Κύριε Παπαγεωργίου, αρχικά τι εννοούμε με τον όρο ψυχική ισορροπία;
Ψυχική ισορροπία είναι η διατήρηση της ψυχικής μας υγείας ακόμα και σε ψυχοπιεστικές συνθήκες. Όμως να ξέρετε στην ψυχολογία, οι τόσο πολύ γενικές έννοιες (όπως τι είναι “ισορροπία” και τι “ψυχική υγεία” έχουν ορισμούς που δυστυχώς είναι πολύ δύσκολο να οριστούν με ακρίβεια. Ακόμα και ο ορισμός που δίνει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας διατηρεί μέσα του υποκειμενικές έννοιες: η ψυχική υγεία ορίζεται ως “η ψυχολογική κατάσταση κάποιου που λειτουργεί σε ικανοποιητικό επίπεδο προσαρμογής”… Βέβαια το τι είναι “ικανοποιητικό”, είναι θέμα περαιτέρω ορισμού για τον καθένα μας ατομικά αλλά και για την κοινωνία που ανήκουμε.
Ποιοι μπορούμε να πούμε ότι έχουν ψυχική ισορροπία;
Είναι αυτοί που σε πιεστικές συνθήκες διατηρούν την ψυχική τους υγεία με τον παρακάτω αυστηρό ορισμό. Είναι αυτοί που καταρχήν δεν έχουν κάποια ψυχολογική διαταραχή: άρα είναι όσοι δεν έχουν σκέψεις, συναισθήματα και συγκινήσεις που να είναι επίμονα, βλαβερά για τους ίδιους που τα βιώνουν και ανεξέλεγκτα για αυτούς. Ο ορισμός είναι ξεκάθαρος αλλά τόσο αυστηρός, που υπολογίζεται ότι μόλις το 8%, δηλαδή ο ένας στους 12 ανθρώπους στο γενικό πληθυσμό (!) θεωρείται απόλυτα ψυχικά υγιής. Οι υπόλοιποι 11, “Κάτι θα έχουν”…
Τι μπορούμε να κάνουμε σε ατομικό επίπεδο για να καλλιεργήσουμε την ψυχική μας ισορροπία;
Η δική μου πρόταση είναι αυτό που προσωπικά πιστεύω: η προληπτική ψυχοθεραπεία μας βοηθάει να μάθουμε τους εαυτούς μας αλλά και την ζωή γενικότερα. Άρα, η ψυχοθεραπεία είναι προστατευτικός παράγοντας σε οτιδήποτε αναπάντεχο και απρόσμενο μας έρθει στη ζωή.
Αυτό που είπαμε στην αρχή ως “ψυχοπιεστικοί παράγοντες”, μπορεί να είναι πολλά πράγματα: χωρισμοί, ματαιώσεις, χρεοκοπίες, αποτυχίες, απώλειες… Όσοι νιώθουν τόσο τυχεροί και αισιοδοξούν πως δεν θα τους τύχουν στη ζωή, να ξέρουν πως μόνον “ο ένας στους έξι” θα επιβεβαιωθεί τυχερός. Στους υπόλοιπους πέντε, πολλά θα μας τύχουν. Οπότε ωφέλιμο να είμαστε προετοιμασμένοι, μέσα από ένα ψυχικό “γυμναστήριο” όπως η ψυχοθεραπεία.
Η αναζήτηση της ψυχικής μας ισορροπίας είναι κάτι που πρέπει να αναζητάμε από την παιδική ηλικία προκειμένου να τη διατηρήσουμε στην ενήλικη ζωή μας;
Ναι είναι καλό να το αναζητάμε από την αρχή μας, όμως όχι απαραίτητο σε όλους. Εξαιρούνται όσοι στάθηκαν τυχεροί και είχαν αυτό που λέμε “αρκετά καλή μητέρα” κι επίσης επέλεξαν έναν ψυχικά ικανοποιητικό σύντροφο σε τρεις τομείς μέσα σε ένα γάμο: σεξ, συντροφικότητα και συνεταιρισμό (εννοώ στις καθημερινές τους πρακτικότητες).
Αυτοί είναι προστατευμένοι πάρα πολύ.
Πώς μπορεί να καταλάβει κανείς αν ισχύουν αυτές οι προϋποθέσεις;
Από το αν θυμώνετε ή έχετε εντάσεις και επικρίσεις και τριβές με τη μαμά σας και από το αν ευχαριστιέστε και στους τρεις τομείς όταν γυρνάτε σπίτι, στο σύντροφο που επιλέξατε.
Υπάρχουν σημάδια που μαρτυρούν ότι δεν έχουμε ψυχική ισορροπία;
Ναι ασφαλώς και υπάρχουν τέτοια σημάδια και τα αναζητούμε σε τρεις άξονες που συνοψίζουμε όταν κάποιος θέλει να ελέγξει την ψυχική του υγεία: ελέγχουμε αν μπορεί να αγαπά δηλαδή να προσφέρει συναίσθημα και φροντίδα σε άλλους, να εργάζεται (δηλαδή να ευχαριστιέται την εργασία του, να παράγει κάτι ωφέλιμο και για τον εαυτό του αλλά και για όσους αγαπά να είναι χρήσιμος), αλλά και να χαίρεται. Να χαίρεται τη ζωή του, να μπορεί να κάνει χιούμορ, αστεία, να γελάει, να στέκεται διασκεδαστικός και για άλλους που αγαπά. Μέσα από αυτά δικαιώνουμε την ύπαρξή μας στη ζωή. Πιστεύω πως “ο Θεός που μας έφτιαξε είναι κάποιος που μας θέλει ευτυχισμένους”, όπως έλεγε ο Σπινόζα.
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι διευθυντής & επόπτης επιστημονικού προσωπικού στη Ψυχική Φροντίδα. Έχει σπουδάσει Ψυχολογία στην Αγγλία και έχει κάνει μεταπτυχιακή εκπαίδευση στην Ψυχολογία της Υγείας. Παρότι έχει λάβει αρχικά Συστημική εκπαίδευση, πλέον τον ελκύει η προσέγγιση Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (Relational Psychoanalysis). Έχει μεγάλη εμπειρία στην παρακολούθηση και παροχή συμβουλών σε θεραπευόμενους με κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαρακτηρολογικές δυσλειτουργίες. Έχει συνιδρύσει την εταιρεία “Ψυχική Φροντίδα ΙΚΕ” (www.psychikifrontida.gr) και μεταξύ άλλων συμβουλεύει με εποπτικό ρόλο τούς επιστημονικούς συνεργάτες της “Ψυχικής Φροντίδας”. Η πλούσια εμπειρία του τον οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης οργανωμένης μονάδας παροχής ψυχικής φροντίδας κατ’ οίκον στην Ελλάδα. Είναι μέλος των Group Analytic Society International και International Association for Relational Psychoanalysis & Psychotherapy (IARPP) – ΗΠΑ.
Διάβασε ακόμα:
Ο Thrive Οδηγός για την Ψυχική Υγεία
Χρήσιμες συμβουλές για την προστασία της ψυχικής και σωματικής υγείας