Στα επόμενα 4 λεπτά θα μάθεις
-Ποιοι προτιμούν τον συγκεκριμένο τύπο θεραπείας, οι άνδρες ή οι γυναίκες.
-Αν παθαίνουν “εξάρτηση” από τον ψυχολόγο τους τα ζευγάρια που κάνουν θεραπεία ζεύγους.
Ποια είναι η αγαπημένη σου μορφή ψυχοθεραπείας, ήταν η πρώτη ερώτηση που έκανα στην ψυχολόγο – ψυχοθεραπεύτρια Γεωργία Πουλημενέα, όταν τη συνάντησα. Ατομική, ομαδική ή θεραπεία ζεύγους, συμπλήρωσα την ερώτησή μου. Η θεραπεία ζεύγους, μου απάντησε, ότι είναι η αγαπημένη της. Με λίγα λόγια αγαπά να βοηθά ζευγάρια να ξαναβρούν το δρόμο τους, που πιθανόν έχουν χάσει ή δεν κατάφεραν να βρουν ποτέ, στην προσπάθειά τους να κατακτήσουν την πολύτιμη συντροφικότητα. Κι όπως καταλαβαίνετε, με βάση την απάντησή της, δε μου έμεινε κανένα απολύτως περιθώριο παρά να επιλέξω να μιλήσουμε αναλυτικά για αυτό ακριβώς το θέμα. Τη θεραπεία ζεύγους.
Κυρία Πουλημενέα, υπάρχει προσέλευση στις θεραπείες ζευγαριών;
Tα ζευγάρια προσέρχονται όλο και συχνότερα στο γραφείο για θεραπεία ζεύγους σε σχέση με το παρελθόν. Κι αυτό, όχι επειδή παλιά οι γάμοι και οι σχέσεις ήταν καλύτερες αφού δε διαλύονταν (δε γινόταν και να χωρίσουν οι άνθρωποι τότε), αλλά επειδή πλέον οι άνθρωποι δημιουργούν και επιθυμούν πιο ποιοτικές σχέσεις. Δεν αποδέχονται ότι έχουμε δυσκολίες και παραμένουμε στη σχέση πιο ψυχραμένοι ή τυπικοί. Έχουν ζήσει το κοντά και επιθυμούν να το αποκαταστήσουν πάλι στη σχέση. Αυτό το καμαρώνω πολύ στα ζευγάρια που έρχονται στο γραφείο.
Ποιες ηλικίες επισκέπτονται πιο συχνά το γραφείο σας;
Οι πιο συνήθεις ηλικίες για θεραπεία ζεύγους είναι 30-50 και είναι λογικό, επειδή σ’ αυτή την ηλικιακή φάση υπάρχει έντονο το “είμαστε μαζί και δημιουργούμε”. Οι περισσότεροι είναι παντρεμένοι, αλλά οι λόγοι που προσέρχονται ποικίλουν.
Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα προβλήματα για τα οποία ζητούν βοήθεια. Μπορούν να διαφοροποιηθούν ανάλογα με το φύλο; Δηλαδή, τι συνήθως θέλουν να λύσουν οι γυναίκες και τι οι άνδρες στο πλαίσιο του couple therapy;
Το ζήτημα της επικοινωνίας είναι ο πιο βασικός λόγος που ζητούν βοήθεια τα ζευγάρια. Αν η επικοινωνία δεν είναι καλή, η πληροφορία που προσλαμβάνει ο σύντροφος είναι τελείως διαφορετική από την επιθυμητή κι εκεί αρχίζουν οι παρεξηγήσεις και οι εντάσεις. Επίσης, η συναισθηματική απομάκρυνση του ζευγαριού είναι ένα άλλο θέμα και ως απόρροια αυτού προκύπτει και η σεξουαλική απομάκρυνση. Οι γυναίκες συνήθως σκέφτονται με έναν διαφορετικό τρόπο από τους άντρες κι αυτή η διαφορά μεταξύ τους είναι που μπορεί να οδηγήσει σε απόσταση, αλλά επίσης σ’αυτή τη διαφορά κρύβεται και όλη η ομορφιά της σχέσης. Το διαφορετικό πολλές φορές μπορεί να μας προσκαλέσει να γνωρίσουμε το μη οικείο κι άρα να μας εξελίξει σαν άτομα. Το ζευγάρι, λοιπόν, έχει πολύ δύναμη, επειδή είναι διαφορετικό, έχει πολυμορφία και αλληλοσυμπληρωματικότητα.
Ισχύει ότι οι άνδρες έρχονται πιο συχνά λόγω σεξουαλικών προβλημάτων στη σχέση, ενώ οι γυναίκες για να λύσουν το πρόβλημα της έλλειψης επικοινωνίας;
Πρέπει να πούμε ότι το σεξ δεν είναι κάτι ξεχωριστό μέσα στη σχέση, είναι κομμάτι της σχέσης κι άρα, αν η σχέση έχει χάσει τα λειτουργικά της στοιχεία, είναι φυσικό να παρουσιαστούν είτε σεξουαλικές δυσλειτουργίες είτε σεξουαλική αποχή και γενικότερη μείωση της επιθυμίας και ικανοποίησης της σεξουαλικής ένωσης. Αντίθετα με ότι είναι ευρέως διαδεδομένο, οι άντρες αποφεύγουν να λύσουν τέτοιου είδους ζητήματα, παρότι έχουμε την προκατάληψη ότι το σεξ για τον άντρα είναι πιο σημαντικό (το οποίο είναι μύθος). Συνήθως οι γυναίκες παίρνουν την πρωτοβουλία να έρθουν, έχοντας πείσει τους συντρόφους τους. Όμως, ακόμη κι αυτή η κατανομή ρόλων (ποιος παίρνει πρωτοβουλία για σημαντικά θέματα) μας είναι χρήσιμη στη θεραπεία ζεύγους και την αξιοποιούμε προς όφελος του ζευγαριού.
Για όποιο ζήτημα κι αν έρθει ένα ζευγάρι στη θεραπεία σχεδόν ποτέ δεν είναι αυτό η αιτία, αλλά περισσότερο η συνέπεια της γενικότερης δυσλειτουργίας που υπάρχει είτε από άκαμπτο πλαίσιο εντός της σχέσης είτε από αναπαραστάσεις για το πώς πρέπει να είναι ο γάμος, κατανομή ρόλων κτλ. Εμείς οι θεραπευτές θα ασχοληθούμε, λοιπόν, με όλο το σύνολο της σχέσης, αλλά και με το πώς ο καθένας καλείται να συμβάλλει στη βελτίωση της σχέσης του.
Είναι αλήθεια ότι πιο συχνά οι γυναίκες αναζητούν το couple therapy από ότι οι άνδρες; Νιώθει τελικά ένας άνδρας ότι τον σέρνει η γυναίκα του στη θεραπεία χωρίς να το θέλει;
Αυτό είναι ένα πολύ εύστοχο ερώτημα. Οι γυναίκες τείνουν να προτείνουν πρώτες τη θεραπεία ζεύγους, επειδή είναι πιο εξοικειωμένες με τη συναισθηματική έκφραση, κυρίως λόγω ανατροφής. Οι άντρες θα συμφωνήσουν κατόπιν και κάποιοι άντρες μπορεί να συμφωνήσουν όταν πλέον είναι αργά και η γυναίκα έχει επιλέξει να φύγει από τη σχέση. Υπάρχουν βέβαια όλο και περισσότερα ζευγάρια που έρχονται με κοινή απόφαση και πρωτοβουλία κι αυτό είναι πιο ισότιμο κατά μια έννοια.
Τώρα, μια γυναίκα που «σέρνει» τον άντρα της στη θεραπεία δε θα είναι ο μόνος τομέας στον οποίο του επιβάλλεται. Εκεί χρειάζεται να εξετάσουμε γιατί έχει αναλάβει αυτόν τον ρόλο και ποιος τον είχε στην πατρική της οικογένεια. Ο άντρας αντίστοιχα γιατί ανέλαβε τον ρόλο του δευτεραγωνιστή. Τι εξυπηρετεί; Τι οφέλη έχει το ζευγάρι από αυτήν την κατανομή των ρόλων;
Ακόμη κι ο τρόπος με τον οποίο έρχεται ένα ζευγάρι για θεραπεία είναι πολύ χρήσιμος, επειδή μας βοηθά να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το συγκεκριμένο ζευγάρι, ποιους ρόλους έχουν, τι αντιλήψεις για το πότε ζητάμε βοήθεια ή αν παραμένουμε παθητικοί, παρότι χρειαζόμαστε βοήθεια.
Είναι τελείως διαφορετικό ένας άντρας να έχει ενδοιασμούς, αλλά να πιστεύει ότι χρειάζονται αλλαγές στη σχέση του για να γίνει πιο λειτουργική και ερχόμενος στο γραφείο να παραμένουν οι αμφιβολίες. Εκεί έχει όλο το χρόνο μέσω της προσπάθειας που θα γίνει κι αυτών που θα ειπωθούν να άρει τις αμφιβολίες του. Τελείως διαφορετικό επίσης είναι να μείνει στο ότι «εγώ το κάνω για χάρη σου», χωρίς καμία διάθεση για αλλαγή και προσπάθεια. Εκεί δε θα υπάρξει αλλαγή.
Η θεραπεία περιλαμβάνει και κάποιες ατομικές συνεδρίες με τον καθένα από τους δύο. Αν όμως ο ένας εμπιστευτεί στον ψυχολόγο μία πληροφορία που δε θέλει να γνωρίζει το ταίρι του π.χ. μια απιστία, τότε τι κάνει ο ψυχολόγος; Το κρατά μυστικό;
Ο ψυχολόγος στη θεραπεία ζεύγους καλείται να διατηρεί τις ισορροπίες και να καταλαβαίνει και τους δύο. Πράγματι, θα χρειαστεί να γίνουν αρχικά μια συνάντηση με καθένα από τους δύο, για να λάβουμε ένα προσωπικό ιστορικό τους καθενός, εκτός από το κοινό ιστορικό της σχέσης. Στην πορεία της θεραπείας, ανάλογα με τις ανάγκες του ζευγαριού που θα προκύψουν, ίσως χρειαστούν κάποιες επιπλέον. Στις ατομικές συνεδρίες μπορεί να ειπωθεί κάποιο γεγονός ή πράξη που ο θεραπευόμενος δεν το έχει μοιραστεί με τον ή τη σύντροφο.
Εκεί βλέπουμε τα «κενά» που υπάρχουν στη σχέση και μπορεί να αφορούν την εμπιστοσύνη, τη δέσμευση, την οικειότητα κτλ. Γνωρίζοντας, λοιπόν, αυτή την πληροφορία προσπαθούμε να καταλάβουμε τη λειτουργία της μέσα στη σχέση. Πολύ σημαντικό ζήτημα, εξάλλου, είναι γιατί ο ένας από τους δύο εκμυστηρεύεται κάτι στον θεραπευτή, τι σκοπό έχει; Γιατί το λέει σε μας κι όχι στον σύντροφό του; Είναι πολύ ξεχωριστή η κάθε περίπτωση κι ανάλογα πώς θα μοιραστεί κάποιος ένα μυστικό εντός θεραπείας έχει πολύ νόημα.
Ο ψυχολόγος δε γίνεται συνένοχος, όταν γνωρίζει τέτοιου είδους μυστικά;
Ο ψυχολόγος δεν έχει το ρόλο του συνένοχου, έχει όμως το ρόλο του καθρέφτη και του μηχανισμού ομοιόστασης στη σχέση. Μ’ αυτόν τον τρόπο αργότερα, που θα έχει τελειώσει η θεραπεία, οι δύο σύντροφοι θα διατηρούν τη λειτουργικότητα της σχέσης τους, έχοντας οι ίδιοι εσωτερικεύσει τους κατάλληλους μηχανισμούς.
Χρειάζεται να παίξει το ρόλο του διαιτητή σε αυτού του είδους τη θεραπεία; Μπορεί να υποστηρίξει μόνο τον έναν ή πρέπει να υποστηριξει και τους δύο;
Ο ψυχολόγος καλείται να κατανοήσει και τα δύο άτομα που έχει απέναντί του, καθώς και τον τρόπο που λειτουργεί η σχέση τους, προκειμένου να τους βοηθήσει. Είναι αμερόληπτος αλλά όχι απαθής. Αυτό σημαίνει ότι παίρνει θέση σε αυτά που λέγονται και διατηρεί μια ισορροπία, καθώς άλλοτε υποστηρίζει τον έναν κι άλλοτε τον άλλον. Κυρίως όμως αναδεικνύει τα μοτίβα της σχέσης, τους ρόλους που έχουν κατανεμηθεί και τι προβλήματα προκαλούνται από την επανάληψη συγκεκριμένων αλληλεπιδράσεων. Σε καμία περίπτωση δεν έχει τον ρόλο του διαιτητή ή του δικαστή. Αν το ζευγάρι προσπαθήσει να τον χρησιμοποιήσει με αυτόν τον τρόπο, είναι κάτι που ο ψυχολόγος θα το φέρει στην επιφάνεια και θα αναδείξει τη σημασία αυτού του χειρισμού από το ζευγάρι. Δε μένει τίποτα ανεκμετάλλευτο κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ό,τι φέρνει το ζευγάρι είναι πολύτιμο.
Όταν έχω απέναντι μου ένα ζευγάρι σε θεραπεία, παρατηρώ πώς νιώθω με όσα λέει πότε ο ένας και πότε ο άλλος. Μπαίνω στη θέση του άλλου που ακούει όσα λέγονται και προσπαθώ να δω πίσω κι από αυτά που ειπώνονται. Η ματιά μου εκείνη τη στιγμή πρέπει να είναι σφαιρική, πολύπλευρη, σαν ελικόπτερο, οπότε αναγκαστικά με αυτή τη ματιά δε γίνεται να συγκλίνω μόνο προς τον έναν.
Μπορεί να νιώσει ο ένας από τους δύο ότι ο ψυχολόγος υποστηρίζει περισσότερο το ταίρι του κι όχι τον ίδιο; Δεν προκύπτει θυμός σε αυτή την περίπτωση;
Αν γίνει αυτό, σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με τη θεραπεία. Αλίμονο αν καταφέρει ο ένας από τους δύο να πάρει με το μέρος του τον ψυχολόγο. Τότε χάνεται ο ρόλος του και χάνει τη θεραπευτική του ματιά. Ωστόσο, είναι πολύ διαφορετικό αν αυτό το νιώθει ένας από τους δύο, χωρίς απαραίτητα αυτό να συμβαίνει. Τότε έχουμε να του το καθρεφτίσουμε και να δούμε σε ποια άλλη παρελθοντική σχέση ένιωθε αποκλεισμένος και λιγότερο ευνοημένος (συνήθως προκύπτει από τη δομή της οικογένειας στην οποία έζησε). Ο θυμός είναι χρήσιμο συναίσθημα και τον αξιοποιούμε πάντα στη θεραπεία. Αν υπάρξει, καλώς να τον δεχτούμε, λοιπόν. Το θεραπευτικό πλαίσιο είναι τόσο ασφαλές που μπορεί να περικλύει όλα τα συναισθήματα , όχι μόνο τα ευχάριστα.
Υπάρχει χειριστική διάθεση εκ μέρους των θεραπευόμενων;
Προσπαθούν ίσως κάποια ζευγάρια να αποδειχθεί ποιος έχει δίκιο, ξεχνώντας πως σημασία έχει πώς θα βρουν την ισορροπία στο μαζί. Αυτό που συνήθως τους λέω είναι «Αν κερδίσει ένας από τους δύο, χάνετε μαζί». Τότε το καταλαβαίνουν. Μόνο στο μαζί κερδίζει το ζευγάρι. Υπάρχει κάποιες φορές χειριστική διάθεση όπως υπάρχει και στην ατομική ψυχοθεραπεία ενίοτε. Αλλά κι αυτό τμήμα της δυσκολίας του ατόμου ή του ζεύγους είναι. Ένας έμπειρος ψυχοθεραπευτής το καθρεφτίζει και συζητούν τι εξυπηρετεί η χειριστική συμπεριφορά.
Δημιουργείται τριγωνική σχέση λόγω της θεραπείας; Μιλήστε μας για αυτό.
Στη θεραπεία ζεύγους δημιουργείται το θεραπευτικό τρίγωνο, όπου έτσι κι αλλιώς υπάρχει ο θεραπευτής τόσο παρών όσο και διακριτικός, για να επιτρέψει στο ζευγάρι να ξετυλίξει την ιστορία του χωρίς παρεμβολές. Αργότερα, λοιπόν, όταν ένας από τους δύο θέλει να μπει ο ψυχολόγος σε ρόλο δικαστή, διαιτητή ή υποστηρικτή, παίρνει από τον θεραπευτή μια ματιά εμπιστοσύνης και παρότρυνσης να συζητήσουν, να ανοιχτούν μεταξύ τους. Δεν υπάρχει «ποιος φταίει», υπάρχει «πώς νιώθεις», «πώς πιστεύεις ότι νιώθει ο σύντροφός σου».
Μόνο στο μαζί κερδίζει το ζευγάρι.
Η αλήθεια πάντως είναι ότι το ζευγάρι μπορεί να έχει συνηθίσει να δημιουργεί τριγωνικές σχέσεις πριν έρθει στη θεραπεία. Για παράδειγμα, μπορεί μια εξωσυζυγική σχέση, ένας γονέας, η δουλειά ή το παιδί να έχουν πάρει τον ρόλο του τρίτου μέσα στη σχέση. Αυτό συνήθως επιλέγεται, όταν το ζευγάρι δεν έχει βρει τρόπους να λύσει μεταξύ τους τα προβλήματα που αναδύονται ή να εκτονώσει τις εντάσεις. Όταν έρχεται λοιπόν στο γραφείο του ψυχολόγου μπορεί να θέλει να δημιουργήσει ένα τρίγωνο καθώς είναι συνηθισμένο σ’αυτή την μορφή της σχέσης.
Και πώς σπάει αυτή η τριγωνική σχέση; Θα έχουν για πάντα ανάγκη τον θεραπευτή τους;
Το γεγονός της παρουσίας του θεραπευτή ως αμερόληπτου συμμετόχου ωθεί το ζευγάρι να αλληλεπιδράσει μεταξύ του διαφορετικά. Ο ψυχολόγος δεν παίρνει μέρος στη συζυγική σύγκρουση, αλλά καθρεφτίζει στον κάθε σύντροφο αυτό που εκφράζει ο άλλος. Σταδιακά το ζευγάρι, λοιπόν, μαθαίνει και αυτορρυθμίζεται κι έτσι δεν έχουν την ανάγκη του ειδικού. Από την τριγωνική σχέση επιστρέφουν στη δυαδική μέσω της θεραπείας.
Μπορεί να τσακωθεί το ζευγάρι κατά τη διάρκεια της θεραπείας; Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση;
Οι τόνοι μπορεί να ανέβουν. Το πώς ένα ζευγάρι χειρίζεται μια σύγκρουση είναι κάτι που χρειάζεται να το μοιραστούν στη διάρκεια της συνεδρίας. Επίσης, όταν θυμώνουν, είναι χρήσιμο για τον θεραπευτή να δει ποιους μηχανισμούς άμυνας επιστρατεύουν (Γίνονται υποτιμητικοί; Ειρωνικοί; Κτλ).
Αν φυσικά η ένταση αυξηθεί πολύ και η κατάσταση ξεφύγει από τον έλεγχο, τους επαναφέρουμε καλώντας τους να πάρουν μια βαθιά αναπνοή και να δούμε μαζί πώς ξεκίνησε αυτή η διαφωνία, τι σκέφτηκαν, τι θυμήθηκαν από το παρελθόν, τι άκουσαν τον σύντροφο να λέει κτλ. Έτσι προκύπτει χρήσιμο υλικό για σκέψη κι από τον μεταξύ τους τσακωμό.
Υπάρχουν ζευγάρια που οδηγούνται τελικά στον χωρισμό λόγω του ότι ξεκίνησαν θεραπεία; ;
Ένα ζευγάρι δεν οδηγείται στον χωρισμό, επειδή ξεκίνησε θεραπεία. Πολύ συχνά όμως ζευγάρια που έχουν αποξενωθεί πλήρως ή δεν μπορούν να αφήσουν πίσω τους τα λάθη του παρελθόντος πάνε στον ψυχολόγο για να δουν πώς μπορούν να χωρίσουν καλύτερα (πχ. αν υπάρχουν παιδιά, πώς να το χειριστούν κτλ). Αν έχουν συσσωρευτεί πολλά προβλήματα στο γάμο και έχει υπάρξει μια έντονα παθητική στάση από τον έναν ή και από τους δύο συντρόφους, είναι δύσκολο να μη χωρίσουν ή μπορεί να επιλέξουν να μείνουν σε ένα γάμο τυπικά, χωρίς ουσιαστική ικανοποίηση. Μπορεί βέβαια να έρθουν και να πουν “θέλουμε να δουλέψουμε τη σχέση μας”, όμως στην πορεία να φανεί πόσο απρόθυμοι είναι να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον και οι λόγοι που τους κρατούν μαζί να είναι εξωτερικοί (π.χ. οικονομικός παράγοντας, το κοινωνικό φαίνεσθαι ή η πεποίθηση ότι, αφού έχουν παιδιά, ας μείνουν μαζί έστω σε «λευκό γάμο»). Σε αυτό το σημείο είναι πολύ πιθανό κάποια στιγμή να αλλάξουν γνώμη και να πουν ότι είναι πιο υγιές να χωρίσουμε από το να είμαστε μαζί για αυτούς τους λόγους. Σε αυτές τις περιπτώσεις αποδεικνύεται συνήθως ότι η σχέση ουσιαστικά έχει χαθεί εδώ και χρόνια. Απλά το συνειδητοποιούν στο εδώ και τώρα.
Τελικά, μπορεί να σωθεί ένας γάμος με τη θεραπεία ζεύγους;
Αν ένα ζευγάρι έρθει στο γραφείο και θέλει πολύ να δουλέψει τη σχέση του, όσα προβλήματα και να έχει αυτή θα σωθεί. Η θέληση του ζευγαριού, η δέσμευση και το θετικό μικροκλίμα της σχέσης είναι δυνατά σημεία για να πούμε ότι «ο γάμος έχει ρίζες, κι αν σταμάτησε προς το παρόν να ανθοφορεί, θα συνεχίσει στο μέλλον με ένα μικρό κλάδεμα ή με λίγο λίπασμα».
Τι αρέσει σε εσάς προσωπικά στη θεραπεία ζεύγους;
Προσωπικά βιώνω ένα μικρό θαύμα κάθε φορά που ένα ζευγάρι διανύει τη δική του διαδρομή, βρίσκει τις λύσεις του και πορεύεται μαζί. Όχι επειδή είναι εύκολο, αλλά επειδή το θέλουν συνειδητά και το κέρδισαν. Όταν κερδίζουμε κάτι στη ζωή έχει άλλη χάρη και ουσία από το να έρθει τυχαία.
Διαφορετικές ιστορίες, διαφορετικοί γάμοι κι όμως από κάτω υπάρχει σε όλους μας η ανάγκη για πλησίασμα, μοίρασμα και συνύπαρξη με έναν σημαντικό άλλον, τον/τη σύντροφο. Όλη η δύναμη της οικογένειας κρύβεται στο ζευγάρι, στο μαζί δύο ανθρώπων.
Εσείς, ως θεραπεύτρια, παίρνετε κάτι από αυτό;
Νιώθω ότι παίρνω πολλά από όλους τους ανθρώπους που βλέπω στο γραφείο και τους ευχαριστώ γι’ αυτό. Είναι το έναυσμα για να δουλεύω με τον εαυτό μου, να επιμορφώνομαι συνεχώς και να έχω μια πιο ουσιαστική ματιά στα πράγματα.
Τέλος, το να έρχονται δύο άνθρωποι αποκαρδιωμένοι ή αγχωμένοι για το πώς θα βρουν την μεταξύ τους ισορροπία και να διαπιστώνουν ότι οι μικρές αλλαγές καθημερινά κάνουν τη διαφορά είναι κάτι που το βλέπεις στα πρόσωπά τους να καθρεφτίζεται. Η σχέση τους γίνεται πιο λειτουργική. Συνήθως έρχονται έχοντας μια σωματική απόσταση μεταξύ τους. Σταδιακά όλο πλησιάζονται κι όλο αγγίζονται κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Βιώνω κι εγώ το πλησίασμά τους και τους το καθρεφτίζω. Συμφωνούν και τα μάτια τους λάμπουν. Αυτό το βίωμα είναι πολύτιμο.
H Γεωργία Πουλημενέα είναι κλινική ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια. Ολοκλήρωσε τις σπουδές της στην ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ενώ συνέχισε την εκπαίδευσή της στο Μπορντώ της Γαλλίας αποκτώντας ειδικότητα στην Κλινική Ψυχολογία και Ψυχολογία της Υγείας. Εκπαιδεύεται στη συστημική-υπαρξιακή προσέγγιση στο Ψυχοθεραπευτικό Ινστιτούτο «Αντίστιξη» των κυρίων Δημήτρη και Ελένης Καραγιάννη. Εργάζεται ως ψυχολόγος στο Συμβουλευτικό Κέντρο Οικογένειας και Παιδιού του Δήμου Καλλιθέας. Παράλληλα διατηρεί ιδιωτικό γραφείο εδώ και 10 χρόνια στους Αμπελόκηπους όπου εργάζεται με παιδιά, εφήβους, ενήλικες, ζευγάρια και γονείς.
Διάβασε ακόμα:
Τα 3 “Σ” Της Επιτυχημένης Σχέσης
18 Ερωτήσεις Στον Γιώργο Παπαγεωργίου Για Την Ψυχοθεραπεία