Στα επόμενα 5 λεπτά θα μάθεις:
-Γιατί παίρνεις αυτό το ρίσκο.
-Αν μπορεί να αλλάξει ο τοξικός άνθρωπος.
Όλοι έχουμε ακούσει, οι περισσότεροι έχουμε γνωρίσει και αρκετοί έχουμε στη ζωή μας μια γλυκιά παρέα φίλων, συναδέλφων, συνομηλίκων ή ακόμη και συγγενών που ”ρουφάνε” την καλή ενέργεια, την αισιοδοξία, την αυτοεκτίμησή μας. Εκείνοι που γνωρίζουν τα πάντα, κυρίως το καλό μας και με το “πονεμένο” ύφος τους, αφού σε έχουν καταρρακώσει σου λένε “έχεις κάτι;”. Οι μελοδραματικοί και οι ναρκισσιστές που δηλώνουν αληθινοί φίλοι, αλλά το μόνο που κάνουν είναι να ζητούν διαρκώς τη βοήθειά σου. Οι κλαψιάρηδες, αυτοί που δεν χάνουν ευκαιρία να δημιουργούν ενοχές, που αγαπούν το δράμα και δηλώνουν μόνιμα θύματα συνωμοσιών.
Εκεί κάπου δίπλα, εσύ κινείσαι, ζεις, εργάζεσαι, εκπαιδεύεσαι, προσπαθείς, δημιουργείς, ανοίγεις δρόμους, χτίζεις ευκαιρίες για εσένα, αλλά και για όσους πραγματικά αγαπάς και νοιάζεσαι.
Μέσα σε αυτό το δύσκολο περιβάλλον ενίοτε υπάρχει μια παγίδα, ένα γλυκό τέχνασμα που δελεάζει, δημιουργεί ρήγμα στην επίπλαστη φιλία και παρακινεί να απολαύσουμε μόνοι το γλυκό ποτήρι της επικείμενης απογοήτευσης για μια ακόμη φορά. Το ξέρεις πως δεν είσαι υποχρεωμένος να το ζήσεις, επιλέγεις όμως να παίξεις με τη φωτιά γιατί φαντάζεσαι πως απλά θα ζεσταθείς, αυτή τη φορά δε θα καείς! Αυτή η παγίδα είναι δικό σου δημιούργημα. Γι’ αυτή θα μιλήσουμε τώρα…
Πώς, γιατί, σε τι εξυπηρετεί;
Το μυαλό δεν αγαπά πάντα την ηρεμία και τη στασιμότητα, ενώ υπάρχουν φορές που ξεχνά προηγούμενες καταστάσεις σαν να μην έγιναν ποτέ ή ανακαλεί γεγονότα με διαστρεβλωμένο τρόπο και μια διάθεση επιείκειας. Πρόκειται για το γνωστό φαινόμενο παραμνησίας που στην περίπτωσή μας βοηθά ασυνείδητα στην μείωση των αντιστάσεων. Είναι και αυτή η ρουτίνα που κουράζει, δίνει μεν ασφάλεια, αλλά εξαντλεί. Με αυτά ως σκέψεις ξέρω αναρωτιέσαι “μα είναι δυνατό να ζητάμε εμείς το επικύνδυνο παιχνίδι με την τοξικότητα και να πέφτουμε μόνοι μας στην παγίδα που οι ίδιοι φτιάξαμε;”
Και συνεχίζω να σε ιντριγκάρω…απλά το επιτρέπουμε, μας συμβαίνει χωρίς να το θέλουμε ή μήπως κάποιες φορές μοιάζει να μας εξυπηρετεί; Το τελευταίο ερώτημα ακούγεται προκλητικό, αφύσικο, μη συμβατό με την κανονικότητα. Σε ένα πρώτο επίπεδο σκέψης έτσι είναι, μα ήθελα να μοιραστώ μαζί σου την σκοτεινή πλευρά της πολλαπλής σκέψης. Δεν είναι λίγες οι φορές που ενώ έχω καταχωρίσει κάποιον στη λίστα των τοξικών ανθρώπων, ακολουθώ την χαλαρή συνήθεια της κούρασής μου, διευρύνω τα όρια ανοχής μου και αφήνομαι στις υπόγειες διαδρομές του. Είναι η περίοδος που λειτουργεί χαλαρωτικά στην πίεση της δουλειάς, της καθημερινότητας, μιας απογοήτευσης ή μιας υπέρμετρης επιτυχίας. Είναι το αποτέλεσμα της αέναης πολιορκίας, του συντονισμένου συναισθηματικού φορτίου, της γοητείας του ρίσκου και της αβεβαιότητας.
Είναι η επαναλαμβανόμενη στρατηγική εκούσια ή μη, που περιμένει την αδύναμη στιγμή, το χτύπημα στην αχίλλειο πτέρνα την κατάλληλη στιγμή. Είναι η παγίδα που ναι, σε βολεύει, μοιάζει να την αποζητάς, όχι απλά να την περιμένεις. Είναι όλα αυτά κι άλλα τόσα οι αιτίες, όπου με μιας, τα όρια που εσύ έχεις θέσει χαλαρώνουν, χάνουν τη στιβαρή βάση που έχεις ορίσει ως πολύτιμο εργαλείο προστασίας. Αυτή τη στιγμή περιμένει ο τοξικός άλλος, το γνωρίζεις, συντονίζεσαι και προκαλείς το χτύπημα κι ας ξέρεις πως θα μετανιώσεις την ίδια κι όλας στιγμή. Εδώ ακριβώς έρχεται η παραδοχή του λάθους που προσωπικά με οδηγεί στην προσωρινή απομόνωση και την οριοθέτηση νέων ορίων, μεγαλύτερης απόστασης.
Σε αυτό το τυφλό σημείο η συνειδητοποίηση του τι έχει γίνει μπορεί να δώσει μια νέα ώθηση, ίσως και μια νέα δεξιότητα που δεν έχει να κάνει τόσο με την εξυπνάδα, αλλά με την κάλυψη της επιθυμίας που μας έκανε να φτιάξουμε μόνοι μας την παγίδα απέναντι στον ζηλιάρη, τον χειριστικό, τον εγωκεντρικό, τον κουτσομπόλη, τον κυκλοθιμικό, τον επικριτικό, το θύμα, τον αλαζόνα.
Τι κρύβεται πίσω απο όλο αυτό…
Αυτή η παγίδα σίγουρα κρύβει βαθύτερα στοιχεία του χαρακτήρα μας, όπως για παράδειγμα η υπερβολική έκφραση συναισθημάτων που προέρχονται κυρίως από χαρές και επιτυχίες μας, η συγχώρηση μιας προηγούμενης δύσκολης κατάστασης στην οποία σε είχε φέρει (ο τοξικός άλλος), ή ακόμη και η διάθεσή σου να δίνεις λύσεις απέναντι στη μιζέρια, τη γκρίνια την άρνηση. Κρύβει εξωστρέφια και μια παιχνιδιάρικη διάθεση για νέες εμπειρίες, έναν αυθόρμητο χαρακτήρα που αγαπά να φροντίζει ειλικρινά τους άλλους.
Μα πώς την πάτησα πάλι;
Η διαχείριση αυτής της αστοχίας μπορεί να μας φέρει αντιμέτωπους με το περίφημο “μα πώς την πάτησα έτσι; αφού το ήξερα, πόσο αφελής είμαι τέλος πάντων…;” Ε όχι, δεν θα αυτομαστιγωθούμε, η αυτοεκτίμησή μας δεν εξαρτάται από μια (ακόμη) λανθασμένη επιλογή. Αλλά να συμφωνήσουμε σε κάτι, το ήξερες, το γνώριζες, το περίμενες, έτσι δεν είναι;
Κάθε φορά ξέρεις πως είναι ρίσκο, αλλά το δοκιμάζεις, έχεις έτοιμο σενάριο, σε συνεπαίρνει η επιθυμία να ακούσεις να νιώσεις, να απολαύσεις κάτι άλλο, πέρα από μια ψυχρή επιφανειακή αντίδραση. Κι έρχεται πάλι η απογοήτευση, θυμάσαι είχες υποσχεθεί στον εαυτό σου να μην την ξαναπάθεις, ε και; Δεν είναι δα και η καταστροφή,“η ζωή είναι αυτό που σου συμβαίνει, ενώ είσαι απασχολημένος με άλλα σχέδια”, το έχει πει ο Τζον Λέννον, και λάθος δεν είναι!Εγώ τι να προσθέσω πέρα από το αγαπημένο “για ένα παραμύθι δεν ζούμε; Την αλήθεια την ξέρουμε”.
Όχι, στην παγίδα να δώσω συμβουλές αντιμετώπισης ή συναναστροφής με τον τοξικό άλλο, που είναι απέναντί σου, δεν θα πέσω. Ίσως θα είχε αξία να σου πω ότι δεν είναι και ο σημαντικός άλλος της συνειδητής ζωής σου! Εδώ, εσύ είσαι ο πρωταγωνιστής ακόμα κι αν ζητάς να πιαστείς στα δίχτυα του κι ας ξέρεις πως θα είναι και πάλι οδυνηρό αυτό το στάδιο. Σε εξιτάρει όλο αυτό, εξάπτει τη φαντασία σου κι ελπίζεις πως εκεί κάτω θα υπάρχει πάντα ένα δίχτυ ασφαλείας και θα σηκωθείς πιο δυνατός, θα χαμογελάσεις, θα πάρεις ξανά την λάμψη και τον έλεγχο των σκέψεών σου και το βάρος θα γίνει πολύτιμη ενέργεια.
Ο γνωστός φαύλος κύκλος
Οι πραγματικές φιλίες, οι διαπροσωπικές σχέσεις δεν πλήττονται, δεν αμφισβητούνται, δεν κινδυνεύουν από μια δύσκολη στιγμή. Θρέφονται από την ειλικρίνεια, τον σεβασμό, την τιμιότητα, την εμπιστοσύνη, το αυθεντικό νοιάξιμο. Η δοτικότητα όμως ως αρετή θέλει και μια εγκράτεια, έναν έλεγχο γιατί ποιος σου λέει πως με την ατελείωτη προσφορά σου δεν θα θεωρηθείς όχι απλά θύμα, αλλά και δεδομένος! Και αυτό ναι θα δημιουργήσει πρόβλημα όχι μόνο στην αξιοπρέπεια, αλλά και στην αυτοπεποίθησή σου. Και κάπως έτσι γεννιέται η παγίδα που ως φαύλος κύκλος ανασφάλειας θα αναδείξει ως τοξικότητα την προσπάθειά σου να κάνεις κάποιον να νιώσει όμορφα. Και θα εισπράξεις μια αντίστοιχη τοξική συμπεριφορά, αφού δεν εκτίμησαν τα όσα με περισσή χαρά εσύ προσέφερες. Αλλά δεν στο ζήτησε, εσύ επέλεξες να προσφέρεις, ολόψυχα, από ιδιοτέλεια, από αδυναμία να ξεχωρίσεις με άλλο πιο δημιουργικό τρόπο! Αλήθεια μήπως καμιά φορά αισθάνεσαι λίγος; Χμ ποιος ξέρει; Εσύ αλήθεια ξέρεις, το έχεις σκεφτεί; Εκεί οι παγίδες εναλλάσσονται σε βαθμό που χάνεται ο έλεγχος και η απογοήτευση διαδέχεται τη χαρά της προσφοράς.
Ναι μοιάζει με παιχνίδι, μόνο που η ισορροπία χάνεται και από δική σου υπαιτιότητα, σε όποια πλευρά κι αν είσαι. Μοιάζει σαν να έχεις βρει κυριολεκτικά έναν τρόπο ανακάλυψης νέων προσωπικών εμπειριών που ως ένα σημείο μπορεί να σε βοηθήσουν να εξελιχθείς, αλλά ποιος σου εξασφαλίζει πως δεν θα πέφτεις σε μια αέναη δίνη υπαρξιακών αδιεξόδων;
Τώρα στην ερώτηση “αλλάζει ο τοξικός άνθρωπος;” θα μπορούσα να πω επιγραμματικά, ναι αν το θέλει. Και αρκεί μόνο να το θέλει; Όχι, αρχικά θα πρέπει να αναγνωρίσει την τοξική συμπεριφορά του, αλλά και να συνειδητοποιήσει πως είναι επιλογή του. Στη συνέχεια χρειάζεται να επενδύσει στην προσωπική του ανάπτυξη. να κοπιάσει με συνέπεια και συνεχή προσπάθεια. Αφορισμοί, δογματισμοί και επιδερμικές συμβουλές, όχι απλά δεν προσφέρουν κάτι, αλλά συγκαλύπτουν, παραπλανούν, κουκουλώνουν.