ελάττωση στην επαφή μας με τη φύση και ο αυτοπεριορισμός μας στο αστικό περιβάλλον επέφερε την απώλεια ορισμένων από τα συστατικά της ανθρώπινης οντότητάς μας ως μέρους του οικοσυστήματος, με συνέπειες για τη διάθεση, την ψυχική υγεία και την υγεία μας συνολικά, αλλά και με σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές προεκτάσεις – ακόμη και για το μείζον πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής.
Μόλις τη δεκαετία του 1970 η εμπειρική γνώση ότι “η φύση θεραπεύει”, μπήκε σε επιστημονική δοκιμασία με τις έρευνες του Roger Urlich, στο Πανεπιστήμιο Delaware. Ο Urlich, αρχιτέκτονας νοσοκομείων, απέδειξε ότι οι ασθενείς που διατηρούν την επαφή τους με τη φύση έχουν καλύτερη πρόγνωση. Με πρωτοβουλίες του βρέθηκε ακόμη ότι το φυσικό περιβάλλον αυξάνει την παραγωγή και τη δραστηριότητα της σεροτονίνης στον ανθρώπινο εγκέφαλο (1991 Πανεπιστήμιο Delaware – ΗΠΑ), δηλαδή του νευροδιαβιβαστή που συσχετίζεται, μεταξύ άλλων, ευθέως με τη διάθεση.
Επόμενες παρατηρήσεις από άλλες μελέτες επιβεβαίωσαν την ταχύτερη ανάρρωση ασθενών μετά από χειρουργική χολοκυστεκτομή όταν έχουν θέα στη φύση από το παράθυρο του δωματίου τους, σε σύγκριση με ασθενείς χωρίς παράθυρο, ή με παράθυρο χωρίς θέα στο φυσικό τοπίο (1984). Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν και άλλοι ερευνητές για την ανάρρωση στεφανιαίων ασθενών (1990, 1993, 2002), ενώ προστέθηκαν μια σειρά από μελέτες για τη θετική σχέση της φύσης με άλλα προβλήματα της υγείας. Ενδεικτικά:
- Ελάττωση της συμβολής του άγχους στη στεφανιαία νόσο (2009 University of Life Sciences – Νορβηγία, 2010 Wageningen University – Ολλανδία)
- Ενίσχυση της αποκατάστασης Μετατραυματικού Άγχους σε βετεράνους του πολέμου (πολυάριθμες έρευνες ΗΠΑ)
- Βελτίωση ύπνου και γνωσιακής ικανότητας σε ασθένειες με άνοια (2005, Virginia Polytechnic Institute and State University – ΗΠΑ)
- Βελτίωση βάρους και ευεξίας σε χρόνιους ψυχωσικούς ασθενείς (2006, St Joseph’s Healthcare, Hamilton, Ontario – Καναδάς)
- Βελτίωση συμπτωμάτων Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής & Υπερκινητικότητας (2010 Wageningen University – Ολλανδία)
Ειδικά στο τελευταίο παράδειγμα, εντοπίστηκαν και ισχυρές και μάλλον εντυπωσιακές ενδείξεις υπέρ της άποψης ότι η απομάκρυνση από τη φύση συμμετέχει στην παθογένεια της ΔΕΠΥ.
Γνωρίζουμε, πλέον, ότι η έκθεση στο φυσικό περιβάλλον και ο χρόνος που περνάμε στη φύση:
- αυξάνει τα θετικά συναισθήματα για την ενσυναίσθηση, τη φιλία, τη στοργικότητα, τη χαρά και το παιχνίδι
- μειώνει το θυμό και την επιθετικότητα
- μειώνει το άγχος
- αυξάνει το αίσθημα ενέργειας
- αυξάνει την παραγωγή και τη δραστηριότητα της σεροτονίνης
- επιφέρει θετικές αλλαγές στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα, όπως κύματα που παράγονται και στο διαλογισμό
Πως όμως ασκεί η φύση την ευεργετική της επίδραση πάνω στον ανθρώπινο οργανισμό;
Πρόκειται για ένα σύνθετο φαινόμενο που περιέχει ως κύριο συστατικό την “απαλή γοητεία” που ασκεί η φύση στον εγκέφαλό μας. Οι εικόνες και οι ήχοι της φύσης συγκεντρώνουν την προσοχή μας και μας συγκινούν σε ένα είδος “υπνωτικής κατάστασης”, όπου οι αρνητικές σκέψεις και τα αρνητικά συναισθήματα σβήνουν μέσα σε μια θετική αίσθηση ευεξίας.
Αυτή η ωφέλιμη διάχυση της συγκέντρωσής μας βρίσκεται σε ζωηρή αντίθεση με την κατευθυνόμενη προσοχή μας, με στενό εύρος, μέσα στο αστικό περιβάλλον και βέβαια με τη σκόπιμη εστίασή μας πάνω σε αντικείμενα και ερεθίσματα που προσδιορίζονται από πριν για λογαριασμό μας από τις εκκρεμότητες και τις απαιτήσεις της καθημερινής ρουτίνας μας.
Κι αν βρισκόμαστε μακριά από τη φύση, λόγω του τρόπου ζωής μας;
Μία πρόσφατη έρευνα στην Ιαπωνία (2020, University of Hyogo – Ιαπωνία), σε 63 εργαζόμενους γραφείου (40 ωρών/εβδομάδα) ηλικίας 24-60 ετών, έδειξε ότι ακόμη και η τοποθέτηση ενός μικρού φυτού στην επιφάνεια εργασίας σε συνδυασμό με την επισκόπησή του για λίγα λεπτά και τη φροντίδα του, είναι ικανή να μειώσει το άγχος και την καρδιακή συχνότητα ηρεμίας στους εργαζόμενους. Θα μπορούσαμε, επομένως, να φέρουμε λίγη φύση μέσα στο χώρο μας, αλλά η ανάγκη να επιστρέφουμε στη φύση με κάθε δυνατή ευκαιρία – και πολύ περισσότερο να φροντίζουμε τη φύση -, είναι πραγματικά επιτακτική και επίκαιρη.The urban brain: analysing outdoor physical activity with mobile EEG. 2012, Ηeriot-Watt University, Edinburgh, UK
Συμπερασματικά
Η ανάγκη να επιστρέφουμε στη φύση με κάθε δυνατή ευκαιρία – και πολύ περισσότερο να φροντίζουμε τη φύση -, είναι πραγματικά επιτακτική και επίκαιρη. Ακόμη ένα φυτό μέσα στο περιβάλλον όπου ζούμε και εργαζόμαστε, είναι δυνατόν να έχει πολύ θετικές επιδράσεις.
Αρχική δημοσίευση από τον Δημήτρη Παπαδημητριάδη στο fotinigeorgiou.gr.