Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:

-Σε τι ποσοστό έχει αυξηθεί η χορήγηση υπναγωγών φαρμάκων στην Ελλάδα.
-Με ποια θεραπεία μπορεί να σπάσει ο εθισμός από αυτά.


Είναι πραγματικά δελεαστικό για όσους το έχουν δοκιμάσει. Η αίσθηση ότι οι σκέψεις στο μυαλό θα σταματήσουν να τρέχουν κι ότι θα αποκοιμηθείς σύντομα στα επόμενα λεπτά, επειδή πήρες το χάπι για τον ύπνο. Όμως όσο εύκολα θα το πάρεις τόσο δύσκολα μπορεί να το κόψεις. Υπάρχει έξοδος από αυτό;

Ο Πνευμονολόγος και ειδικός σε θέματα Ύπνου Χαράλαμπος Μερμίγκης εξηγεί ότι με τη μεγάλη αύξηση στην αϋπνία που σημειώθηκε κατά την πανδημία αυξήθηκε και η συνταγογράφηση σε υπναγωγά, σε ποσοστό που εκτιμάται ότι αγγίζει το 50%. Τι χρειάζεται να γνωρίζουν όσοι ακολουθούν κάποια φαρμακευτική αγωγή με χάπι για τον ύπνο για την ώρα που θα θελήσουν να το κόψουν; Ότι είναι μια δύσκολη διαδικασία που απαιτεί χρόνο, τονίζει ο κύριος Μερμίγκης, και απαντώντας στις παρακάτω ερωτήσεις μάς δίνει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το θέμα αυτό. 

Κύριε Μερμίγκη, ως ειδικός ύπνου μπορείτε να μας πείτε πότε έρχεται η σειρά του υπναγωγού, όταν σας επισκέπτεται κάποιος με αϋπνία;  Αφού έχετε δοκιμάσει τι;

Αρχικά να πω ότι η αντιμετώπιση της αϋπνίας πρέπει να γίνεται νωρίς τις πρώτες ημέρες ή εβδομάδες που μπορεί κάποιος να έχει συμπτώματα. Σε αυτά τα άτομα θα προτείνουμε πολλές συμβουλές υγιεινής του ύπνου για την αντιμετώπιση της αϋπνίας: πότε θα πρέπει να πηγαίνει στο κρεβάτι του, τι θερμοκρασία να έχει το δωμάτιο, τι να τρώει και πίνει ή τι να μην τρώει και πίνει πριν τον ύπνο.  Αυτό που συστήνουμε σε πρώτη φάση είναι μια θεραπεία που ονομάζεται γνωσιακή και συμπεριφορική ψυχοθεραπεία -το CBT (Cognitive Behavior Therapy), που εξηγούμε ξανά και ξανά μέχρι να χτιστούν οι σωστές συνήθειες ύπνου.

Αν κάποιος σας επισκεφτεί με  εγκατεστημένη αϋπνία πολλών μηνών και χρόνων;  Σε αυτή την περίπτωση δοκιμάζετε αυτό το βήμα ή το παρακάμπτετε και πάτε απευθείας στη φαρμακευτική αγωγή; 

Η αλήθεια είναι ότι κάποιος που έχει έρθει με χρόνια αϋπνία – πάνω από 3 μήνες – μπορεί είτε να έχει πάρει ήδη κάτι είτε να έχει ενημερωθεί για την αϋπνία και έχει δοκιμάσει κάποια βήματα, αλλά συνεχίζει να βασανίζεται από αυτήν. Κατά βάθος δεν πιστεύει ότι όλες αυτές οι συμβουλές μπορεί να κάνουν κάτι. Ζητά μια άμεση λύση για το πρόβλημά του γιατί έχει κουραστεί. Αναγκαστικά του δίνουμε φάρμακα για ένα μικρό διάστημα. 

Και ποια είναι τα φάρμακα που χορηγούνται για την αντιμετώπιση της αϋπνίας;

Είναι τριών κατηγοριών. Τα φυτικά σκευάσματα, που μπορούμε να τα δώσουμε και στους ασθενείς που έρχονται μετά από μερικές μέρες αϋπνίας. Η βασική τους σύσταση είναι βαλεριάνα, πασιφλώρα, δηλαδή φυσικά υπναγωγά σε συνδυασμό με μελατονίνη, την ουσία που χρειάζεται ο οργανισμός για να κοιμηθεί. Υπάρχουν διάφορα είδη. Άλλα που απελευθερώνουν γρήγορα τα συστατικά τους κι άλλα βραδείας αποδέσμευσης ανάλογα με τον τύπο της αϋπνίας. Αν δηλαδή κάποιος έχει δυσκολία στην έλευση ύπνου ή έχει πολλές αφυπνίσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου τού χορηγούμε και το ανάλογο σκεύασμα. Θα πρέπει όμως σε αυτό το σημείο να πω ότι η μελατονίνη ως ουσία για να δράσει θα πρέπει το άτομο να είναι πάνω από 55 χρονών. Δεν έχει νόημα να τη χορηγήσουμε σε νεότερους. 

Και τα αμιγώς υπναγωγά ποια είναι;

Αυτά που ονομάζονται μη βενζοδιαπινούχα και Ζ-Drugs (ονομάζονται έτσι γιατί η δραστική τους ουσία αρχίζει από το γράμμα Ζ όπως η ζολπιδέμη ή ζελεπρόκη).  

Αυτά τα φάρμακα δρουν πάνω στον πυρήνα του ύπνου και έχουν υπναγωγό δράση, δηλαδή φέρνουν άμεσα ύπνο.

Κι εκτός από αυτά;

Υπάρχουν κάποια φάρμακα ψυχιατρικά ή νευρολογικά που τα χορηγούμε για να εισπράξουμε κάποια παρενέργειά τους ή ταυτόχρονα για να θεραπεύσουμε το βαθύτερο αίτιο της αϋπνίας που μπορεί να είναι το χρόνιο άγχος ή η κατάθλιψη. Μέσα σε αυτήν την κατηγορία είναι τα αγχολυτικά φάρμακα που δρουν στον πυρήνα του άγχους, αλλά η παρενέργειά τους είναι ότι δρουν και στον πυρήνα  του ύπνου. Τα  χορηγούμε για να εισπράξουμε την παρενέργεια της υπνηλίας, τα δίνουμε σε μικρή δοσολογία, αν θέλουμε ταυτόχρονα να σπάσουμε και το άγχος. Και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να τα χρησιμοποιήσουμε και μέσα στη μέρα αυξάνοντας τη δόση. 

Το πιο συχνό φάρμακο αυτού του είδους που χορηγείται στην Αμερική λέγεται τρανζοδόλη και ανήκει στα αντικαταθλιπτικά. Σε αυτά τα φάρμακα δεν χορηγούμε μεγάλη δόση, καθώς η μικρότερη δόση προκαλεί καλύτερα ύπνο. Γενικά, οποιοδήποτε υπναγωγό και να χρησιμοποιήσουμε, δεν ξεκινάμε με το πιο δυνατό. Στόχος δεν είναι το 8ωρο ύπνου. Ας κοιμηθεί το άτομο και 5 ώρες εκεί που κοιμόταν μόνο δύο. Σκοπός είναι να πάμε βήμα βήμα.  Υπάρχουν κάποιοι βέβαια που τα παίρνουν αυτοβούλως, παρόλο που είναι φάρμακα εθιστικά όπως βενζοδιαζεπίνες, π.χ. το Xanax και το Lexotanil. 

Έρχονται σε εσάς για να κόψουν τον εθισμό τους στο χάπι για τον ύπνο; 

Πάρα πολύ συχνά. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ελλάδα υπάρχουν πολλοί που έχουν χρησιμοποιήσει από νεαρή ηλικία αυτά τα φάρμακα, για να αντιμετωπίσουν περιόδους αυξημένου στρες και παράλληλα αντιμετωπίζουν την αϋπνία τους εισπράττοντας την παρενέργεια ότι φέρνουν ύπνο. Τα χρησιμοποιούν 10 – 15 χρόνια κι αν προσπαθήσουν να τα κόψουν έχουν φαινόμενα στέρησης.

Υπάρχει έξοδος για κάποιον που έχει μάθει να κοιμάται με χάπι για τον ύπνο; 

Είναι μια δύσκολη υπόθεση. Θα πρέπει να το κόψουμε σιγά σιγά.

Ο εγκέφαλος έχει συνηθίσει σε αυτό και έχει μάθει να λειτουργεί όλος ο οργανισμός κάτω από την επήρειά του. Προσπαθούμε να το μειώσουμε σταδιακά σε ένα διάστημα εβδομάδων ή μηνών, κάνοντας ταυτόχρονα τη γνωσιακή θεραπεία. Ή μπορεί να δώσουμε ένα άλλο φάρμακο ή φυτικό συμπλήρωμα παράλληλα, για να το συνηθίσει ο οργανισμός. Μετά στόχος μας είναι να χορηγείται το χάπι μέρα παρά μέρα ή σε μικρότερη δόση. 

Όλα αυτά ενώ καταγράφεται από το άτομο ένα ημερολόγιο ύπνου σε συνεργασία με τον ειδικό ύπνου και με τον ψυχολόγο.

Είναι πειρασμός να υπάρχει δίπλα σου το κουτί με τα υπναγωγά όμως…

Ισχύει αυτό. Γιατί με την πρώτη δυσκολία στον ύπνο θα στραφείς σε αυτό. Βοηθάει αν υπάρχει σύντροφος να αναλάβει εκείνος να δίνει τη μικρότερη δόση, ώστε να μην ξέρει το άτομο με την αυπνία τη δοσολογία. 

Τι ποιότητα ύπνου εξασφαλίζουν τα υπναγωγά;

Ελαττώνουν τις μικροαφυπνίσεις, οπότε δεν χαλάει η αρχιτεκτονική του ύπνου. Άλλα χάπια αυξάνουν τον ύπνο βραδέων κυμάτων και μπορεί να καταφέρει το άτομο να ξεκουραστεί, όμως άλλα τον μειώνουν, οπότε το άτομο μπορεί να νιώθει κουρασμένο όταν ξυπνήσει, ακόμα κι αν έχει κοιμηθεί αρκετές ώρες χάρη στο χάπι. 

Το ίδιο ισχύει και για το αλκοόλ;

Ναι, διευκολύνει την έλευση του ύπνου, κυκλοφορεί στο αίμα για κάμποσες ώρες, όμως μέσα στη νύχτα έχει μεταβολιστεί από το ήπαρ, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διάφορες αλλαγές στα στάδια του ύπνου.  Το πρώτο μισό της νύχτας, που υπάρχει στο αίμα, μας εμποδίζει να μπούμε στον ονειρικό ύπνο, οπότε στο δεύτερο μισό μπορεί να έχουμε rebound και να δούμε πολλά όνειρα, πολλούς εφιάλτες και να έχουμε κακής ποιότητας ύπνο.

Ποιο είναι το φυσιολογικό διάστημα που αναμένεται να έρθει ο ύπνος  σε έναν άνθρωπο χωρίς πρόβλημα αϋπνίας;

Σε 10 με 15 λεπτά έρχεται ο ύπνος, όμως σε κάποιους μπορεί να χρειάζονται και είκοσι λεπτά. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι πρέπει να αποκοιμηθούμε αμέσως μόλις βάλουμε το κεφάλι στο μαξιλάρι ή στα επόμενα 5 λεπτά. Αν πάντως δεν έρχεται ο ύπνος στα 20 λεπτά, αυτό αποτελεί σύμπτωμα αϋπνίας.

Τι είναι τελικά αυτό που δεν μας επιτρέπει να αποκοιμηθούμε; 

Στις περιπτώσεις που η αϋπνία δεν είναι ιδιοπαθής (δεν οφείλεται δηλαδή σε κάποιο αίτιο παθολογικό), αυτό που αγχώνει πολύ το άτομο είναι η έλευση του ύπνου και πόσο σύντομα έρχεται. Από εκεί και πέρα η αϋπνία και μόνο ως λέξη αγχώνει.. Στην πραγματικότητα, από τη στιγμή που θα ξυπνήσουμε μέχρι το βράδυ που θα πάμε για ύπνο δεν πρέπει να σκεφτόμαστε τη λέξη αϋπνία. Παράλληλα δεν θα πρέπει να καθυστερούμε τον επίσκεψη στον ειδικό σε περίπτωση που τα συμπτώματα αυπνίας επιμένουν.

Ο Χαράλαμπος Μερμίγκης είναι Πνευμονολόγος, Ειδικός Ιατρός Ύπνου (Sleep Specialist), Διευθυντής του Τμήματος Εργαστηρίου Ύπνου του Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center. Είναι ο πρώτος Έλληνας πνευμονολόγος με απόκτηση ειδικότητας Ιατρικής Ύπνου στις ΗΠΑ. Έχει πάρει βραβεία καλύτερης επιστημονικής εργασίας σε Πανελλήνια Πνευμονολογικά Συνέδρια και έχει πολλές διεθνείς δημοσιεύσεις στο πεδίο της ιατρικής του ύπνου. Είναι Phd Διδάκτορας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου επίσης είναι επιστημονικός συνεργάτης σε θέματα εκπαίδευσης και έρευνας. Είναι Μέλος του Αmerican Academy of Sleep Medicine και της Επιτροπής Πιστοποίησης Εργαστηρίων Ύπνου.

Διάβασε ακόμα:

Τα οφέλη της σωστής διατροφής στη σωματική, την πνευματική και την ψυχική μας υγεία

Οι πέντε μεγαλύτεροι μύθοι για τη χοληστερόλη

Author(s)

  • Φλώρα Κασσαβέτη

    Δημοσιογράφος Υγείας και Ευεξίας

    Η Φλώρα Κασσαβέτη είναι δημοσιογράφος υγείας ευεξίας. Υπήρξε Αρχισυντάκτρια στο περιοδικό Forma και περιοδικό Παιδί και Νέοι Γονείς και στα site Τhriveglobal.gr και Bestofyou.gr του Ομίλου Αntenna.