10 Ερωτήσεις Καρδιάς

Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:

-Τι ποσοστό παιδιών γεννιούνται με συγγενή καρδιοπάθεια;
-Είναι κληρονομικές οι συγγενείς καρδιοπάθειες;

Αν σκεφτείς ότι κάθε χρόνο το 1% των παιδιών που γεννιέται διεθνώς αντιμετωπίζει κάποιο μικρό ή μεγαλύτερο πρόβλημα στην καρδιά, τότε σίγουρα αξίζει να μάθεις περισσότερα για τους τρόπους πρόληψης και αντιμετώπισης των παθήσεων που αφορούν στις παιδικές καρδιές. Ο Καρδιοχειρουργός – Παιδοκαρδιοχειρουργός Γιώργος Σαρρής θεραπεύει καθημερινά αυτές τις μικρές καρδιές και είναι ο πλέον ειδικός για να λύσει όλες μας τις απορίες.

Τι ποσοστό παιδιών γεννιούνται με συγγενή καρδιοπάθεια;

Κάθε χρόνο 1 στα 100 παιδιά που γεννιέται διεθνώς έχει κάποια καρδιακή ατέλεια. Στην Ελλάδα αναλογικά περίπου 800 παιδιά γεννιούνται ετησίως με μία εκ γενετής, δηλαδή με συγγενή, καρδιοπάθεια.

Τι ποσοστό είναι θεραπεύσιμο;

Το φάσμα της βαρύτητας των συγγενών καρδιοπαθειών είναι πολύ μεγάλο. Κάποιες απ’ αυτές είναι πολύ ήπιες και μπορεί να μην χρειαστούν τίποτα παρά μόνο μία παρακολούθηση, ώστε να μένουμε ήσυχοι ότι αυτές δεν επιδεινώνονται, ενώ μερικές μπορεί και να αυτοϊαθούν στην πορεία της ζωής του παιδιού, όπως μια μικρή μεσοκοιλιακή επικοινωνία. Οι περισσότερες όμως συγγενείς καρδιοπάθειες θα χρειαστούν θεραπεία, συνήθως χειρουργική. Περίπου το ¼ από τις συγγενείς καρδιοπάθειες είναι σοβαρές, απειλητικές για τη ζωή και θα χρειαστούν χειρουργική θεραπεία στην νεογνική ή στην πρώιμη βρεφική ηλικία. Κάποιες παθήσεις συστήνουμε να διορθώνονται μετά την βρεφική ηλικία, ενώ άλλες που ή δεν εκδηλώνονται ή δεν διαγιγνώσκονται νωρίς, ενδέχεται να χρειαστούν θεραπεία σε μεγαλύτερη ηλικία ή ακόμη και στην ενήλικη ζωή.

Μπορεί δηλαδή κάποιος να έχει γεννηθεί με κάποιο πρόβλημα στην καρδιά και να το ανακαλύψει στην παιδική, εφηβική ή ακόμα και ενήλικη ζωή του;

Ναι, πάρχουν περιπτώσεις συγγενών καρδιοπαθειών που μπορεί να διαλάθουν της προσοχής των γιατρών ή επειδή δεν έχουν παρουσιαστεί συμπτώματα ή επειδή δεν έχουν γίνει οι απαραίτητες εξετάσεις και συνεπως μπορεί να ανακαλυφθεί η εκ γενετής πάθηση αργότερα, π.χ., όταν ένας άντρας παρουσιάζεται στον στρατό, ή όταν μια γυναίκα μένει έγκυος, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις γίνονται εμπεριστατωμένες ιατρικές εξετάσεις.

Συνεπώς καλό είναι να κάνουμε όλοι, ενήλικες και παιδιά, έναν προληπτικό έλεγχο καρδιάς ανεξάρτητα από αν ανήκουμε στην κατηγορία εκείνων που έχουν διαγνωστεί με συγγενή καρδιοπάθεια, με δεδομένο ότι μπορεί και να υπολανθάνει κάποια πάθηση που δεν έχουμε αντιληφθεί;

Σαφώς και πρέπει όλοι να υποβαλλόμαστε σε διαγνωστικό έλεγχο καρδιάς διότι μπορεί να υπάρχουν προβλήματα που να είναι ασυμπτωματικά μεν, αλλά ταυτόχρονα και επικίνδυνα. Ο έλεγχος κανονικά ξεκινά στα παιδιά από τον παιδίατρο και στους ενήλικες από τον παθολόγο, που παραπέμπουν, αναλόγως ενδείξεων, για περισσότερο εξειδικευμένο καρδιολογικό έλεγχο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα που δείχνουν την ανάγκη τέτοιων ελέγχων είναι οι αιφνίδιοι θάνατοι νέων αθλητών. Οι πιο συχνές αιτίες αυτών των περιστατικών είναι ή κάποια συχνά εκ γενετής μυοκαρδιοπάθεια, ή, κάποιες συγγενείς ανωμαλίες των στεφανιαίων αρτηριών που δεν έχουν διαπιστωθεί πριν. Καλό είναι λοιπόν να γίνεται ένας πλήρης ιατρικός έλεγχος τόσο στην ανατομία όσο και στη λειτουργία της καρδιάς πριν κάποιος ξεκινήσει να αθλείται, είτε επαγγελματικά είτε ερασιτεχνικά. Τώρα, όσον αφορά στα βρέφη και τα παιδιά, ο παιδίατρος είναι αυτός που κατευθύνει τους γονείς στις όποιες διαγνωστικές ή προληπτικές εξετάσεις πρέπει να γίνουν, ανάλογα με τα κλινικά συμπτώματα ή σημεία (όπως είναι η ακρόαση ενός καρδιακού φυσήματος) και τις ανάγκες του κάθε παιδιού.

Είναι κληρονομικές οι συγγενείς καρδιοπάθειες;

Οι πιο πολλές δεν είναι κληρονομικές και, στις περισσότερες περιπτώσεις, η αιτία που τις προκαλεί είναι άγνωστη, προκύπτουν δηλαδή σαν τυχαία σφάλματα στην εξέλιξη ενός εμβρύου. Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να συνδέονται με βλάβες στα χρωμοσώματα, σε μεταλλάξεις στο DNA, η, σπανιότερα, σε έκθεση σε κάποιους τοξικούς ή λοιμώδεις παράγοντες κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Τι πιθανότητες έχει κάποιος που έχει γεννηθεί με συγγενή καρδιοπάθεια, ή μια γυναίκα που έχει ήδη γεννήσει ένα παιδί με συγγενή καρδιοπάθεια, να κάνει παιδιά με αντίστοιχες ή άλλες συγγενείς καρδιολογικές παθήσεις;

Επειδή όπως είπαμε οι περισσότερες συγγενείς καρδιοπάθειες δεν είναι κληρονομικές, οι πιθανότητες τα παιδιά γονέων με συγγενή καρδιοπάθεια να έχουν και αυτά συγγενή καρδιοπάθεια είναι μεν ελάχιστα πιο αυξημένες από το 1% που ισχύει για όλες τις γεννήσεις, αλλά η αύξηση αυτή δεν είναι σημαντική.

Ποιες είναι οι εξελίξεις στις θεραπευτικές μεθόδους;

Χάρη στις εξελίξεις της επιστήμης έχει επιτευχθεί μεγάλη πρόοδος στα αποτελέσματα αντιμετώπισης των συγγενών καρδιοπαθειών. Δηλαδή πριν από 30 με 40 χρόνια οι εγχειρήσεις ανοιχτής καρδιάς σε βρέφη μπορεί να είχαν θνητότητα 70%! Σήμερα όμως η θνητότητα χειρουργικής θεραπείας συγγενών καρδιοπαθειών με εξωσωματική κυκλοφορία στα νεογνά έχει μειωθεί στο 10% και, κατά μέσο όρο για όλες τις παιδοκαρδιοχειρουργικές επεμβάσεις, περίπου στο 5%. Αυτό έχει επιτευχθεί σαφώς σταδιακά και με ρυθμούς διαφορετικούς για τις διάφορες κατηγορίες παθήσεων. Για πολλές παθήσεις η πλήρης ίαση είναι σήμερα σχεδόν βεβαία και με ελάχιστο κίνδυνο, αλλά ακόμα και πολύ σύμπλοκες παθήσεις που κάποτε θεωρούνταν ανίατες σήμερα αντιμετωπίζονται πάρα πολύ καλά, χαρίζοντας στα παιδιά φυσιολογική ποιότητα ζωής.

Στην Ελλάδα μπορούμε να νιώθουμε ασφαλείς;

Εμφατικά ναι και χαίρομαι πολύ για αυτό. Τα αποτελέσματα των καρδιοχειρουργικών μας επεμβάσεων είναι ισάξια και σε πολλές περιπτώσεις καλύτερα από αυτά μεγάλων κέντρων του εξωτερικού. Τα στατιστικά μας στοιχεία, ελεγμένα μάλιστα συστηματικά και λεπτομερώς από την Ευρωπαική Παιδοκαρδιοχειρουργική Εταιρεία, της οποίας έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος, είναι απόλυτα τεκμηριωμένα και πιστοποιημένα από ανεξάρτητους επιθεωρητές και η ποιότητά τους προκύπτει από συγκρίσεις και ανάλυση με τα στοιχεία από σχεδόν 300.000 παιδοκαρδιοχειρουργικές επεμβάσεις που έχουν γίνει σε περισσότερα από 300 παιδοκαρδιοχειρουργικά κέντρα στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Σαφώς βέβαια, πάντα υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό και για αυτό δουλεύουμε καθημερινά. Η διαρκής αξιολόγηση, ο έλεγχος της ποιότητας των αποτελεσμάτων και η προσπάθεια για συνεχή βελτίωση μέσω της έρευνας και της επιστημονικής συνεργασίας, είναι προτεραιότητα για εμάς εδώ και προσωπικός μου στόχος για την τετραετή θητεία μου, που ξεκίνησε πρόσφατα, στην Προεδρία της Ευρωπαϊκής Παιδοκαρδιοχειρουργικής Εταιρείας.

Πόσο συμβάλλει η «μέθοδος της τρισδιάστατα εκτυπωμένης καρδιάς» στην επιτυχία μιας επέμβασης;

Στην παιδιοκαρδιοχειρουργική συναντάμε συχνά πολύ περίπλοκα και δύσκολα ανατομικά και παθολογικά περιστατικά. Τα προβλήματα αυτά είναι πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολο να διευκρινιστούν λεπτομερώς με τις διάφορες προεγχειρητικές εξετάσεις. Επειδή όμως δεν είναι καθόλου ιδεώδες για τον χειρουργό να ανακαλύπτει τελικά στο χειρουργείο διάφορα αδιευκρίνιστα προηγουμένως σοβαρά ανατομικά στοιχεία, στόχος της δικής μας μεθόδου είναι να γνωρίζουμε ακριβώς τι θα συναντήσουμε πριν μπούμε στο χειρουργείο, ώστε να έχουμε και τον καλύτερο δυνατό προεγχειρητικό σχεδιασμό και κατ’ επέκταση, το βέλτιστο αποτέλεσμα. Αυτό λοιπόν που έχουμε αναπτύξει τα τελευταία 4 χρόνια και έχουμε διακριθεί για αυτή μας την προσπάθεια σε πολλά επιστημονικά συνέδρια στην Ευρώπη και στην Αμερική, είναι να κατασκευάζουμε πιστά φυσικά αντίγραφα της καρδιάς του ασθενούς με την τεχνολογία της τρισδιάστατης εκτύπωσης και να δουλεύουμε πάνω σε αυτά προεγχειρητικά, στοχεύοντας στην ακριβή διευκρίνιση κάθε σύμπλοκης ανατομικής λεπτομέρειας, ακόμα και με προσομοίωση της χειρουργικής διόρθωσης, ώστε να προετοιμάσουμε την καλύτερη δυνατή επέμβαση, εξατομικευμένα για τον κάθε ασθενή. Είναι προφανές και αποδεδειγμένο πλέον ότι, όταν μπορείς να προετοιμαστείς και να δουλέψεις από πριν, χωρίς κανένα κίνδυνο για τον ασθενή, το όποιο πιθανό πρόβλημα σε ενα ακριβές τριασδιάστατο αντίγραφο της καρδιάς του, τότε η πραγματική επέμβαση είναι πιο γρήγορη, πιο ακριβής, και πιο αποτελεσματική.

Τα παιδιά με συγγενή καρδιοπάθεια που θεραπεύονται μπορούν να έχουν μια φυσιολογική ζωή;

Τα περισσότερα ναι, γιατί οι πιο πολλές συγγενείς καρδιοπάθειες μπορεί να θεραπευτούν και η συντριπτική πλειονότητα των παιδιών αυτών μπορούν να έχουν φυσιολογικό προσδόκιμο και φυσιολογική ποιότητα ζωής. Μπορούν δηλαδή να αθληθούν σε όλα τα σπορ, να εργαστούν, να κάνουν παιδιά και να ζήσουν απόλυτα φυσιολογικά, χωρίς περιορισμούς, έχοντας απλώς μια απλή παρακολούθηση από τον παιδίατρο ή τον καρδιολόγο τους. Επομένως, για τα περισσότερα παιδιά η αντιμετώπιση από όλους, τόσο τους γονείς όσο και από τους δασκάλους, τους προπονητές αλλά και τους γιατρούς κάποιες φορές, θα πρέπει να είναι αντίστοιχα φυσιολογική. Όταν εκ των πραγμάτων δεν υπάρχει πρόβλημα, δηλαδή όταν ένα παιδί θεωρείται θεραπευμένο και «ελεύθερο» από τους γιατρούς του, τότε δεν θα πρέπει να περιορίζεται λόγω υπερπροστασίας και φοβίας, γιατί αυτό μπορεί να του δημιουργήσει ψυχολογικά προβλήματα άνευ αιτίας.