχής ψυχικής φροντίδας κατ’ οίκον στην Ελλάδα. Είναι μέλος των Group Analytic Society International και International Association for Relational Psychoanalysis & Psychotherapy (IARPP) – ΗΠΑ.
Διάβασε ακόμα:
10+1 ερωτήσεις στον Γιώργο Παπαγεωργίου για τη συναισθηματική κακοποίηση