Κύριε Σαρρή με τη μέχρι τώρα γνώση που έχει η επιστημονική κοινότητα για τον νέο κορονοϊό τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε;
Καταρχάς ο νέος αυτός κορονοϊός μεταδίδεται πάρα πολύ εύκολα και γι’αυτό έχει δημιουργηθεί αυτή η πανδημική του εξάπλωση. Ξέρουμε επίσης ότι οι ασθενείς μπορεί να νοσήσουν από τον συγκεκριμένο ιό πολύ πιο βαριά από ότι νοσούν από άλλες αναπνευστικές ιώσεις όπως είναι η κοινή γρίπη. Βέβαια και η κοινή γρίπη μπορεί να έχει σοβαρές επιπλοκές σε κάποιους ασθενείς αλλά ο πληθυσμός, λόγω προηγούμενης έκθεσης και εμβολιασμών, δεν είναι εντελώς απροετοίμαστος για την αντιμετώπισή της γρίπης, όπως δυστυχώς συμβαίνει με τον COVID-19. Ο πρωτοεμφανιζόμενος αυτός ιός, εκτός του ότι έχει πολύ μεγάλη μεταδοτικότητα και επιθετικότητα, βρίσκει πρόσφορο έδαφος μετάδοσης σε πληθυσμό χωρίς σχετική ανοσία – αντισώματα, ενώ και η θεραπευτική του αντιμετώπιση είναι ακόμα σε ερευνητικό στάδιο. Είναι δηλαδή ένας πάρα πολύ μεταδοτικός ιός, για τον οποίο δεν έχουμε αυτή τη στιγμή ούτε κάποιο εμβόλιο ούτε κάποιο αποτελεσματικό φάρμακο, προσβάλλει βέβαια κυρίως τους πνεύμονες αλλά σε σημαντικό ποσοστό και άλλα όργανα, όπως το γαστρεντερικό σύστημα, ακόμα και την καρδιά.
Ποια είναι η γνώμη σας όσον αφορά στη χρήση γνωστών φαρμάκων όπως η χλωροκίνη στην προσπάθεια αντιμετώπισης της νόσου;
Η χλωροκίνη, όπως και άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται συνδυαστικά σε ασθενείς που νοσούν σοβαρά, σαφώς βοηθούν αλλά δεν είναι τόσο αποτελεσματικά ώστε να αποτρέπουν τους χιλιάδες θανάτους που καταγράφονται καθημερινά σε όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό, μέχρι να βρεθεί ένα πραγματικά αποτελεσματικό φάρμακο αντιμετώπισης και, κυρίως, ένα εμβόλιο που να μας παρέχει ανοσία στον ιό, το μόνο όπλο μας είναι τα μέτρα προστασίας που θα πρέπει να τηρούνται ευλαβικά. Εξαιτίας λοιπόν της εύκολης μεταδοτικότητας, της έλλειψης ισχυρής φαρμακευτικής θεραπείας, και επαρκούς πρόληψης (εμβολίου) απέναντι στον, ιό το κύριο όπλο μας για την αντιμετώπισή του είναι η κοινωνική απομόνωση και η τήρηση όλων των μέτρων της ατομικής και κοινωνικής προστασίας που συστήνονται από το Κράτος.
Τα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες συγκαταλέγονται στις ευπαθείς ομάδες. Πόσο πρέπει να ανησυχούν οι γονείς και τι μέτρα προστασίας πρέπει να ακολουθήσουν;
Ένα θετικό σε όλα τα παραπάνω είναι ότι, παγκοσμίως, φαίνεται πως τα παιδιά νοσούν βέβαια και αυτά, αλλά πολύ σπανιότερα νοσούν βαριά. Η βαριά νόσος και η θνητότητα εμφανίζεται σε αυξανόμενα ποσοστά στις μεγαλύτερες ηλικίες. Οι ηλικιωμένοι σαφώς κινδυνεύουν περισσότερο. Βέβαια, κάθε ηλικιακή ομάδα συμπεριλαμβάνει κατηγορίες ανθρώπων με διάφορα υποκείμενα νοσήματα, όπως είναι η πνευμονοπάθεια π.χ. λόγω καπνίσματος, ο διαβήτης, η υπέρταση και άλλα καρδιολογικά προβλήματα. Οι άνθρωποι αυτοί ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες, κινδυνεύουν δηλαδή περισσότερο από ομηλίκους που δεν έχουν τέτοια υποκείμενα προβλήματα. Φυσικά, αυτοί οι παράγοντες κινδύνου πιθανότατα δεν επιδρούν ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, αφού για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι πάσχουν συχνότερα από τα νοσήματα που αναφέραμε. Με αυτό το σκεπτικό και τα παιδιά με σημαντικά καρδιολογικά προβλήματα συμπεριλαμβάνονται στις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες.
Όμως, είναι αυτονόητο ότι σε κάθε κατηγορία ασθενών υψηλού κινδύνου, σαφώς υπάρχει κάποια διαστρωμάτωση. Για παράδειγμα, δεν έχουν όλοι οι ενήλικες με καρδιολογικά προβλήματα τον ίδιο κίνδυνο απέναντι στον ιό. Ο ασθενής με βαρύ ιστορικό εμφραγμάτων, εξασθενημένη καρδιά και συμπτωματική καρδιακή ανεπάρκεια κινδυνεύει πολύ περισσότερο από κάποιον με απλή ηπια υπέρταση και φυσιολογική καρδιακή λειτουργία. Ο καθένας ανάλογα με τη σοβαρότητα της υποκείμενης νόσου του έχει εν δυνάμει διαφορετική ανταπόκριση στον ιό. Το ίδιο λοιπόν ισχύει και για τα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες. Κάποιες κατηγορίες παιδιών, με βαρύτερες παθήσεις, πιστεύουμε ότι θα έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο αν προσβληθούν από τον κορονοϊό. Έτσι, στο ένα άκρο του φάσματος, παιδιά με σύμπλοκες καρδιοπάθειες, κυάνωση, μονήρη κοιλία, προηγούμενη εγχείρηση τύπου Fontan, ή αυτά με μεγάλη πνευμονική υπερκυκλοφορία, πιστεύουμε ότι διατρέχουν ιδιαίτερα μεγαλύτερο κίνδυνο. Στην άλλη πλευρά του φάσματος, παιδιά με ήπιες παθήσεις ή αυτά που έχουν θεραπευτεί χειρουργικά, π.χ. με μια θεραπευμένη μεσοκολπική η μεσοκοιλιακή επικοινωνία, έχουν λογικά τον ίδιο περίπου κίνδυνο με τα υπόλοιπα παιδιά της ηλικίας τους, δηλαδή πολύ χαμηλό. Άρα, η γενική οδηγία είναι ότι θεωρούμε τα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες ευπαθή ομάδα σε σχέση με την πανδημία αυτή, σημειώνοντας ότι η κάθε περίπτωση, ιδιαίτερα στις συγγενείς καρδιοπάθειες, αλλά και σε κάθε υποκείμενο νόσημα, έχει διαφορετική επικινδυνότητα και αντιμετώπιση.
Εξαιτίας της εύκολης μεταδοτικότητας, της έλλειψης ισχυρής φαρμακευτικής θεραπείας, και επαρκούς πρόληψης (εμβολίου) απέναντι στον, ιό το κύριο όπλο μας για την αντιμετώπισή του είναι η κοινωνική απομόνωση και η τήρηση όλων των μέτρων.
Συνοψίζοντας πάντως, οι γονείς μπορούν να κρατήσουν τα εξής: Τα παιδιά γενικά δεν κινδυνεύουν τόσο από βαριά νόσο αν προσβληθούν απο κορονοϊό όσο οι ενήλικες, τα παιδιά με καρδιολογικά προβλήματα έχουν μεγαλύτερη επικινδυνότητα σε σχέση με εκείνα που δεν έχουν, και αυτά που έχουν πιο βαριές καρδιοπάθειες περισσότερο σε σχέση με εκείνα που έχουν λιγότερο σοβαρά καρδιολογικά προβλήματα.
Υπάρχουν δηλαδή κάποιες κατηγορίες παιδιών με συγγενείς καρδιοπάθειες που είναι πιο ευάλωτες στον νέο κορονοϊό;
Στατιστικά στοιχεία για παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες δεν υπάρχουν ακόμη, καθώς ο ιός είναι καινούργιος, ώστε να έχουμε επιστημονική τεκμηρίωση για το ποιες υποκατηγορίες συγγενών καρδιοπαθειών είναι πιο ευάλωτες. Η Ευρωπαϊκή Παιδοκαρδιοχειρουργική Εταιρεία, σε συνεργασία και με άλλες διεθνείς επιστημονικές εταιρείες, όπως με την αμερικανική, έχει ήδη ξεκινήσει μια ερευνητική διαδικασία συλλογής συγκεκριμένων στοιχείων ούτως ώστε να έχουμε επιστημονική καταγραφή και ανάλυση για το ποια παιδιά με καρδιοπάθειες νοσούν, αλλά και αν και με ποιο τρόπο ενδεχομένως επηρεάζονται σε βάθος χρόνου. Πάντως, σαν γενική τοποθέτηση, οφείλουμε να πούμε ότι, παρότι σε ένα γενικό πλαίσιο τα παιδιά δεν αρρωσταίνουν βαριά, τα παιδιά με καρδιολογικά προβλήματα συμπεριλαμβάνονται στην κατηγορία των ατόμων υψηλού κινδύνου και οι γονείς τους δεν πρέπει να εφησυχάζουν και πρέπει να εφαρμόζουν όλα τα μέτρα πρόληψης και προστασίας που έχουν συσταθεί από το Υπουργείο.
Στο πλαίσιο της πρόληψης για τη διασπορά του ιού έχουν αναβληθεί όλα τα προγραμματισμένα χειρουργεία. Ισχύει η ίδια οδηγία και για τις καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις;
Όσον αφορά την δική μας ιατρική ειδικότητα, ως επιστημονική Παιδοκαρδιοχειρουργική Εταιρεία, ανακοινώσαμε από πολύ νωρίς την πολύ σημαντική σύσταση να ακυρωθούν όλες οι εκλεκτικές επισκέψεις σε ιατρεία και νοσοκομεία και όλα τα προγραμματισμένα χειρουργεία, δηλαδή όσα δεν είναι επείγοντα. Αν σκεφτείτε ότι, από μόνο ένα περιστατικό, ενδεχομένως από φορέα του ιού, ασυμπτωματικό παιδί ή τους γονείς ή συγγενείς του, που προσέρχεται στο εξωτερικό ιατρείο για επίσκεψη ρουτίνας, ή για μία εκλεκτική επέμβαση που θα μπορούσε άριστα να γίνει σε λίγους μήνες, μπορεί να κλείσει ένα ολόκληρο νοσοκομείο με ότι απώλειες αυτό συνεπάγεται, με την ακύρωση των μη επειγόντων προστατεύονται και οι ασθενείς αλλά και οι ιατρικές δομές και εφεδρείες, που είναι φυσικά απαραίτητες να είναι και σε πλήρη ετοιμότητα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα πραγματικά επείγοντα περιστατικά που μπορεί να προκύψουν. Ευτυχώς, στις συγγενείς καρδιοπάθειες, τα αληθώς επείγοντα περιστατικά είναι ελάχιστα και αφορούν κυρίως κάποιες σοβαρές παθήσεις σε νεογνά.
Τα παιδιά με διορθωμένες συγγενείς καρδιοπάθειες συγκαταλέγονται επίσης στις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού; Είναι πιο “ευαίσθητα” αν νοσήσουν;
Όπως προανέφερα, αν σε ένα παιδί με συγγενή καρδιοπάθεια το πρόβλημα έχει διορθωθεί εντελώς, πιστεύουμε ότι μάλλον δεν διαφέρει σε κίνδυνο από ένα άλλο παιδί που ποτέ δεν είχε τίποτα. Αλλά σαφώς και εδώ υπάρχει η διαστρωμάτωση και η κατά περίπτωση οδηγία. Πολλά παιδιά με καρδιολογικό ιστορικό πιστεύω ότι δεν κινδυνεύουν περισσότερο από ένα φυσιολογικό παιδί, κάποια όμως μπορεί να κινδυνεύουν πολύ περισσότερο ακόμα και από μεγάλης ηλικίας άτομο.
Βλέπουμε ολοένα και περισσότερα περιστατικά παγκοσμίως σε πολύ χαμηλότερες ηλικίες. Αυτό είναι στο πλαίσιο των εξαιρέσεων ή τελικά όλοι είμαστε εν δυνάμει ασθενείς;
Όπως είπαμε, ο ιός είναι πολύ μεταδοτικός, μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνος και αυτή τη στιγμή το καλύτερο μέτρο προστασίας που έχουμε είναι να ακολουθούμε τις οδηγίες του Υπουργείου Υγείας κατά γράμμα. Και παρότι σε ένα γενικό πλαίσιο, στατιστικά, τα παιδιά και οι νεότερες ηλικίες δεν αρρωσταίνουν βαριά, στην πράξη όλοι πρέπει να έχουμε πάρα πολύ μεγάλη προσοχή, χωρίς βέβαια να πανικοβαλλόμαστε, γιατί σε κάθε μία περίπτωση προσβολής από τον ιό η όποια ευνοϊκή στατιστική δεν εξασφαλίζει με κανένα τρόπο αίσιο αποτέλεσμα. Πιο επικίνδυνος είναι ο εφησυχασμός. Η προσοχή και η πρόληψη μέσω της κοινωνικής απομόνωσης είναι το πιο σημαντικό μας όπλο απέναντι στον ιό.
Γιατί πιστεύετε πως η χώρα μας είναι “πίσω” ευτυχώς στην ραγδαία εξάπλωση του COVID-19
Προφανώς και ευτυχώς η πολιτική ηγεσία πήρε εγκαίρως περιοριστικά μέτρα στην προσπάθεια μείωσης της εξάπλωσης του ιού, σε ίσως αντίθεση με άλλες χώρες όπου, από ότι φαίνεται, δεν πήραν εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα, ούτως ώστε να προλάβουν την ταχεία εξάπλωση του ιού. Βέβαια θα πρέπει να θυμόμαστε ότι αρκεί ένα περιστατικό για να μολυνθεί μια ολόκληρη χώρα. Αν μπορούσε ο κάθε άνθρωπος να μπει σε μία κάψουλα και να μην επικοινωνήσει με κανέναν για 3 εβδομάδες θα τελείωνε η επιδημία. Όμως αυτό δεν είναι δυνατόν, άρα, όσο πιο πολύ το περιορίσουμε νωρίς, τόσο καλύτερα θα είμαστε, και γι΄αυτό δεν πρέπει να χαλαρώσουμε τα μέτρα πριν μας δοθούν ανάλογες οδηγίες από τους ειδικούς.
Πιο επικίνδυνος είναι ο εφησυχασμός. Η προσοχή και η πρόληψη μέσω της κοινωνικής απομόνωσης είναι το πιο σημαντικό μας όπλο απέναντι στον ιό.
Ποια είναι η πρόβλεψή σας για την εξέλιξη αυτής της πανδημίας και ποιες οι συμβουλές σας για την καλύτερη αντιμετώπιση της;
Ελπίζουμε, με δεδομένο ότι οι ιοί αυτού του είδους στο παρελθόν έχουν δείξει μια εποχικότητα και συνήθως υποχωρούν κατά τους θερινούς μήνες, ότι και ο COVID-19 θα έχει την ίδια συμπεριφορά, οπότε, σε συνέργεια με τα μέτρα που παίρνουμε, να οδηγήσει τότε σε ύφεση της μεταδοτικότητας και της εξάπλωσης. Συνεπώς, σε αυτό το χρονικό διάστημα καθώς υπάρχει μια τεράστια επιστημονική ερευνητική προσπάθεια παγκοσμίως, ελπίζουμε και φάρμακα να βρεθούν και να προχωρήσει η διαδικασία εύρεσης και παραγωγής του εμβολίου όσο γίνεται πιο γρήγορα, ώστε να αρχίσει να προφυλάσσεται ο πληθυσμός μαζικά, κάτι το οποίο βέβαια θα πάρει αρκετούς μήνες σύμφωνα με τους ειδικούς. Αυτό που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι κανείς δεν είναι άτρωτος. Όλοι είμαστε εν δυνάμει ασθενείς. Και μικροί σε ηλικία και παιδιά μπορεί να νοσήσουν πολύ σοβαρά. Και παρότι στατιστικά αυτές οι ηλικιακές ομάδες θα είναι εντάξει, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να προστατεύονται όλες οι ομάδες του πληθυσμού. Είναι αυτονόητο ότι πρέπει όλοι να τηρούμε κατά γράμμα τις επίσημες οδηγίες του Υπουργείου Υγείας και του ΕΟΔΥ, και με ιδιαίτερη προσοχή και αυστηρότητα για τα παιδιά με συγγενείς καρδιοπάθειες.
Όλοι είμαστε εν δυνάμει ασθενείς. Και μικροί σε ηλικία και παιδιά μπορεί να νοσήσουν πολύ σοβαρά.
Το δικό μου μήνυμα σε όλους είναι: Δεν πρέπει να πανικοβαλλόμαστε αλλά να προστατευόμαστε επιμελώς.
