Στα επόμενα 3 λεπτά θα μάθεις:
– Γιατί οι ναρκισσιστές δεν τα πάνε καλά με την ψυχοθεραπεία.
– Ποια ομάδα καταθλιπτικών αρνείται να πάει στον ψυχολόγο.
Τελικά, ποιοι έχουν το θάρρος να χτυπήσουν την πόρτα του ψυχοθεραπευτή κάποια στιγμή στη ζωή τους; Ποιοι είναι αυτοί που έχουν τη δύναμη να περπατήσουν αυτό το μονοπάτι αυτογνωσίας και αυτοαποκάλυψης; Με την ελπίδα να δουν τον εαυτό τους να εξελίσσεται και τη ζωή τους να αλλάζει προς το ανακουφιστικά ή απογειωτικά καλύτερο; Ποιοι είναι αυτοί που είναι τόσο έξυπνοι, ώστε να καταλάβουν ότι δεν μπορούν να καταφέρουν να βγουν από κάποια ψυχολογικά αδιέξοδα μόνοι τους; Κι ότι αυτό δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπονται ή να αισθάνονται άσχημα;
Η αλήθεια είναι πως με την ψυχοθεραπεία πολύ συχνά ισχύει το εξής παράδοξο: Άλλοι κάνουν, ενώ άλλοι θα έπρεπε να κάνουν. Με τον Γιώργο Παπαγεωργίου, ο οποίος είναι ψυχολόγος ψυχοδυναμικής κατεύθυνσης και συνιδρυτής της ιατρικής εταιρίας “Ψυχικής Φροντίδας ΙΚΕ”, μιλήσαμε ακριβώς για αυτό: για εκείνους που θέλουν να κάνουν ψυχοθεραπεία κι εκείνους που δε θέλουν. Και όχι μόνο…
Κύριε Παπαγεωργίου, υπάρχει αύξηση της εισροής ατόμων στην ψυχοθεραπεία τα τελευταία χρόνια;
Ναι, υπάρχει. Υπάρχει μάλιστα μια διαφορά όσον αφορά στους άντρες. Ενώ πριν δεκαπέντε περίπου χρόνια στο γραφείο του ψυχοθεραπευτή πήγαινε 1 άνδρας για κάθε 10 γυναίκες, τώρα αυτή η αναλογία έχει γίνει 1 προς 7. Έχει δηλαδή αρχίσει να αυξάνει ο αριθμός των ανδρών.
Τους πείθουν οι γυναίκες τους να πάνε;
Ναι. Όπως τους πείθουν και σε πολλά άλλα πράγματα …
Οι άντρες που αποφασίζουν να ψυχοθεραπευτούν έχουν καλή πορεία;
Η βελτίωσή τους είναι αυξανόμενα ετεροκαθοριζόμενη από τις γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι η αντρική πεποίθηση “είμαι άντρας κι αποφασίζω εγώ αν είμαι καλά” έχει αποδυναμωθεί. Οι άντρες πλέον αισθάνονται ότι είναι καλά όταν η σύντροφός τους τους επιβεβαιώνει ότι είναι καλά. Κι αυτό δεν είναι ιδιαίτερα καλό.
Χμμ, έχουμε τόσο μεγάλη δύναμη οι γυναίκες πάνω στους άντρες;
Ναι. Δεν το ξέρετε, αλλά έχετε. Και παρόλο που θα έλεγα ότι νικάτε στις διαμάχες των ζευγαριών, αυτό δε σημαίνει ότι γίνεστε ή είστε πιο ευτυχισμένες.
Κι ο ψυχολόγος, τι κάνει γι’ αυτό;
Προσπαθεί να σταματήσει την πλημμύρα…
Ανεξάρτητα πάντως από το ποιο είναι το φύλο τους, ποιοι είναι αυτοί που συνήθως θέλουν να κάνουν και τελικά κάνουν ψυχοθεραπεία;
Αυτοί που αποδέχονται ότι θέλουν να αλλάξουν κάτι στον χαρακτήρα τους και τη ζωή τους, προκειμένου να γίνουν οι ίδιοι καλύτεροι αλλά και η ζωή τους καλύτερη. Επομένως, είναι εκείνοι που είναι ανοιχτοί στο ενδεχόμενο της αλλαγής εαυτού. Από αυτούς, υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να προχωρήσουν σε αυτή τη διαδικασία για τον εαυτό τους για να νιώσουν οι ίδιοι καλύτερα. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που το κάνουν για τους άλλους. Για να κερδίσουν την αγάπη, την αποδοχή και την αναγνώριση από τους σημαντικούς άλλους.
Όταν λέτε σημαντικοί άλλοι, ποιους εννοείται;
Μπορεί να είναι οι γονείς, ο σύζυγος, τα παιδιά, ο εργοδότης, ο στενός φίλος.
Και τι βρίσκουν κάτω από το χαλί όσοι μπουν σε αυτή τη διαδικασία;
Πολλούς σκελετούς. Δεν είναι, όμως, όλοι δικοί τους. Μπορεί να είναι σκελετοί από δυο και τρεις γενιές πίσω, στην οικογένεια από όπου προήλθαν.
Επομένως, ανακαλύπτουν ότι φταίνε κάποιοι άλλοι για όσα τους προβληματίζουν κι όχι οι ίδιοι. Έτσι δεν είναι;
Ναι, αλλά αν ακολουθήσει κάποιος αυτή τη λογική, θα φτάσει στο ότι φταίει ο Αδάμ κι η Εύα. Στην ψυχοθεραπεία, παρόλο που είναι σχετικά εύκολο να ανακαλύψουμε τι ή ποιος φταίει, στόχος μας είναι να προχωρήσουμε παρακάτω. Να ενθαρρύνουμε τον θεραπευόμενο να σπάσει την όποια αλυσίδα, τον όποιο φαύλο κύκλο και να πάρει την ευθύνη του εαυτού του.
Τελικά, πάει καλά ψυχοθεραπευτικά αυτή η ομάδα;
Αν έχει κίνητρο το πρώτο, ναι. Αν, δηλαδή, αποφασίζει να κάνει αυτό το “ταξίδι” για τον εαυτό του κάποιος. Αν όμως έχει ως κίνητρό του τους άλλους, σημαίνει ότι τους έχει δώσει υπερβολική αξία και εξουσία και μπορεί να απογοητευτεί εύκολα. Γιατί; Επειδή ο σημαντικός άλλος μπορεί να εναντιωθεί στην ψυχοθεραπεία αυτού που προσπαθεί να αλλάξει ή και να απορρίπτει την όποια αλλαγή του, πράγμα που μπορεί τελικά να πάει πίσω τον θεραπευόμενο. Κάποιοι μπορεί μέχρι και να εγκαταλείψουν τη θεραπεία τους εξαιτίας των άλλων. Να θυμάστε ότι κανείς δε θέλει την αλλαγή σε κάποιον άλλον, ιδιαίτερα όταν βλέπει ότι δεν μπορεί πια να ασκεί έλεγχο σε αυτόν. Δεν είναι τυχαίο ότι το 80% των ζευγαριών, που μόνο ο ένας από τους δύο έχει κάνει ψυχοθεραπεία, θα χωρίσουν τελικά.
Και ποιοι είναι αυτοί που πρέπει να κάνουν ψυχοθεραπεία;
Αυτοί που με τον χαρακτήρα ή τη συμπεριφορά τους “παιδεύουν” τους άλλους γύρω τους, αλλά λυπούνται για αυτό. Προσέξτε … υπάρχουν άτομα που παιδεύουν και δεν το ξέρουν ότι παιδεύουν ή παιδεύουν και δε λυπούνται γι’ αυτό. Εδώ μιλάμε για εκείνους που εμπιστεύονται και αγαπούν τα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή τους, οπότε, όταν εκείνα τους λένε “πήγαινε σε έναν ψυχολόγο επειδή θα σου κάνει καλό ή θα σε βοηθήσει”, εμπιστεύονται και δέχονται την παρότρυνση και φτάνουν τελικά στο γραφείο του ψυχολόγου.
Το 80% των ζευγαριών, που μόνο ο ένας από τους δύο έχει κάνει ψυχοθεραπεία, θα χωρίσουν τελικά.
Για πείτε μου ένα παράδειγμα…
Μια γυναίκα, ας πούμε, που έχει απηυδήσει από την αδιαφορία του συζύγου της και τον παροτρύνει να επισκεφτεί έναν ψυχολόγο για να γίνει πιο ενεργητικός στη συντροφική σχέση. Μπορεί εκείνος να μην μπορεί να καταλάβει τι κάνει λάθος και να χρειάζεται την ψυχοθεραπευτική παρέμβαση για να το συνειδητοποιήσει και να αλλάξει. Ή μία γυναίκα που αλλάζει συνέχεια ερωτικούς συντρόφους και δεν καταφέρνει να κατασταλάξει στο πλευρό κάποιου για να είναι ευτυχισμένη, θα πρέπει να αναρωτηθεί, με τη βοήθεια του θεραπευτή, τι είναι αυτό που ζητά και δεν τον βρίσκει. Αν δεν έχει καταλάβει μόνη της ότι αυτό το αποτέλεσμα προέρχεται από εκείνη κι όχι από τους άλλους, το καμπανάκι μπορεί να της το χτυπήσει ο περίγυρος.
Και ποιοι δε θα κάνουν ψυχοθεραπεία ποτέ;
Τέσσερεις συγκεκριμένες κατηγορίες προσωπικότητας είναι αυτοί που συνήθως δε χτυπούν ποτέ την πόρτα του ψυχοθεραπευτή, παρόλο που η ψυχοθεραπεία θα τους ωφελούσε και θα βελτίωνε τη ζωή τη δική τους και των σημαντικών άλλων γύρω τους.
Οι πρώτοι είναι οι ναρκισσιστές. Αν και κάποιοι μπορεί να πάνε, οι περισσότεροι ναρκισσιστές δε θα το κάνουν, επειδή θεωρούν ότι τους φταίνε οι άλλοι για όλα. Από όλους τους ορισμούς που αφορούν τους ναρκισσιστές κρατήστε ότι ναρκισσιστής είναι αυτός που δεν μπορεί να αγαπήσει τους άλλους, επειδή μέσα από κάποια δυσκολία στον εσωτερικό μηχανισμό έχει μπλοκαριστεί η ψυχική του ικανότητα να αγαπάει. Δεν είναι εγωιστής. Απλά έχει πάθει “ζημιά” κι έχει χάσει την ψυχική ικανότητα να δώσει αγάπη. Όμως δεν το αντιλαμβάνεται ως “ζημιά”, ως κάτι ψυχικά ασύμφορο πρώτα για τον ίδιον.
Η δεύτερη ομάδα που δε θα φτάσει στην πόρτα του ψυχοθεραπευτή είναι οι σχιζοειδείς. Είναι εκείνοι που προτιμούν να είναι μόνοι τους, επειδή δεν μπορούν να συνδεθούν. Είναι αυτοί που η “βλάβη” τους είναι να μην μπορούν να νιώσουν δεσμό με άλλους. Προσέξτε! Συνήθως δεν είναι αντικοινωνικοί, έχουν παρέες, κυκλοφορούν, κάνουν οικογένειες, όμως δε συνδέονται, μένουν πάντα ξένοι, συχνά ύστερα κι από χρόνια συμβίωσης σε γάμο. Συχνά, τους υποπτεύεσαι από μία απλή συμπεριφορά τους, προτιμούν να ασχολούνται με το κινητό τους αντί να συγκεντρωθούν στην παρέα που τους τριγυρίζει.
Η τρίτη ομάδα, που σπάνια θα κάνει ψυχοθεραπεία, είναι οι οριακοί. Με απλά λόγια, είναι αυτοί που όχι πάντα ούτε πολύ συχνά, όμως αρκετές φορές, “φεύγει” το μυαλό τους από το εδώ-και-τώρα της πραγματικότητας και νοητικά πάνε σε δικά τους αντισυμβατικά συμπεράσματα. Τους ξεχωρίζεις από την ένδειξη της έντονης ασυνέπειας που τους διακρίνει, παρότι απαιτούν απόλυτη συνέπεια αυτοί από τους άλλους. Είναι αυτοί που διαρκώς τους … τυχαίνουν πράγματα και συμβάντα που τα χρησιμοποιούν ως δικαιολογίες για τον αποπρογραμματισμό τους. Γι’ αυτούς, η ψυχοθεραπεία δεν είναι ελκυστική διότι έχει αυστηρό πλαίσιο και απαιτεί συνέπεια που εκείνοι απορρίπτουν.
Τέταρτη ομάδα, είναι όσοι το μυαλό τους έχει γενικότερα φύγει από το εδώ-και-τώρα και που συχνά έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Σε αυτά τα άτομα, η λογική τους είναι σε ένα άλλο στάδιο. Είναι σαν να ζουν σε έναν πλαϊνό κόσμο κι ως κατηγορία ανθρώπων σπάνια θα κάνει ψυχοθεραπεία. Είναι οι παρανοϊκοί. Είναι αυτοί που θεωρούν ότι όλοι οι άλλοι κάνουν πράγματα εναντίον τους, κι αυτό επειδή δεν μπορούν να μεταφράσουν αντικειμενικά τις όποιες απογοητεύσεις και ματαιώσεις της ζωής. Αυτοί δεν κάνουν ψυχοθεραπεία λόγω της καχυποψίας τους ότι … εκεί θα τους βλάψουν.
Υπάρχει και κάποια άλλη ομάδα που δε θα φτάσει ποτέ στον ψυχοθεραπευτή;
Ναι, υπάρχει. Είναι μία μερίδα καταθλιπτικών που αρνούνται να έρθουν για ψυχοθεραπεία, επειδή έχουν παθητικοεπιθετική συμπεριφορά. Είναι εκείνοι που κατά βάθος ευχαριστιούνται με την κατάθλιψή τους, διότι με αυτή εκδικούνται κάποιους άλλους, συνήθως κάποιους που τους φροντίζουν. Η κατάθλιψη έχει όλα τα κακά του κόσμου, αλλά έχει ένα καλό. Ο καταθλιπτικός έχει βρει έναν βολικό τρόπο για να πάρει εκδίκηση από τους αγαπημένους του (γονείς, σύντροφοι, παιδιά). Θυσιάζει τη ζωή του μέσα στην κατάθλιψη, που στη βαριά της μορφή είναι ένα είδος ψυχικού θανάτου, για να τους κάνει τη ζωή δύσκολη μέσα από τη δυστυχία στην οποία έχει βυθιστεί. Αυτή η κατηγορία δε θέλει με τίποτα την αλλαγή και δε θα πάει στον ψυχοθεραπευτή ούτε καν για να κάνει το χατίρι στους άλλους. Ακόμα κι αν τους προσφέρουν τη θεραπεία δωρεάν!
Κάνει σε όλους καλό η ψυχοθεραπεία;
Στους περισσότερους κάνει καλό, ναι. Η αλήθεια είναι όμως ότι ένας στους οκτώ ανθρώπους θα έχει αρχικά αρνητική έκβαση με την ψυχοθεραπεία. Κατά τη διάρκειά της θα στεναχωρηθεί, θα αναστατωθεί, θα ταραχθεί, θα χάσει τον ύπνο του. Αν όμως δεν εγκαταλείψει, θα βγει από αυτό το στάδιο και τελικά θα πάει καλά.
Θα σας κάνω μια προσωπική ερώτηση. Γιατί σπουδάσατε ψυχολόγος;
Η αλήθεια είναι ότι αυτή είναι μια ερώτηση που θα πρέπει κάθε ψυχολόγος να απαντήσει με εξωτερικευμένη ειλικρίνεια. Αρχικά, θα σας πω, “Προσέξτε εκείνον που θα απαντήσει ότι έγινε ψυχολόγος για να βοηθάει τους άλλους”. Είναι μια απάντηση που με κάνει εξαιρετικά καχύποπτο. Ψάχνουμε για το εσωτερικό κίνητρο στους ανθρώπους κι όχι το περιτύλιγμα των δηλώσεών τους. Θεωρώ πιο τίμιο να πει κάποιος ότι έγινε ψυχολόγος ώστε να μιλάει στους άλλους από θέση κύρους ή ακόμη-ακόμη και για να γοητεύει τους άλλους. Θα σας πως όμως γιατί κατάλαβα εγώ κάποια στιγμή ότι θέλω να είμαι ψυχολόγος. Επειδή έτσι ζω περισσότερο. Επειδή, όταν έρθει η ώρα να πεθάνω, δε θα έχω ζήσει μόνο τη δική μου ζωή, τη ζωή του Γιώργου, αλλά θα έχω ζήσει τη ζωή και όλων όσοι μου εμπιστεύτηκαν άγχη, αγωνίες, βιώματα, τις λεπτομέρειες που αφορούν τη δική τους ζωή.
Και πότε δηλαδή το καταλάβατε αυτό;
Τον 8ο χρόνο της ψυχοθεραπείας μου.
Επομένως, έχετε κάνει κι εσείς την ψυχοθεραπεία σας … Θεωρείται απαραίτητο για έναν ψυχολόγο να το κάνει αυτό;
Απολύτως απαραίτητο.
Ο Γιώργος Παπαγεωργίου είναι διευθυντής & επόπτης επιστημονικού προσωπικού στη Ψυχική Φροντίδα. Έχει σπουδάσει Ψυχολογία στην Αγγλία και έχει κάνει μεταπτυχιακή εκπαίδευση στην Ψυχολογία της Υγείας. Παρότι έχει λάβει αρχικά Συστημική εκπαίδευση, πλέον τον ελκύει η προσέγγιση Σχεσιακής Ψυχανάλυσης (Relational Psychoanalysis). Έχει μεγάλη εμπειρία στην παρακολούθηση και παροχή συμβουλών σε θεραπευόμενους με κατάθλιψη, αγχώδεις διαταραχές, χαρακτηρολογικές δυσλειτουργίες. Έχει συνιδρύσει την εταιρεία “Ψυχική Φροντίδα ΙΚΕ” (www.psychikifrontida.gr) και μεταξύ άλλων συμβουλεύει με εποπτικό ρόλο τούς επιστημονικούς συνεργάτες της “Ψυχικής Φροντίδας”. Η πλούσια εμπειρία του τον οδήγησε στη δημιουργία της πρώτης οργανωμένης μονάδας παροχής ψυχικής φροντίδας κατ’ οίκον στην Ελλάδα. Είναι μέλος των Group Analytic Society International και International Association for Relational Psychoanalysis & Psychotherapy (IARPP) – ΗΠΑ.