Δεν αρκεί να κάνεις δίαιτα, για να χάσεις βάρος. Χρειάζεται να ακολουθήσεις μία δίαιτα που ταιριάζει στο DNA σου, για να έχει επιτυχία η δίαιτα. Το ήξερες αυτό; Κι αυτό εξηγεί γιατί δεν χάνεις βάρος, ενώ κάνεις δίαιτα, γιατί κολλάει η ζυγαριά, γιατί τα κιλά επανέρχονται, γιατί πεινάς μέχρι λιποθυμίας, ενώ τρως αρκετά, γιατί παχαίνεις, ενώ τρως πολύ λίγο και άλλα πολλά διαιτολογικά μυστήρια. H εξατομικευμένη διατροφή φαίνεται να ανοίγει ένα νέο μονοπάτι για τις δίαιτες και τα διατροφικά προγράμματα του μέλλοντος, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη επιτυχία στην απώλεια βάρους. Και ο Καθηγητής Μοριακής Γενετικής – Διατροφογενετικής Γιώργος Δεδούσης, είναι ο ειδικός που επιλέξαμε να μας εξηγήσει πώς και γιατί είναι έξυπνο κάποιος που θέλει να χάσει βάρος να ακολουθήσει αυτό το μονοπάτι.
Κύριε Δεδούση, ποια πληροφορία προσπαθεί να αξιοποιήσει η επιστήμη της Διαιτολογίας, για να αναβαθμίσει τις υπηρεσίες της;
Όλοι οι άνθρωποι είμαστε διαφορετικοί, παρά το γεγονός ότι είμαστε όμοιοι κατά 99% σε ό,τι αφορά τη γενετική μας σύσταση. Αυτό το 1% μάς κάνει να διαφέρουμε ως προς τους κινδύνους που έχουμε στις προδιαθέσεις για διάφορα νοσήματα, στην εικόνα του «φαίνεσαι» και στο πώς αντιδρούμε σε ερεθίσματα και παρεμβάσεις. Και το πώς αντιδρούμε σε μια δίαιτα απώλειας βάρους είναι ένα από αυτά.
Δύο άτομα έχουν το ίδιο βάρος, την ίδια ηλικία, το ίδιο φύλο και ανήκουν στην ίδια φυλή. Και τους δίνουμε να ακολουθήσουν την ίδια ακριβώς δίαιτα για απώλεια βάρους, το ίδιο ακριβώς χρονικό διάστημα. Τι θα διαπιστώσουμε;
Θα διαπιστώσουμε ότι για το ίδιο χρονικό διάστημα που ακολουθούν και εφαρμόζουν το ίδιο πιστά τις οδηγίες, ο ρυθμός απώλειας βάρους δεν είναι ο ίδιος και για τους δυο. Ένας από τους δύο θα χάσει περισσότερο βάρος και πιο γρήγορα από τον άλλον.
Πού οφείλεται αυτό;
Αυτό οφείλεται στο ότι έχουμε διαφορές μεταξύ μας ως προς την γενετική μας σύσταση, τις οποίες έχουμε κληρονομήσει από τους γονείς μας. Διαφορές στο πώς και από ποιες περιοχές του σώματος χάνουμε λίπος. Διαφορές στο πώς αντιδρούμε στις διάφορες δίαιτες που μπορεί να διαφέρουν σε μακροθρεπτικά, όπως π.χ. πρωτεΐνες, υδατάνθρακες.
Ο κάθε οργανισμός ανταποκρίνεται διαφορετικά, γιατί έχει διαφορετική ικανότητα να μεταβολίζει τα θρεπτικά συστατικά που προσλαμβάνει. Αυτές οι διαφορές που έχουμε είναι καταγεγραμμένες στο DΝΑ μας και μας κάνουν να ανταποκρινόμαστε διαφορετικά στις ίδιες διατροφικές οδηγίες. Το ίδιο ισχύει και για την άσκηση ξέρετε.
Τι εννοείτε λέγοντας ότι «το ίδιο ισχύει και για την άσκηση»;
Ότι κάποιος μπορεί να χρειάζεται περισσότερη και διαφορετική άσκηση, για να χάσει βάρος από κάποιον άλλο. Γενικά, έχουμε δει ότι κάποιοι ανταποκρίνονται πιο εύκολα και χάνουν πιο εύκολα βάρος με τον κατάλληλο συνδυασμό άσκησης και διατροφής, γιατί είναι τέτοια η γενετική τους σύσταση.
Ακούγεται λίγο άδικο αυτό… κάποιοι να χάνουν πιο εύκολα βάρος και να ασκούνται λιγότερο και να τρώνε περισσότερο.
Πολλά στη ζωή μας φαίνονται άδικα. Το σημαντικό όμως είναι ότι ζούμε πλέον σε μία εποχή που μπορούμε να πάρουμε πληροφορίες για τις ιδιαιτερότητες του καθενός και να προσαρμόσουμε τις διαιτητικές οδηγίες στις ανάγκες του.
Πλέον, εκτός από τις εξατομικευμένες συστάσεις που δίνουν οι διαιτολόγοι, μπορούν να χρησιμοποιούν βιολογικά δεδομένα όπως είναι η σύσταση του DNA και να πάρουν τις πληροφορίες που χρειάζονται, για να φτιάξουν ένα εξατομικευμένο διαιτολογικό πλάνο, που θα βοηθήσει το άτομο να χάσει βάρος πιο αποτελεσματικά.
Και με τις πληροφορίες που σας δίνει το DNA τεστ δημιουργείτε μια δίαιτα προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ατόμου που θέλει να χάσει βάρος;
Ακριβώς. Μια δίαιτα που θα βοηθήσει αυτόν ειδικά να χάσει πιο εύκολα βάρος. Με ένα τεστ DNA μπορούμε να πάρουμε μία πληθώρα πληροφοριών που θα μας φανούν χρήσιμες. Φυσικά, κάποιος θα πρέπει να ξέρει να το διαβάσει και να το ερμηνεύσει. Αυτό επίσης δεν πρέπει να γίνεται εξετάζοντας ένα, δύο, τρία ή τέσσερα γονίδια. Η γενετική πληροφορία που αναλύουμε είναι αρκετά σύνθετη και απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις.
Για πείτε μου με απλά λόγια μια πληροφορία που παίρνετε από το DNA test;
Ότι το άτομο έχει τον συγκεκριμένο γενετικό συνδυασμό στο DNA του και δεν μπορεί να μεταβολίσει καλά το λίπος. Άρα δεν του ταιριάζει η αντίστοιχη δίαιτα. Είναι χρήσιμο να έχουμε στη διάθεσή μας τέτοιες πληροφορίες τις οποίες τις αναλύουμε με τεχνικές μηχανικής μάθησης. Με αυτό τον τρόπο μπορούμε να έχουμε μια σύνθετη πληροφορία με μεγάλη αξιοπιστία.
Πόσο αυξάνεται η πιθανότητα να χάσει βάρος κάποιος που έχει κάνει DNA test κι έχει ακολουθήσει τη δίαιτα που του ταιριάζει από το να ακολουθούσε μια τυχαία δίαιτα;
Η απάντηση έρχεται μέσα από έρευνα που έχουμε κάνει. Δίνουμε δύο υποθερμιδικές δίαιτες αλλά διαφέρουν σε σύσταση. Η μία έχει περισσότερες πρωτεΐνες, η άλλη περισσότερους υδατάνθρακες. Τι βλέπουμε; Ότι η απώλεια βάρους είναι διαφορετική ανάλογα με τη γενετική σύσταση του ατόμου. Με λίγα λόγια, κάποιοι ανταποκρίνονται καλύτερα σε δίαιτες υψηλές σε πρωτεΐνη κι άλλοι όχι, και σε αυτό το συμπέρασμα μάς έχει οδηγήσει η προσέγγιση μέσω της ανάλυσης DNA που οδηγούν στο εξατομικευμένο μοριακό τεστ.
Η μοριακή διατροφή μπορεί να βοηθήσει και ασθενείς;
Κι εκεί μπορεί να βοηθήσει. Μην ξεχνάτε ότι η παχυσαρκία είναι νόσημα.
Άλλο παράδειγμα;
Στις καρδιοπάθειες, που είναι το συχνότερο αίτιο θανάτου σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και σχετίζεται με τον τρόπο ζωής αλλά και την γενετική προδιάθεση. Κάποιος που έχει πάθει έμφραγμα για παράδειγμα. Μπορούμε, αφού κάνουμε το τεστ και επιβεβαιώσουμε την προδιάθεση, να δώσουμε μια διατροφή που μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά, ώστε να μην υπάρξει δεύτερο καρδιακό επεισόδιο για παράδειγμα. Όμως και κάποιος που απλά έχει ένα βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό μπορεί να ακολουθήσει τις οδηγίες μας για καλύτερη πρόληψη.
Mπορείτε να δείτε κι αν κάποιος έχει προδιάθεση σε δυσαπορρόφηση σε συγκεκριμένες βιταμίνες και ιχνοστοιχεία;
Το τεστ είναι χρήσιμο και για τις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία.
Κι όταν υπάρχει ένδειξη ότι κάποιο ιχνοστοιχείο δυσκολεύεται κάποιος οργανισμός να το απορροφήσει, τι κάνετε; Δίνετε συμπληρώματα;
Εξαρτάται από την περίπτωση. Το πρώτο στάδιο είναι μέσα από διατροφικές οδηγίες. Για παράδειγμα, σε άτομα που το τεστ τους δείχνει ότι απορροφούν πιο δύσκολα τον ψευδάργυρο συστήνουμε να αυξήσουν την κατανάλωση οστρακοειδών ή/και κόκκινου κρέατος. Αν δεν διορθωθεί το πρόβλημα, ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους μπορεί να συστήσουμε και συμπληρώματα.
Πώς γίνεται το τεστ;
Μη επεμβατικά, με λήψη σάλιου ή με ένα απλό βουρτσάκι που το τρίβουμε στο εσωτερικό του μάγουλου, προκειμένου να πάρουμε γενετικό υλικό. Στη συνέχεια το βάζουμε σε ένα σωληνάκι και το ταχυδρομούμε στην ερευνητικό εργαστήριο της Genome Analysis, (https://genome-analysis.com), του τεχνοβλαστού του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου που διεξάγει τα τεστ.
Και τα αποτελέσματα του τεστ, ποιος τα παραλαμβάνει;
Ο διαιτολόγος ή ο γιατρός που συνεργάζεται και στη συνέχεια ενημερώνει τον ασθενή του για αυτά. Στόχος στο μέλλον οι οδηγίες να δίνονται στο κινητό του ασθενούς.
Υπάρχουν αρκετοί διαιτολόγοι στην Ελλάδα που μπορούν να ενημερώνουν για αυτή τη δυνατότητα τα άτομα που θέλουν να χάσουν βάρους;
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν πολλοί. Φιλοδοξούμε όμως μέσω σύντομων προγραμμάτων κατάρτισης που διοργανώνουμε δυο φορές το χρόνο με τηλεκπαίδευση, να αυξηθεί ο αριθμός τους. Παρόμοια εκπαιδευτικά προγράμματα θα απευθύνονται σε αποφοίτους τμημάτων φυσικής αγωγής για την εξειδίκευση της άσκησης μέσω της ανάλυσης DNA.
Διάβασε ακόμα:
Πως ένα DNA test μπορεί να σε βοηθήσει να νικήσεις την κατάθλιψη