Από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνουμε ότι τίποτα δεν πάει όπως υπολογίζουμε. Και αν κάτσεις το σκεφτείς, ισχύει: από τις μεγάλες απογοητεύσεις της ζωής μας μέχρι τις μικρές καθημερινές αναποδιές, καλούμαστε διαρκώς να αντιμετωπίσουμε διάφορες προκλήσεις. Στην δουλειά, ένα εκατομμύριο πράγματα μπορούν να πάνε στραβά: ένα deal που προσπαθείς να κλείσεις, μία διαφωνία με το αφεντικό σου ή ο συνάδελφος που κλέβει την ιδέα σου. Και ακριβώς τη στιγμή που δεν το περιμένουμε, συμβαίνει κάτι αναπάντεχο στη ζωή μας που μπορεί να μας αποδιοργανώσει εντελώς: για παράδειγμα το να χάσουμε τη δουλειά, ένα φίλο μας ή ένα μέλος της οικογένειάς μας.
Είναι αλήθεια πως κάποια πράγματα δεν μπορούμε να τα ελέγξουμε. Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι μπορούμε να ελέγξουμε πολλά άλλα, και ίσως κάποιες δεν μπορούμε να το συνειδητοποιήσουμε. Κι όμως καθημερινά γύρω μας υπάρχουν παραδείγματα ανθρώπων που μας θυμίζουν πως το ανθρώπινο σώμα, το μυαλό και το πνεύμα μπορούν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις, τα εμπόδια και τις δυσκολίες που κι εμείς οι ίδιοι αντιμετωπίζουμε.
Είναι θέμα επιμονής και ψυχικού σθένους. Έρευνες δείχνουν όχι μόνο το πόσο σημαντικές είναι αυτές οι δύο έννοιες, αλλά και ότι μπορούμε να τις καλλιεργήσουμε και να γίνουμε καλύτεροι. Η επιμονή και το σθένος μας βοηθούν να επιτύχουμε σε διάφορους τομείς και με διάφορους τρόπους, αλλά και να μπορούμε να έχουμε μία καλύτερη και πιο γεμάτη ζωή. Όσο παλεύουμε να αντιμετωπίσουμε τα εμπόδια που εμφανίζονται στην πορεία της ζωής μας, είναι σημαντικό να μπορούμε να ανακάμψουμε, να μάθουμε από αυτά και να συνεχίσουμε τη ζωή μας πιο δυνατοί.
Η επιστήμη πίσω από την επιμονή και το σθένος
Για να αντιμετωπίσεις σχεδόν τα πάντα – από μία τυπική ημέρα, την κίνηση στον δρόμο, ένα όχι και τόσο σημαντικό meeting ή μία παρουσίαση, χρειάζεσαι μία δόση ανθεκτικότητας. Και τότε μπορείς να αντιμετωπίσεις οτιδήποτε βρεθεί στον δρόμο σου. Για σκέψου. Πότε ήταν η τελευταία φορά που η ημέρα σου πέρασε χωρίς να αντιμετωπίσεις ούτε ένα εμπόδιο ή μία δυσκολία;
Κάποιες φορές όμως η ζωή μας δίνει ένα γερό χαστούκι και φτάνουμε στο σημείο να αμφισβητήσουμε τις ικανότητες, την αξία μας, ακόμα και την πορεία μας στη ζωή.
Αυτό μπορεί να συμβεί στον καθέναν. Γι΄αυτό το λόγο η επιστήμη έχει εστιάσει τόσο πολύ στην επιμονή και το σθένος. Σήμερα γνωρίζουμε όχι μόνο τη σημαντικότητά τους, αλλά και ότι αυτές οι δύο έννοιες αποτελούν ισχυρά εργαλεία για την βελτίωση της απόδοσής μας. Γιατί σε πείσμα κάθε πρόσκλησης, μας βοηθούν να ευημερήσουμε. Αν λοιπόν τις καλλιεργήσουμε, θα μπορούμε να είμαστε πιο δυνατοί, πιο σοφοί και έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε ακόμα μεγαλύτερες προκλήσεις.
Η Judith Rodin, πρώην Πρόεδρος του Rockefeller Foundation και συγγραφέας του The ResilienceDividend: Being Strong in a World Where Things Go Wrong και ειδική σε θέματα ανθεκτικότητας, υποστηρίζει πως οι ανθεκτικοί άνθρωποι, οι εταιρείες και οι κοινωνίες μπορούν να αντιμετωπίσουν κάθε κρίση. Η ίδια ορίζει την ανθεκτικότητα ως εξής: «η ικανότητα να ανακάμπτεις από μία κρίση, να μαθαίνεις από αυτήν και να καταφέρνεις να συνεχίζεις».
Όλοι μας έχουμε ακούσει, διαβάσει ή ακόμα και δει παραδείγματα ανθρώπων της διπλανής πόρτας που λειτούργησαν με αυτόν ακριβώς τον τρόπο και που με την κρυφή τους εσωτερική δύναμη τα έβαλαν με τις πιθανότητες και τα κατάφεραν. Μία από αυτούς είναι η Natalie du Toit, μία νεαρή Νοτιοαφρικανή κολυμβήτρια της οποίας ακρωτηρίασαν το πόδι όταν την χτύπησε ένα αμάξι στον δρόμο για το σχολείο της. Εκείνη αποφάσισε να αγωνιστή όχι μόνο στους Παραολυμπιακούς Αγώνες, αλλά και στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου και έγινε η πρώτη ακρωτηριασμένη γυναίκα που έλαβε μέρος σε Ολυμπιακούς Αγώνες.
Έπειτα, είναι και οι ιστορίες εκείνων που κατάφεραν να επιβιώσουν από φυσικές καταστροφές. Για παράδειγμα μετά τον Τυφώνα Maria που κατέστρεψε το Puerto Rico το 2017, υπάρχουν δεκάδες ιστορίες ανθρώπων που με την επιμονή τους κατάφεραν να επιβιώσουν περιμένοντας να φτάσει βοήθεια. Όταν κατέρρευσε μία γέφυρα, οι κάτοικοι ενός απομακρυσμένου χωριού, έφτιαξαν μία αυτοσχέδια τροχαλία για να μεταφέρουν τρόφιμα και προμήθειες μέσα από το ποτάμι σε όσους είχαν ανάγκη.
Δεν χρειάζεται να βιώσεις μία παρόμοια εμπειρία για να καλλιεργήσεις την ανθεκτικότητά σου. Όπως υποστηρίζει έρευνα του 2001, “η ανθεκτικότητα είναι κάτι σύνηθες – ο καθένας μπορεί να μάθει να ξεπερνάει τις δυσκολίες.
Αυτός είναι και ένας από τους λόγους για τους οποίους η ψυχολόγος και συγγραφέας του Grit: The Power of Passion and Perseverance, Angela Duckworth , διαχωρίζει το σθένος από το ταλέντο. Όπως η ίδια υποστηρίζει, σθένος είναι να “έχεις έναν στόχο τόσο σημαντικό, ο οποίος διαμορφώνει και δίνει νόημα σε οτιδήποτε κάνεις. Το σθένος είναι αυτό που σε κρατάει προσηλωμένο σε αυτόν τον στόχο, ακόμα και όταν αποτυγχάνεις ή τα κάνεις θάλασσα ή ακόμα και όταν ο στόχος αυτός αργεί να επιτευχθεί”.
Όταν ο σύζυγος της Sheryl Sandberg, Dave Goldberg, πέθανε ξαφνικά το 2015, η μοναδική της έννοια ήταν να βοηθήσει τα δύο της παιδιά να αντιμετωπίσουν αυτήν την τραγωδία. Αυτό την έκανε να ψάξει πώς τα μικρά παιδιά μπορούν να αναπτύξουν εκείνες τις δεξιότητες που θα τα βοηθήσουν να ξεπεράσουν τις μεγαλύτερες δυσκολίες της ζωής.
“Τα καλά νέα είναι ότι η ανθεκτικότητα δεν είναι ένα πάγιο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας. Αντίθετα γεννιόμαστε με ένα ποσοστό ανθεκτικότητας. Η ανθεκτικότητα είναι ένας μυς που μπορεί να “χτιστεί”, λέει η Sandberg.
Σύμφωνα με τον Adam Grant, καθηγητή του Wharton School of the University of Pennsylvania και συγγραφέα (μαζί με την Sandberg) του Option B: Facing Adversity, Building Resilience, and Finding Joy,“υπάρχει κάποιες συμπεριφορές που μπορούν να υιοθετηθούν και να καλλιεργήσουν την ανθεκτικότητα. Για παράδειγμα, περισσότερος έλεγχος των συναισθημάτων μας, η απόκτηση ολοένα και περισσότερων εμπειριών, περισσότερο νοιάξιμο για τους γύρω μας. “Αυτές είναι συμπεριφορές, τις οποίες υιοθετούμε ολοένα και περισσότερο όσο μεγαλώνουμε”, λέει ο ίδιος στους New York Times.
Επομένως, συγκεκριμένες συμπεριφορές μπορούν να μας κάνουν περισσότερο ανθεκτικούς. Το νόημα, ο σκοπός, η ευγνωμοσύνη και ο αλτρουισμός, είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά που “μαρτυρούν” ανθεκτικότητα στους βετεράνους του στρατού, σύμφωνα με έρευνα του 2017 που δημοσιεύτηκε στο Journal of Psychiatric Research. Όπως μάλιστα αναφέρει ο Dr. Steven Southwick, καθηγητής ψυχιατρικής του Yale Medical School, “αν με οποιονδήποτε τρόπο βοηθάς κάποιον που έχει ανάγκη και κοιτάς για λίγο το “εμείς” και όχι το “εγώ”, την ίδια στιγμή βελτιώνεις το σθένος σου.”
Ας δούμε όμως πώς θα περάσεις από την θεωρία στην πράξη. Τα Μικροβήματα που ακολουθούν θα σε βοηθήσουν να τα καταφέρεις:
Μικροβήματα σθένους και επιμονής
1.Μετά από ένα σημαντικό meeting, αφιέρωσε 5 λεπτά για να ανακάμψεις
Αντί να επιστρέψεις κατευθείαν στη δουλειά, κάνε ένα μικρό διάλειμμα ή πήγαινε μία βόλτα. Αυτο θα σε βοηθήσει να συγκεντρωθείς, να αναζωογονηθείς, να ανακάμψεις, αλλά και να σχεδιάσεις τα βήματα και τις κινήσεις που πρέπει να κάνεις, αλλά και τους στόχους που πρέπει να θέσεις.
2.Όταν είσαι αγχωμένος ή αντιμετωπίζεις ένα πρόβλημα, σκέψου μία στιγμή από το παρελθόν που ξεπέρασες μία δυσκολία.
Πάρε μερικές βαθιές αναπνοές και σκέψου μία δύσκολη στιγμή που κατάφερες να ξεπεράσεις με επιμονή και σθένος. Όταν σκέφτεσαι προβλήματα του παρελθόντος και θυμάσαι ότι κατάφερες να τα αντιμετωπίσεις και να προχωρήσεις, αισθάνεσαι πιο ανθεκτικός και έτοιμος να αντιμετωπίσεις και τα τωρινά.
3.Πες “ευχαριστώ” σε έναν συνάδελφο, φίλο ή ένα μέλος της οικογένειάς σου
Η ευγνωμοσύνη σε κάνει πιο δυνατό και περισσότερο ανθεκτικό. Αν λοιπόν κάνεις συνήθεια το να την εκφράζεις, “μαζεύεις” επιμονή και δύναμη για τις δύσκολες στιγμές που ενδεχομένως έρθουν στο μέλλον.