Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
-Πώς η πανδημία σχετίζεται με το «τέταρτο ένστικτό».
-Πώς μπορείς να αναγεννηθείς μέσα στην κρίση.
Η πανδημία έχει αλλάζει τόσα πολλά γύρω μας -το πώς εργαζόμαστε, το πώς ζούμε, το πώς εκπαιδεύονται τα παιδιά μας. Κάτι που δεν είναι τόσο ορατό, αλλά όχι λιγότερης σημασίας, είναι το πώς άλλαξε η πανδημία εμάς τους ίδιους και το μέσα μας.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια οικονομίας του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης, Jeanet Sinding Bentzen, οι αναζητήσεις της Google για την λέξη «προσευχή» αυξήθηκαν κατά πολύ όσο η πανδημία έκανε την εμφάνισή της, διπλασιάζοντας την συχνότητα αναζήτησής της, κάθε 80.000 άτομα που νοσούσαν από τον ιό. Επιπλέον, οι λήψεις εφαρμογών με την Βίβλο και το Κοράνι έσπασαν ρεκόρ.
Και καθώς γράφει για τους New York Times, η Nellie Bowles ανέφερε σε ρεπορτάζ της το πόσο της μόδας έγιναν οι πνευματιστές, μετά την πανδημία. Μπορεί όλα αυτά να μοιάζουν βγαλμένα από σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας, αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινά. «Ακόμα και οι επικεφαλής σε εταιρείες ψάχνουν για πνευματιστές, ώστε να μπορέσουν να καθοδηγήσουν τους υφισταμένους τους», γράφει η Bowles και συνεχίζει: «Πλέον οι ιεροί αυτοί σύμβουλοι, ακόμα και οι ιερείς προσπαθούν να μας βοηθήσουν να ανταπεξέλθουμε στα όσα ζούμε και όταν οι επικεφαλής ζητούν την βοήθειά τους, προσπαθούν να βρουν λύσεις σχετικά στο πώς δεν θα επηρεαστούμε πνευματικά από τα όσα ζούμε». Και όπως είπε και ένας πνευματιστής «Φαίνεται τελικά πως η σύνδεσή μας με το μέσα μας, έχει αλλάξει κατά πολύ μετά την πανδημία».
Όλα αυτά όμως, δεν θα έπρεπε να είναι έκπληξη για κανέναν μας. Η επιθυμία να συνδεθούμε με κάτι μεγαλύτερο από εμάς, είναι μια επιθυμία που όλοι έχουμε εδώ και χρόνια. Είναι κάτι άλλωστε για το οποίο και εγώ έχω γράψει, στο βιβλίο μου, The Fourth Instinct: The Call of the Soul.
Το «τέταρτο ένστικτο» είναι ουσιαστικά το ένστικτο που έχουμε πέρα από εκείνο για επιβίωση, για δύναμη και για σεξ. Είναι το ένστικτό μας για το τι είναι η ζωή, για το ποιοι είμαστε εμείς. Είναι αυτό που μας συνδέει με το μέσα μας, και τους γύρω μας και αν και είναι όσο σημαντικό είναι τα υπόλοιπα τρία, δεν είναι κάτι για το οποίο μιλάμε τόσο συχνά ή που κατανοούμε τόσο εύκολα.
Συνήθως είναι θαμμένο μέσα μας και σε περιόδους κρίσης, βγαίνει ξανά στην επιφάνεια. Και όταν ξεκινάμε και το αναζητάμε τότε είμαστε πιο ελαστικοί, πιο δυνατοί και πιο ήρεμοι μέσα μας, αφού έχουμε απαλλαχθεί από την τυραννία της αντίδρασης «fight-or-flight», που όλοι έχουμε μέσα μας.
Χωρίς αυτό το θεμέλιο, είμαστε στο έλεος της πανδημίας, της αβεβαιότητας και των κρίσεων κάθε είδους στην ζωή μας.
Όλοι μας έχουμε το τέταρτο ένστικτο μέσα μας, και αν το αφουγκραστούμε, τότε θα περάσουμε σε μια διαδικασία πολύ πιο βαθιά από όση νομίζουμε,. Ένα από τα θεμέλια του Ινδουισμού είναι το Atman, η ουσία από την οποία αποτελούμαστε και ορίζεται ως η αναπνοή μας ή ο εαυτός μας, από τους Ινδουιστές. Στον Βουδισμό, ο σκοπός της ζωής είναι ένα πνευματικό ταξίδι μέχρι το θάνατο, στο οποίο διαχωρίζεις τις επιθυμίες σου και τις ανάγκες σου. Στον Ισλαμισμό, υπάρχει επίσης κάτι αντίστοιχο όπου ο διαφωτισμός και η αγάπη είναι μονοπάτια που θα σε οδηγήσουν στην «ολοκληρωτική αλήθεια». Αλλά και οι Εβραίοι πιστεύουν κάτι παρόμοιο αφού υπάρχει συγκεκριμένη τελετή ώστε να λάβει ο καθένας φώτιση και σοφία. Αλλά και η Kabbalah, που υπάρχει εδώ και 12 αιώνες μιλάει για το πώς θα ενωθούμε με το σύμπαν, όπως και στον Χριστιανισμό εμείς πιστεύουμε ότι «Το Βασίλειο του Θεού είναι μέσα μας».
Και όπως αναφέρει και ο μυστικιστής Thomas Kelly, «Υπάρχει μέσα μας ο σπόρος της ζωής, αν βέβαια δεν τον πνίξουμε». Αλλά βέβαια, μέσα στους τρελούς ρυθμούς της καθημερινότητας είναι πιο εύκολο να πνίξουμε αυτό το σπόρο παρά να τον καλλιεργήσουμε. Και όλες αυτές οι παραδόσεις που σας ανέφερα, είναι τόσο όμοιες μεταξύ τους αλλά και τόσο διαφορετικές. Είναι όλες είδη διαλογισμού, ενσυναίσθησης και βαθιάς σκέψης. Στον Χριστιανισμό μάλιστα, υπάρχει συγκεκριμένη προσευχή που είναι ένα είδος διαλογισμού και δημιουργήθηκε το 1970 από τον Abbot Thomas Keating.
Οι άνθρωποι, συχνά φοβούνται να διαλογιστούν γιατί νομίζουν ότι ο διαλογισμός έχει να κάνει με την πειθαρχεία του μυαλού σου και με το να μην αφήνεις το νου σου να ταξιδεύει.
Αλλά όπως εξηγεί η Cynthia Bourgeault στο The Wisdom Jesus: Transforming Heart and Mind, η συγκεκριμένη προσευχή του διαλογισμού δεν έχει να κάνει με το να είσαι ακριβής, αλλά με το να είσαι παρών στη στιγμή. Όταν έρχεται στο μυαλό σου μια σκέψη που σου αποσπά την προσοχή, απλά αγνόησέ την, και επέστρεψε σε αυτό που κάνεις.
«Η αποτελεσματικότητα αυτής της μεθόδου δεν μετριέται με το κατά πόσο εσύ διατηρείς το μυαλό σου σε ένα στάδιο ηρεμίας. Αλλά με το πόσο εσύ επιβάλλεσαι στο μυαλό σου και του επιτρέπεις να κάνει μια σκέψη, αλλά δεν αφήνεις στην ίδια την σκέψη να σε αποσυντονίσει ακόμα και αν σου ξανά έρθει χιλιάδες φορές. Και έτσι, έχεις έναν ανοιχτό νου», τονίζει η ίδια.
Και πράγματι, σε ένα σεμινάριο που παρέδωσε ο ίδιος ο πάτερ Keating, όταν μια καλόγρια του είπε ότι δεν μπορεί να επιτύχει να αφοσιωθεί στην συγκεκριμένη προσευχή, γιατί της έρχονται 10.000 σκέψεις το λεπτό, εκείνος αποκρίθηκε ότι έχει 10.000 ευκαιρίες να διαλέξει ξανά και ξανά, την ένωσή της με τον Θεό.
Όπως και εμείς, δεν ξεμένουμε ποτέ από ευκαιρίες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν τις εκμεταλλευόμαστε. Ακόμα και πριν την πανδημία, υπήρχε κρίση στον τομέα της ψυχικής υγείας. Σε όλο το κόσμο, πάνω από 264 εκ. άνθρωποι πάλευαν με την κατάθλιψη και μόνο στις ΗΠΑ σχεδόν 50 εκ. ενήλικες είχαν έρθει αντιμέτωποι με μια ψυχική ασθένεια το περασμένο έτος. Οι αυτοκτονίες ήταν επίσης πάρα πολλές και σύμφωνα με έρευνα από την Cigna η μοναξιά ήταν σε επίπεδα «επιδημίας» στις ΗΠΑ.
Η πανδημία απλά έκανε πιο προφανή την εν λόγω κρίση. Έρευνα στο περιοδικό American Medical Association, αναφέρει ότι τα συμπτώματα κατάθλιψης στις ΗΠΑ είναι αριθμητικά τόσα τώρα, όσα και πριν την πανδημία. Και μια άλλη έρευνα αναφέρει ότι η ανεργία που υπάρχει τώρα, συνδέεται με το άγχος και την κατάθλιψη που υπήρχε πριν την πανδημία. «Οι πανδημία, αντιπροσωπεύει την κρίση που ήδη είχαμε στον τομέα της ψυχικής υγείας», λένε οι ερευνητές που ήταν επικεφαλής.
Ένας λόγος που οι άνθρωπο γύρω μας νιώθουν σε απόγνωση είναι η κουλτούρα μας, και το γεγονός ότι δεν μας ωθούσε να αγκαλιάσουμε το τέταρτο ένστικτό μας ή να το βρούμε. Αυτός είναι και ένας λόγος που εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη αρνούνται ότι υπάρχει και η πνευματική αλήθεια. Αλλά πλέον, την έχουμε ανάγκη πιο πολύ από πολύ. «Μιας και είμαι Άθεος, μου πήρε λίγο χρόνο για να διαπιστώσω ότι είμαι πνευματιστής», γράφει ο καθηγητής φιλοσοφίας Jesse Prinz. Και όπως λέει και ο Goethe «αυτή η ζωή που ζούμε, είναι πολύ μικρή για τις ψυχές μας».
Δεν έχει σημασία πως ονομάζουμε εμείς τον πνευματικό μέρος του εαυτού μας ή με ποιες πρακτικές το αποζητάμε ή πώς συνδεόμαστε με αυτό, αλλά έχει σημασία αν τελικά κάνουμε τα παραπάνω. Γιατί όταν δεν τα κάνουμε, τελικά στερούμε από την εμπειρία μας μια θεμελιώδη αλήθεια ετών χιλιάδες χρόνια σοφίας από την Ανατολή και την Δύση, και έτσι δεν γνωρίζουμε ποτέ τον εαυτό μας πραγματικά. Για να μην αναφέρω και την ποίηση και την λογοτεχνία, που επίσης μιλάνε για τον πνευματισμό. Όπως λέει και ο χαρακτήρας σε έργο του Ίψεν, Peer Gynt, «Μόνο ο κόσμος πίσω μου, με κάνει αυτό που είμαι και τίποτα άλλο». Και τελικά, πρέπει να δεχτούμε ότι αυτό είναι μια αλήθεια.
«Όλοι πιστεύουν κάπου» είπε ο David Foster Wallace στην ομιλία του το 20015 στο Kenyon College. «Η μόνη επιλογή που κάνουμε οι ίδιοι είναι πού θα πιστέψουμε. Και ο λόγος που επιλέγουμε έναν Θεό είναι επειδή έτσι μας υπαγορεύει η ηθική μας, αλλά υπάρχουν και άλλα πράγματα στα οποία μπορούμε να πιστέψουμε, και μερικά από αυτά μπορούν να μας κατατρώνε για πάντα». Πλέον βέβαια, ξέρουμε ότι πολλοί πιστεύουν στο χρήμα και αυτοί είναι εκείνοι που είναι δυστυχισμένοι. Αν επιλέξουμε να πιστεύουμε στη δύναμη, την αναγνώριση, τη φήμη, τότε ποτέ δεν θα είμαστε αρκετοί. Και τελικά θα νιώθουμε μονίμως αγχωμένοι, κενοί, στην μικρή ζωή μας.
Φυσικά, ορισμένα από αυτά ήδη τα ξέρουμε. Τα έχουμε διαβάσει σε μύθους, σε κλισέ, σε παροιμίες, σε παραμύθια. Το θέμα είναι να μην το ξεχνάμε, να μην τα ξεχνάμε». Και όταν τα ξεχνάμε τότε είναι που η πνευματική μας διαύγεια μειώνεται και είμαστε αντιμέτωποι με την κατάθλιψη, την εξουθένωση αλλά και την απόγνωση που πολλοί βιώνουν ήδη.
Όπως είπε ο Γάλλος φιλόσοφος του 17ου αιώνα, Blaise Pascal «Όλα τα προβλήματα της ανθρωπότητας προέρχονται από την ανικανότητά μας να καθίσουμε μόνοι μας, σε ένα ήσυχο δωμάτιο». Όταν το μάθουμε αυτό, έστω και για λίγα λεπτά τότε μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τον εαυτό μας ουσιαστικά, και να βρούμε όσα μετράνε και τελικά να είμαστε πιο ελαστικοί στους ρυθμούς της ημέρας μας ή σε νέες συνθήκες όπως η τηλεργασία και άλλα που έφερε η πανδημία στις ζωές μας.
Η ανάγκη να ενωθούμε με την πνευματική μας πλευρά δεν είναι ένα παραμύθι. Αυτή η αρμονία προ υπήρχε στο σύμπαν. Επιστημονικές έρευνες το αναφέρουν αυτό, όπως εκείνη του Αϊνστάιν κατά την οποία αναφέρει ότι «χωρίς την πεποίθηση της εσωτερικής αρμονίας του κόσμου, η επιστήμη δεν θα υπήρχε». Ο ρυθμός και η αρμονία, η συμμετρία και η τάξη, ακόμα και το χρώμα και η γεύση, είναι όροι που χρησιμοποιούνται από επιστήμονες που κάνουν ανακαλύψεις και μένουν στην ιστορία.
Τα πάντα συνδέονται με κάτι: Το καθετί, η κάθε γωνιά, η κάθε πέτρα, το κάθε είδος ζωής, όλα έχουν γίνει από την ίδια δύναμη. Θα ξεκινήσουμε να αλλάζουμε τον κόσμο, όταν αλλάξουμε εμάς, και αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Ο ψυχίατρος John Wheeler εισήγαγε τον όρο της «γέννησης μέσω της παρατηρητικότητας», δηλαδή πως με το να παρατηρούμε πως αντιδρά και πως δρα κάτι, μπορούμε να φτιάξουμε κάτι άλλο. «Για τον Wheeler δεν είμαστε απλώς έμβια όντα στον πλανήτη, αλλά δημιουργοί μέσα στο σύμπαν», γράφει ο Tim Folger στο Discover. “Ο Wheeler τονίζει ότι είμαστε μέρος ενός μεγαλύτερου σύμπαντος, το οποίο ακόμα δημιουργείται. Είμαστε μέρη ενός σύμπαντος που φτιάχνεται, και που φτιάχνει τον εαυτό του».
Επομένως οι επιλογές που κάνουμε, και αυτά στα οποία επιλέγουμε να δώσουμε την προσοχή μας, διαμορφώνουν τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Ένας άλλος τρόπος να το πούμε αυτό θα είναι μέσω του ποιήματος του Wallace, Man with a Blue Guitar:
Λένε πως «Αν έχεις μια μπλε κιθάρα,
Δεν παίζεις τα πράγματα όπως απλά είναι.»
Όμως ένας άνθρωπος είπε κάποτε: «Τα πράγματα είναι απλά έτσι,
Γιατί εσύ αρχικά τα παίζεις με την μπλε σου κιθάρα».
Τα πράγματα όντως αλλάζουν λόγω των συμπεριφορών που υιοθετούμε, σε μικρό και μεγάλο βαθμό. Ζούμε όντως σε δύσκολους καιρούς. Ο κόσμος γύρω μας είναι αγχωμένος και στρεσαρισμένος. Και για αυτό η επιθυμία μας που τόσο καιρό είχαμε θάψει μέσα μας, βγήκε ξανά στο προσκήνιο. Γιατί όταν η ζωή μας διακόπτεται, όταν οι ήχοι γύρω μας έχουν σιγήσει, τότε ακούμε την μουσική που ηχεί μέσα μας.