Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
– Γιατί την περίοδο των εξετάσεων είναι καλύτερα να περιορίσεις τις συμβουλές.
– Γιατί η ψυχική ισορροπία του παιδιού σου εξαρτάται από τη στάση σου στις πανελλήνιες.
Το παιδί σου δίνει πανελλήνιες. Και το δικό μου! Τι σύμπτωση! Οπότε φαντάζομαι ότι με πιστεύεις, όταν σου λέω ότι ξέρω περίπου πώς νιώθεις. Όπως ξέρω ότι είσαι ή τουλάχιστον θέλεις να είσαι δίπλα του με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Για να του υπενθυμίσεις ότι το αγαπάς κι ότι πιστεύεις σε εκείνο. Για να του κρατήσεις το βιβλίο για να σου πει την Ιστορία. Για να του σερβίρεις όσο το δυνατόν πιο υγιεινά γεύματα με τροφές ή συμπληρώματα που ενισχύουν τη συγκέντρωση. Για να του υπενθυμίσεις να κλείσει το φως και να κοιμηθεί νωρίς ώστε να έχει δυνάμεις για τη μελέτη της επόμενης ημέρας …
Κι ενώ το υποστηρίζεις σε κάθε του βήμα, την ίδια ώρα νιώθεις την καρδιά σου να σφίγγεται και το άγχος σου να κορυφώνεται κάθε φορά που το βλέπεις να γρατζουνάει την κιθάρα του, να μιλάει στο κινητό με τους φίλους του, να βλέπει σειρές στο laptop, να ακούει μουσική με τα ακουστικά στα αυτιά τις ώρες που κανονικά θα έπρεπε να διαβάζει. «Έχεις όλο τον καιρό μπροστά σου για να τα κάνεις αυτά αγάπη μου, θα του πεις. Τώρα συγκεντρώσου στο διάβασμά σου, επειδή δίνεις ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ». Κι αν συγκρατηθείς και δεν το ξεστομίσεις, είναι σίγουρο ότι θα υπάρχει σαν σκέψη στο μυαλό σου, την οποία είναι πολύ πιθανό το παιδί σου να διαβάσει στο βλέμμα ή στα μάτια σου.
Εντάξει. Δεν έχει μόνο το παιδί σου άγχος. Έχεις κι εσύ. Είναι γνωστό, εξάλλου, ότι από τα παιδιά το άγχος μεταβιβάζεται στους γονείς και το αντίστροφο. Τελικά, όμως, ποιος είναι ο πιο αγχωμένος; Το παιδί ή οι γονείς;
Την απάντηση δίνει ο Γιώργος Παπαγεωργίου, ψυχολόγος ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης και διευθυντής και επόπτης επιστημονικού προσωπικού στην ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ (psychikifrontida.gr).
“Γνωρίζουμε ότι οι μετρήσεις άγχους δείχνουν πως οι έφηβοι είναι διπλάσια αγχωμένοι από τους ενήλικες”, επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου και συμπληρώνει: “Άρα, όπου εντοπίζουμε αγχώδη γονέα, πρέπει να ξέρουμε ότι το παιδί του βρίσκεται πιθανόν σε διπλάσια ποσοστά άγχους σε σχέση με τον γονέα του. Κι ας μην του φαίνεται.”
Τι μπορείς να κάνεις, όμως, αν πραγματικά θέλεις να υποστηρίξεις το παιδί σε αυτή την ιδιαίτερα πιεστική περίοδο της ζωής του;
Βήμα 1ο: Μπες στα παπούτσια του
Οι γονείς μπορούν να κατανοήσουν περισσότερο το άγχος του παιδιού τους εάν θυμηθούν την αντίστοιχη δική τους εμπειρία ως υποψήφιοι των πανελληνίων εξετάσεων. Καλό είναι να ανακαλέσουν τις δικές τους “πικρές” αναμνήσεις από τη δική τους περίοδο των εξετάσεων, σημειώνει ο κ. Παπαγεωργίου: “Θα σας το αποδείξω με μία απλή αναφορά: Πολλοί γονείς μπορεί να μη θυμούνται ιδιαίτερα το πώς ακριβώς τελείωσε η Α’ Λυκείου ή η Β’ Λυκείου. Όμως όλοι θυμούνται καλά το πώς τελείωσε η Γ’ Λυκείου και μαζί της όλη η σχολική ζωή. Ας φροντίσουν, λοιπόν, το τέλος του σχολείου να είναι μία, όχι τραυματική, ανάμνηση”.
Βήμα 2ο: Κόψε τις συμβουλές
“Οι συμβουλές προς τον αγχωμένο υποψήφιο έχουν παρόμοια επίδραση με αυτή που έχουν τα … σεμινάρια κολύμβησης σε κάποιον που πνίγεται”, εξηγεί ο κ. Παπαγεωργίου. Την περίοδο πριν τις πανελλήνιες δε βοηθάει να συμβουλεύετε το παιδί ούτε για το πώς να οργανώσει τη μελέτη του ούτε για το πώς να διαχειριστεί την ώρα των εξετάσεων. Οι συμβουλές αυτές μπορεί να το αγχώσουν παραπάνω. Επίσης, όταν πλησιάζουν οι εξετάσεις, δεν πρέπει να μαλώνουμε το παιδί, π.χ. μη βγεις με τους φίλους σου, μην ξενυχτήσεις, μην αργήσεις να κοιμηθείς, μη βλέπεις τηλεόραση, μην είσαι στο κινητό κλπ. Αυτές οι νουθεσίες έχουν συνήθως αντίθετα αποτελέσματα”.
Βήμα 3ο: Δώσε στο παιδί συμπαράσταση μέσω της χαράς
Σε αυτή την ιδιαίτερα πιεστική φάση δε βοηθάνε λόγια όπως: «Είμαι σίγουρος ότι θα τα καταφέρεις» ή «Διάβασες;». Συχνά τέτοιου είδους φράσεις αντικατοπτρίζουν τις προσδοκίες και την ανασφάλεια των γονιών κι όχι το ειλικρινές ενδιαφέρον τους. Βοηθάει να παροτρύνετε το παιδί να βάλει τη χαρά στη ζωή του, ειδικά αυτές τις δύσκολες μέρες, εξηγεί ο ειδικός. Η χαρά, ως αίσθημα, είναι το αντίδοτο ενάντια στο αίσθημα άγχους. Μία βόλτα, λίγη ώρα παιχνίδι, κάποιοι φίλοι, λίγα αστεία, θα βοηθήσουν στη μείωση του άγχους πολύ περισσότερο από το λιβάνισμα συμβουλών από τον επίσης αγχωμένο γονέα. Επίσης, βοηθάει να του δώσετε μια προοπτική της ζωής του πέρα από τις εξετάσεις, ώστε το άγχος να αποκτήσει την παροδικότητα που του αξίζει και μέσα από αυτή να μειωθεί. Η αντίθετη αντιμετώπιση από τον γονέα, για παράδειγμα η προσέγγιση “τώρα έχεις εξετάσεις, προσηλώσου και μετά βλέπουμε”, είναι λάθος επιλογή, διότι περιορίζει τον χρονικό ορίζοντα κι αυτό αγχώνει το παιδί, δεν το διευκολύνει. Κάντε σχέδια, προγραμματίστε τις εβδομάδες μετά, το παιδί θα προσηλωθεί καλύτερα εάν γνωρίζει πως το καλοκαίρι θα ‘ρθει και πως η ζωή θα συνεχιστεί, όπως και να ‘χει.
Βήμα 4ο: Προετοιμάσου για μια πιθανή αποτυχία
Ακόμη και το αρνητικό αποτέλεσμα που μπορεί να φέρει το παιδί στις εξετάσεις, ο γονέας θα πρέπει να το αντιμετωπίσει ώριμα και με ψυχραιμία, τονίζει ο ειδικός και συνεχίζει:
«Οι μελέτες δείχνουν πως, αμέσως μετά από μία αποτυχία ή μία κακή απόδοση, οι άνθρωποι θα πετύχουν καλύτερη πορεία στο μέλλον, όταν στηριχθούν άμεσα από μέλη της ίδιας της οικογένειάς τους. Υπάρχουν, μάλιστα, θεωρίες και έρευνες σημαντικές που δείχνουν ότι αυτοί που κάνουν απολογισμό αμέσως μετά από ένα κρίσιμο συμβάν έχουν στο μέλλον χειρότερη έκβαση και στην ψυχική τους διάθεση αλλά και μακροπρόθεσμα, με πιθανή επανάληψη του αρνητικού συμβάντος, δηλαδή αποτυχία και πάλι σε πιθανές μελλοντικές εξετάσεις. Ετοιμαστείτε επομένως από πριν να μην κάνετε απολογισμό μετά τις εξετάσεις, να μην αποδώσετε ευθύνες, αλλά να στηρίξετε το παιδί σας αν εκείνο δεν τα πάει τελικά καλά ή όπως αναμένατε. Και όχι μόνον αυτό, αλλά να κάνετε γνωστό στο παιδί σας πριν από τις εξετάσεις πως ό,τι κι αν συμβεί, θα το στηρίξετε. Τότε θα έχετε αυξήσει πάρα πολύ τις πιθανότητες να τα πάει καλύτερα».
Βήμα 5ο: Κάνε… πίσω
Αν δεν μπορείτε πάντως ως γονείς να ακολουθήσετε καμία από τις παραπάνω συμβουλές, είναι προτιμότερο να μην κάνετε τίποτα. «Αν δεν μπορεί να το υποστηρίξει με το σωστό τρόπο, είναι πολύ καλύτερα ο γονιός να αφήσει το παιδί μόνο του να δώσει τον αγώνα του» εξηγεί ο κ. Παπαγεωργίου. Σε αυτή την περίπτωση, η επιλογή του “τίποτε” είναι καλύτερη από την επιλογή της λάθος αντιμετώπισης.
Αυτό που πάνω από όλα χρειάζεται να καταλάβουν οι γονείς είναι ότι “η στάση τους απέναντι στο παιδί του κατά τη διάρκεια των εξετάσεων συχνά καθορίζει και το μέλλον της μεταξύ τους σχέσης”, συμπληρώνει κλείνοντας ο κύριος Παπαγεωργίου.
“Εξετάσεις δε δίνουν μόνο τα παιδιά, δίνουν και οι γονείς. Και δεν εννοώ βέβαια την αντοχή τους στην πίεση που περνούν κι εκείνοι στο σπίτι όλο τον καιρό της προετοιμασίας και την αγωνία των ημερών των εξετάσεων. Αλλά κυρίως την τελική εντύπωση που θα αφήσουν με τη στάση τους οι ίδιοι στις ψυχές των παιδιών τους. Και αυτές οι “εξετάσεις” των γονιών είναι πολύ πιο σκληρές και με πολύ πιο μόνιμο αποτέλεσμα στην ψυχή από ότι οι Πανελλήνιες”.
Οι παραπάνω τακτικές επιβίωσης θα κάνουν την περίοδο των Πανελληνίων πιο ομαλή τη σχέση με το παιδί σου, οπότε ακολούθησέ τες ανεπιφύλακτα!
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι διευθυντής & επόπτης επιστημονικού προσωπικού στη Ψυχική Φροντίδα. Έχει σπουδάσει Ψυχολογία στην Αγγλία και έχει κάνει μεταπτυχιακή εκπαίδευση στην Ψυχολογία της Υγείας. Παρότι έχει λάβει αρχικά Συστημική εκπαίδευση, πλέον τον ελκύει η προσέγγιση Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (Relational Psychoanalysis). Έχει μεγάλη εμπειρία στην παρακολούθηση και παροχή συμβουλών σε θεραπευόμενους με κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαρακτηρολογικές δυσλειτουργίες. Έχει συνιδρύσει την εταιρεία “Ψυχική Φροντίδα ΙΚΕ” (www.psychikifrontida.gr) και μεταξύ άλλων συμβουλεύει με εποπτικό ρόλο τούς επιστημονικούς συνεργάτες της “Ψυχικής Φροντίδας”. Η πλούσια εμπειρία του τον οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης οργανωμένης μονάδας παροχής ψυχικής φροντίδας κατ’ οίκον στην Ελλάδα. Είναι μέλος των Group Analytic Society International και International Association for Relational Psychoanalysis & Psychotherapy (IARPP) – ΗΠΑ.