Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:

-Ποιες λειτουργίες επιτελούν τα συναισθήματα.
-Τι είναι το déjà vécu.


Στην ταινία Manhattan του 1979, η Diane Keaton ζητά από τον Woody Allen να εξωτερικεύσει το θυμό του, ώστε να μην υπάρχουν κρυφές σκέψεις και συναισθήματα. “Δεν θυμώνω”, απαντά, “αποκτώ ένα όγκο”. 

Ο Woody Allen ίσως είχε ανακαλύψει κάτι. Το σώμα και το μυαλό μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Σε πειράματα, οι άνθρωποι που φαντάζονται ότι γυμνάζουν τους μυς των χεριών, καταλήγουν να έχουν περισσότερη δύναμη. Άλλοι παθαίνουν πραγματικά εξανθήματα από την έκθεση σε ψεύτικο δηλητηριώδη κισσό. Οι θεραπείες placebo, παράλληλα, είναι τόσο αποτελεσματικές που το 42% των ανδρών που χάνουν τα μαλλιά τους, διατηρούν ή αυξάνουν τα μαλλιά τους μετά από τέτοιες “θεραπείες”. Η ύπνωση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να μειώσει τον πόνο κατά τη διάρκεια καρδιακών εγχειρήσεων. 

Δεν υπάρχει τίποτα μαγικό σχετικά με τη σύνδεση μυαλού και σώματος. Αντ’ αυτού, πολύ μετρήσιμα νευρικά, ορμονικά και ανοσολογικά μονοπάτια συνδέουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας με το σώμα μας. Ο William Paul Young, ένας Καναδός μυθιστοριογράφος, κάποτε έγραψε ότι “τα συναισθήματα είναι τα χρώματα της ψυχής”-μια υπέροχη δήλωση, αλλά άχρηστη από την άποψη της σύγχρονης βιολογίας. Τα συναισθήματα δεν είναι μαγικά σύννεφα γύρω από το κεφάλι μας. Είναι εξελιγμένα σημάδια μέσα στο σώμα, που υπάρχουν τόσο στους ανθρώπους, όσο και στα ζώα, από τις αγελάδες και τα σκυλιά μέχρι τα πουλιά και τα ερπετά. 

Αν πάρεις ένα ζώο και εφαρμόσεις ηλεκτρικά ερεθίσματα στον εγκέφαλό του, θα προκαλέσεις συμπεριφορές που δηλώνουν συναισθήματα. Το ίδιο ισχύει και για τους ανθρώπους, υποδεικνύοντας ότι τα συναισθήματα είναι πολύ παλιά σε εξελικτικούς όρους και πέρα από την ποίηση, εξυπηρετούν και πολύ πρακτικούς σκοπούς, όπως την προστασία από τα αρπακτικά. Τα συναισθήματα μας ενημερώνουν για την κατάσταση του περιβάλλοντος και του σώματός μας και μας βοηθούν να προετοιμάσουμε μια επαρκή απάντηση. Φόβος; ένα λιοντάρι μπορεί να πλησιάζει. Θυμός; Μπορεί σύντομα να σε χτυπήσει κάποιος. Αηδία; Μην αγγίζεις! Τα παράσιτα μπορεί να καραδοκούν. Ικανοποίηση; Όλα είναι καλά στο σώμα σου. 

Τα συναισθήματα ίσως, επίσης, διευκολύνουν τη μάθηση-πράγματα που είναι συναισθηματικά φορτισμένα αποτυπώνονται καλύτερα στη μνήμα μας. Ίσως θυμάσαι καλά να αποφεύγεις τις βραδινές βόλτες στη σαβάνα, αν κάποτε σε τρόμαξε ένα αρπακτικό. Σε εργαστηριακά πειράματα, οι άνθρωποι είναι καλύτεροι στο να ανακαλούν μνήμες που ήταν συναισθηματικά έντονες, άσχετα από το πόσος καιρός έχει περάσει από την εμπειρία. Η ιδέα ότι τα συναισθήματα λειτουργούν ως οδηγοί στις σωματικές αισθήσεις και το περιβάλλον υποστηρίζεται ακόμα από το γεγονός ότι οι άνθρωποι που είναι παράλυτοι από το λαιμό και κάτω συχνά παραπονιούνται ότι τα συναισθήματά τους δεν είναι τόσο έντονα. 

Φυσικά, ακόμα κι αν οι σαύρες και οι πάπιες έχουν συναισθήματα, η συναισθηματική μας ζωή είναι πιο περίπλοκη από τη δική τους. Γι’ αυτό το λόγο, οι νευροεπιστήμονες τείνουν να διακρίνουν τα αισθήματα από τα συναισθήματα. Όπως ακριβώς τα αισθήματα και τα συναισθήματα, οι σκέψεις μας δεν είναι αιθέριοι ατμοί. Οι ερευνητές εξακολουθούν να μαλώνουν σχετικά με το πού δημιουργούνται οι σκέψεις, αλλά κάποια μοτίβα έχουν ξεκινήσει να εμφανίζονται.

Αν αναρωτιέσαι πώς ακριβώς οι επιστήμονες βρίσκουν σκέψεις μέσα στα ανθρώπινα κρανία, ακολουθούν μερικά παραδείγματα: αλλάζουν κανάλια στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια εγχειρήσεων (με την άδεια των ασθενών, εννοείται), χρησιμοποιούν ηλεκτροκώδικες για να καταγράφουν την ηλεκτρική δραστηριότητα που πραγματοποιείται από τους νευρώνες. Τέτοιες έρευνες δείχνουν , για παράδειγμα, ότι αν ερεθίσεις ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου, μπορείς να οδηγήσεις το άτομο να ονειρεύεται ξύπνιο και να ανακαλεί αυθόρμητα αναμνήσεις. Κι αν προκαλέσεις σχεδόν μηδαμινούς ηλεκτρικούς παλμούς μέσω των αμυγδάλων, μπορείς να προκαλέσεις déjà vécu-σαν το déjà vu με στεροειδή-μια ψευδαίσθηση ότι έχεις ήδη ζήσει μια σειρά γεγονότων, μεγαλύτερη, πιο σταθερή και λιγότερο εύκολο να ξεχάσεις από το déjà vu. Τα αμύγδαλα, η περιοχή που εμπλέκεται στη σκέψη, είναι επίσης μια από τις βασικές δομές του εγκεφάλου που μπορούν να εξηγήσουν πώς το μυαλό και το σώμα μας είναι συνδεδεμένα. Η λέξη κλειδί είναι ο φόβος. 

Διάβασε ακόμα:

Πώς να προστατεύσεις το μυαλό σου κατά τη διάρκεια της πανδημίας

Πώς η μουσική μπορεί να μειώσει το στρες και να βελτιώσει τη διάθεση

Author(s)

  • Marta Zaraska

    Δημοσιογράφος

    Η Marta Zaraska είναι δημοσιογράφος.