Η θέση του Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΕΚΠΑ στις σημαντικότερες διεθνείς κατατάξεις Πανεπιστημίων την τελευταία τριετία

Ο Τομέας των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών βρίσκεται σε συνεχή άνοδο την τελευταία τριετία στις πλέον σημαντικές παγκόσμιες κατατάξεις Πανεπιστημίων, συμβάλλοντας παράλληλα στην βελτίωση της θέσης του Ιδρύματος σε αυτές. Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει από τα αποτελέσματα για τον Τομέα «Arts & Humanities» που δημοσίευσαν την περίοδο 2018-2021, τρεις εκ των πλέον αξιόπιστων κατατάξεων, η QS, η Times Higher Education και η US News Best Global Universities. Οι εν λόγω κατατάξεις χρησιμοποιούν έναν συνδυασμό αξιόπιστων και αντικειμενικών κριτηρίων που αποτιμούν την ακαδημαϊκή φήμη, την ερευνητική παραγωγή και την απήχηση του παραγόμενου ερευνητικού έργου του τομέα σπουδών που εξετάζουν. Επίσης στην περίπτωση της QS αξιολογείται και η θέση και η επίδοση συγκεκριμένων θεματικών πεδίων που αποτελούν επιμέρους ενότητες του Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών.

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστεί ότι παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες στην παρουσίαση και προβολή του ερευνητικού έργου του Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών, εξαιτίας του περιορισμένου αριθμού περιοδικών και του διαφορετικού τρόπου ανάπτυξης αυτού του έργου, οι ανθρωπιστικές επιστήμες προσφέρουν σημαντικά στο ερευνητικό έργο του ιδρύματος και συνακόλουθα στη θέση του στις διεθνείς κατατάξεις. Ενδεικτικά σύμφωνα με τα δεδομένα της βιβλιομετρικής βάσης Web of Science για την περίοδο 2015-2019 και για τα περιοδικά και άρθρα που αυτή περιλαμβάνει:

Το 30% των ερευνητικών άρθρων του τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών του ΕΚΠΑ λαμβάνουν ετερο-αναφορές,
Το 8,6% αυτών των άρθρων βρίσκεται στο top 10% των πλέον σημαντικών άρθρων σε αναφορές παγκοσμίως,
Κάθε άρθρο του τομέα λαμβάνει κατά μέσο όρο 1,2 αναφορές όταν ο μέσος όρος του ιδρύματος είναι 1,79 αναφορές ανά άρθρο.

QS

Πολύ σημαντικές διακρίσεις για τον Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών επιφύλασσε η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της παγκόσμιας κατάταξης Πανεπιστημίων του Οργανισμού QS για το 2021. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα αυτής της κατάταξης ο Τομέας των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών του ΕΚΠΑ, βρίσκεται στην 291^η θέση μεταξύ των 500 καλύτερων Πανεπιστημίων του κόσμου που προσφέρουν τέτοιες σπουδές. Επιπροσθέτως η επίδοση αυτή κατατάσσει τις ανθρωπιστικές σπουδές στο ΕΚΠΑ μεταξύ των 125 καλύτερων Πανεπιστημίων στην Ευρώπη. Παράλληλα είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι σε σχέση με το έτος 2017 το Ίδρυμα έχει ανέβει 90 θέσεις στην εν λόγω κατάταξη (από την 381^η στην 291^η ).

Οι κατατάξεις της QS χρησιμοποιούν δεδομένα ειδικών γνωμοδοτών (peerreviews) που συλλέγονται από μεγάλο αριθμό ερευνητών, ακαδημαϊκών και εργοδοτών. Επίσης, λαμβάνουν υπόψη τον αριθμό ετερο-αναφορών και την επίδραση που ασκεί το δημοσιευμένο έργο των καθηγητών και ερευνητών κάθε Σχολής ή Τμήματος. Πιο συγκεκριμένα βαθμολογούνται τέσσερα κριτήρια – δείκτες με διαφορετική βαρύτητα το καθένα. Τα κριτήρια αυτά είναι τα εξής:

Ακαδημαϊκή Φήμη. Η μέτρηση γίνεται μέσω έρευνας ερωτηματολογίου. Στο ερωτηματολόγιο χρησιμοποιούνται ακαδημαϊκοί διαφόρων ειδικοτήτων και ερωτώνται για τα κατά τη γνώμη τους 30 καλύτερα πανεπιστήμια στους τομείς εμπειρογνωμοσύνης τους, χωρίς να μπορούν να επιλέξουν το δικό τους. Μεταξύ 2016 και 2020 η QS συγκέντρωσε πάνω από 100.000 ερωτηματολόγια ακαδημαϊκών από όλο τον κόσμο. Το βάρος του συγκεκριμένου αυτού κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2021 είναι 60%.

Φήμη μεταξύ των Εργοδοτών: Πρόκειται για ίδιου τύπου με την προηγούμενη έρευνα ερωτηματολογίων, μόνο που απευθύνεται σε δείγμα εργοδοτών των αποφοίτων των πανεπιστημίων. Πάνω από 50.000 ερωτηματολόγια εργοδοτών παγκοσμίως έχουν ληφθεί υπόψη μεταξύ των ετών 2016 και 2020. Τα ερωτηματολόγια αυτά δίνουν μια σημαντική εικόνα και πληροφορίες, όσον αφορά τις προσλήψεις αποφοίτων των Πανεπιστημίων. Στην έρευνα αυτή έχουν συμμετάσχει εργοδότες από όλους τους τομείς της Οικονομίας, και ανάμεσα τους εταιρίες όπως το Facebook, η Google, η Wells Fargo, η Bank of America κ.α Το βάρος του κριτηρίου αυτού στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2021 είναι 20%.

Αριθμός ετερο-αναφορών ανά εργασία. Η QS χρησιμοποιεί τα δεδομένα της βάσης Scopus. Αθροίζεται ο συνολικός αριθμός ετερο-αναφορών σε εργασίες της τελευταίας πενταετίας που συνεγράφησαν από μέλη ΔΕΠ του Πανεπιστημίου πάνω στο συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα και διαιρούνται με τον αντίστοιχο συνολικό αριθμό καθηγητών και ερευνητών. Το βάρος του συγκεκριμένου κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2021 είναι 10%.

Ο δείκτης h-index είναι ένας τρόπος μέτρησης τόσο της παραγωγικότητας όσο και της επίδρασης του δημοσιευμένου έργου ενός επιστήμονα ή ερευνητή. Ο δείκτης βασίζεται στο σύνολο των πιο συχνά αναφερόμενων έργων του ακαδημαϊκού και στον αριθμό των παραπομπών που έλαβαν σε άλλες δημοσιεύσεις. Το βάρος του συγκεκριμένου κριτηρίου στη συνολική βαθμολογία των Πανεπιστημίων με τομείς Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών για το 2021 είναι 10%.

Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία είναι ευδιάκριτη η άνοδος του Τομέα στα επιμέρους κριτήρια της κατάταξης. Πιο συγκεκριμένα μεταξύ των ετών 2018-2021 η ακαδημαϊκή φήμη του τομέα βελτιώθηκε, όπως αποτυπώνεται στην άνοδο του αντίστοιχου δείκτη κατά 12,2%. Η βελτίωση αυτή συνέβαλλε αποφασιστικά στην άνοδο της θέσης των ανθρωπιστικών σπουδών δεδομένου του γεγονότος ότι το συγκεκριμένο κριτήριο λαμβάνει το 60% της βαθμολογίας. Εντυπωσιακά υψηλή βαθμολογία λαμβάνει ο τομέας στον δείκτη της ερευνητικής παραγωγής, με 78,2/100. Αντίστοιχα στον δείκτη h-index, με βαθμό 52,9/100 κατατάσσεται στην 244^η θέση παγκοσμίως, αποδεικνύοντας την σημαντική απήχηση του ερευνητικού έργου που συντελείται από τα μέλη ΔΕΠ και τους ερευνητές του Τομέα Ανθρωπιστικών Σπουδών. Μάλιστα θα πρέπει να συνυπολογιστεί το γεγονός ότι ο αριθμός των επιστημονικών περιοδικών και βάσεων δεδομένων για τις ανθρωπιστικές σπουδές είναι σχετικά περιορισμένος. Η βελτίωση του συγκεκριμένου δείκτη σε σχέση με το 2018 αγγίζει το 30%. Θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στο κριτήριο που αφορά στη «φήμη» του Τομέα μεταξύ των εργοδοτών και στην απασχολησιμότητα των αποφοίτων η βελτίωση του δείκτη μεταξύ των ετών 2018-2021 φτάνει το 8,5%.

Η επίδοση αυτή κατατάσσει τον τομέα των ανθρωπιστικών σπουδών και τεχνών στην 214^η θέση στον κόσμο στο συγκεκριμένο κριτήριο, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση και εμπιστοσύνη των εργοδοτών στις σπουδές και στα εφόδια-δεξιότητες που έχουν αποκτήσει οι φοιτητές και μετέπειτα απόφοιτοι του τομέα των Ανθρωπιστικών σπουδών και Τεχνών στο ΕΚΠΑ.

Times Higher Education

Στην αντίστοιχη κατάταξη που δημοσιεύτηκε από τον Οργανισμό Times Higher Education World University Rankings, και η οποία αναφέρεται στο έτος 2019-2020 το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών κατετάγη στις θέσεις 301-400, μεταξύ των top 536 Πανεπιστημίων που επιλέχθηκαν στη κατάταξη από 506 που είχαν επιλεχθεί το έτος 2018-2019. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι το ΕΚΠΑ για 3^η συνεχόμενη χρονιά βρίσκεται στα καλύτερα 400 Πανεπιστήμια της κατάταξης, η οποία δημοσιεύεται ανελλιπώς από το 2011. Η συγκεκριμένη κατάταξη παρουσιάζει τα Πανεπιστήμια που έχουν ηγετική θέση σε σπουδές και ερευνητικό έργο στους τομείς της τέχνης, των εφαρμοσμένων τεχνών, των γλωσσών, της γλωσσολογίας της ιστορίας, της φιλοσοφίας, της θεολογίας, της αρχιτεκτονικής και της αρχαιολογίας.

Η μεθοδολογία της κατάταξης World University Rankings by subject των THE περιλαμβάνει 13 δείκτες που ταξινομούνται σε 5 κατηγορίες με την βαθμολογία ειδικά για τις ανθρωπιστικές σπουδές να διαμορφώνεται ως εξής: διδασκαλία (37,4%), έρευνα (37,6%), ερευνητική απήχηση / ετερο-αναφορές (15%), διεθνής διάσταση (7,5%), έσοδα από τον ιδιωτικό τομέα (2,5%). Οι δείκτες ακολουθούν την ίδια λογική με τους δείκτες στη γενικής κατάταξης. Χρήζει ιδιαίτερης αναφοράς ότι ο τομέας Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, παρουσιάζει βελτίωση σε όλους τους επιμέρους δείκτες για το ακαδ. έτος 2019-2020 σε σχέση με το ακαδ. έτος 2018-2019.

Κανένα ίδρυμα δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στην παγκόσμια κατάταξη του Times Higher Education αν δεν έχει τουλάχιστον 1.000 σχετικές δημοσιεύσεις τα πέντε τελευταία έτη. Για τις τέχνες και τις ανθρωπιστικές επιστήμες, το κατώτατο όριο μειώνεται σε 250 δημοσιεύσεις που δημοσιεύθηκαν σε αυτό το επιστημονικό πεδίο τα τελευταία πέντε χρόνια. Ένα ακόμη κριτήριο που πρέπει να καλύπτει ένα Πανεπιστήμιο για να συμπεριληφθεί στην εν λόγω κατάταξη αφορά το ποσοστό του διδακτικού προσωπικού του Ιδρύματος που απασχολείται στον Τομέα των Ανθρωπιστικών Σπουδών. Το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται στο 5% επί του συνόλου του διδακτικού προσωπικού ή τουλάχιστον 50 άτομα σε απόλυτο αριθμό.

«US News – Best Global University Rankings»

Στην παγκόσμια κατάταξη Πανεπιστημίων για το 2021 του διεθνούς ειδησεογραφικού οργανισμού «US News», ο τομέας των Ανθρωπιστικών Σπουδών και Τεχνών βρίσκεται στη θέση 248 παγκοσμίως. Το «U.S. News & World Report» αξιολογεί τα 1500 καλύτερα Ιδρύματα σε επιμέρους τομείς χρησιμοποιώντας στα συγκεκριμένα επιστημονικά πεδία ένα ευρύ φάσμα 13 διαφορετικών κριτηρίων:

Παγκόσμια Ερευνητική Φήμη (12.5%)
Περιφερειακή Ερευνητική Φήμη (12.5%)
Δημοσιεύσεις (10%)
Βιβλία (2,5%)
Συνέδρια (2,5%)
Σταθμισμένη επίδραση των ετεροαναφορών (10%)
Σύνολο αναφορών (7,5%)
Αριθμός δημοσιεύσεων που βρίσκονται μεταξύ των 10% περισσότερο αναφερόμενων δημοσιεύσεων (12,5%)
Ποσοστό του συνόλου των δημοσιεύσεων που βρίσκονται μεταξύ των 10% περισσότερο αναφερόμενων δημοσιεύσεων (10%)
Διεθνείς Συνεργασίες (5%)
Διεθνείς Συνεργασίες σε κοντινές χώρες (5%)
Αριθμός άρθρων με μεγάλο αριθμό αναφορών που βρίσκονται στο top 1% (5%)
Ποσοστό του συνόλου των δημοσιεύσεων που βρίσκονται μεταξύ των 1% των άρθρων με τις περισσότερες αναφορές (5%)

Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στο δείκτη που αφορά τις διεθνείς ερευνητικές συνεργασίες , όπου ο τομέας βρίσκεται στην 96^η θέση παγκοσμίως. Επίσης σε ιδιαίτερα υψηλή θέση βρίσκεται στον τομέα οργάνωσης συνεδρίων (στην 136^η θέση παγκοσμίως) και στην έκδοση βιβλίων και μονογραφιών (196^η θέση στον κόσμο).

Διάβασε ακόμα:

Έρευνα: Η συμμετοχή των γυναικών στα επαγγέλματα STEM

6 Λόγοι για τους οποίους η ευγνωμοσύνη κάνει καλό στον εγκέφαλό σου